Адам Сьміт

А́дам Сьміт (па-ангельску: Adam Smith; 16 чэрвеня 1723, Керкалдзі — 17 ліпеня 1790, Эдынбург) — шатляндзкі эканаміст, філязаф-этык і аўтар, а таксама адзін з заснавальнікаў клясычнае школы эканамічнае думкі і ключавая фігура ў эпоху Шатляндзкай асьветы^[5]. Сьміт зьяўляецца вядомым дзякуючы двум ягоным клясычным творам: «Тэорыя маральных пачуцьцяў» (1759) і «Дасьледаваньне аб прыродзе і прычынах багацьця народаў» (1776). Апошні ягоны твор, як правіла, лічыцца першай сучаснай працай па эканоміцы^[6].

Адам Сьміт
Adam Smith
Дата нараджэньня	16 чэрвеня 1723
Месца нараджэньня	Керкалдзі, Шатляндыя, Вялікабрытанія
Дата сьмерці	17 ліпеня 1790 (67 гадоў)
Месца сьмерці	Эдынбург, Шатляндыя, Вялікабрытанія
Месца пахаваньня	Canongate Kirkyard[d]
Месца вучобы	Унівэрсытэт Глазга[d] Бэйліёл-каледж[d]
Занятак	эканаміст, пісьменьнік-дакумэнталіст, філёзаф, пісьменьнік, прафэсар унівэрсытэту, францускі мараліст, выдавец
Навуковая сфэра	эканоміка, этыка, палітычная філязофія[d], эканамічная тэорыя[d], эканамічны лібэралізм[d], філязофія[1] і Эпоха Асьветніцтва[1]
Месца працы	Эдынбурскі ўнівэрсытэт Унівэрсытэт Глазга[d]
Папярэднік	Арыстотэль, Батлер, Кідэніюс, Гобс, Г’юм, Хатчэсан, Джон Лок, дэ Мандэвіль, Пэцьці, Кёнэ
Наступнік	Бэльграна, Чомскі, Конт, Дарвін, Энгельс, Фрыдман, Хаек, Кейнз, Маркс, Мальтус, Міл, Мантэск’ё, Рэнд, Рыкард, айцы-заснавальнікі ЗША
Сябра ў	Лёнданскае каралеўскае таварыства, Эдынбурскае каралеўскае таварыства[d], The Select Society[d] і The Poker Club[d]
Школа/традыцыя	Клясычная школа эканамічнай думкі
Пэрыяд	сучасная эканоміка
Кірунак	Заходняя філязофія
Асноўныя зацікаўленасьці	Палітычная філязофія, этыка, эканоміка
Значныя ідэі	клясычная эканоміка, сучасны свабодны рынак, падзел працы, «нябачная рука рынка»
Бацька	Adam Smith[d][2][3]
Маці	Margaret Douglas[d][4]
Узнагароды	сябра Лёнданскага каралеўскага таварыства[d] (1767) сябра Каралеўскага таварыства мастацтваў[d] сябра Каралеўскага таварыства Эдынбургу[d] (1783)
Подпіс
Адам Сьміт у Вікісховішчы

Сьміт вывучаў сацыяльную філязофію ва ўнівэрсытэце Глазга і ў Бэйліял-Коледж у Оксфардзе, дзе ён быў адным зь першых студэнтаў, што атрымалі стыпэндыі шатляндзага філянтропа Джона Снэла. Пасьля заканчэньня навучаньня, Сьміт прачытаў пасьпяховую сэрыю публічных лекцыяў у Эдынбургу, што прывяло яго да супрацоўніцтва з Дэйвідам Г’юмам падчас часу Шатляндзкай асьветы. Пасьля Сьміт стаўся прафэсурам у Глазга, выкладаючы маральную філязофію. У гэты час ён напісаў і апублікаваў «Тэорыю маральных пачуцьцяў». Надалей Сьміт адправіўся ў падарожжа па ўсёй Эўропе, дзе ён сустрэў іншых інтэлектуальных геніяў свайго часу.

Сьміт заклаў асновы клясычнай свабоднай рынкавай эканамічнай тэорыі. «Дасьледаваньне аб прыродзе і прычынах багацьця народаў» стала папярэднікам сучаснай акадэмічнай эканамічнай дысцыпліны. У гэтай і іншых працах, Сьміт распрацаваў канцэпцыю падзелу працы і меркаваў, што рацыянальная карысьлівасьць і канкурэнцыя могуць прывесьці да эканамічнага росквіту. У 2005 годзе кніга «Дасьледаваньне аб прыродзе і прычынах багацьця народаў» была ўключана ў лік 100 найлепшых шатляндзкіх кніг усіх часоў^[7].