Адраджэньне мовы

Адраджэньне мовы — вяртаньне зацікаўленымі згуртаваньнямі заняпалай мовы да паўсядзённага ўжытку^[1].

Адраджэньне мовы

грамадзкі рух

Падкляса ад	грамадзкі рух
Частка ад	адраджэнскі рух
Прадмет падзеі	загрожаная мова

Ступені

Узнаўленьне ўстойлівага разьвіцьця мовы вымагае падзелу ажыцьцяўленьня адпаведных захадаў на наступныя ступені:

1. авалодваньне моваю дарослымі навучэнцамі;
2. стварэньне згуртаванае грамады карыстальнікаў мовы;
3. заахвочваньне пазаслужбовага ўжытку мовы ў зносінах між людзьмі розных пакаленьняў ды ў сем’ях, а таксама стварэньне суседзкіх установаў, у якіх ужытак мовы заахвочваецца й бароніцца;
4. заахвочваньне пісьменнасьці ў мове незалежна ад урадавых установаў адукацыі;
5. заахвочваньне ўжытку мовы ва ўрадавых установах адукацыі (школах, гімназіях, ліцэях);
6. заахвочваньне ўжытку мовы ў працы;
7. заахвочваньне ўжытку мовы ў мясцовых установах улады ды вяшчаньні;
8. заахвочваньне ўжытку мовы ў вышэйшых навучальных установах (ВНУ) ды ўрадзе^[2].

Чыньнікі

Мова перастае занепадаць, калі яе носьбіты:

1. павялічваюць свой прэстыж у паноўнай грамадзе;
2. павялічваюць сваё багацьце;
3. павялічваюць сваю законную ўладу над паноўнаю грамадою;
4. маюць моцную прысутнасьць ва ўстановах адукацыі;
5. здольныя запісаць сваю мову;
6. здольныя выкарыстоўваць інфармацыйныя тэхналёгіі^[3].

Беларусь

28 красавіка 1988 году Камісія беларускай мовы пры Беларускім аддзяленьні Савецкага фонду культуры ўхваліла праграму «Адраджэньне беларускай мовы». Задачай праграмы была дзяржаўнасьць беларускай мовы ў Беларускай ССР. Праграма прадугледжвала:

1. наданьне беларускай мове прызначэньня працоўнай мовы ва ўсіх установах і ведамствах Беларускай ССР, а таксама ў грамадзка-палітычных арганізацыях;
2. выданьне на беларускай мове рэспубліканскіх газэтаў і часопісаў, трансьляцыю на ёй праграмаў Беларускага радыё і Беларускага тэлебачаньня;
3. навучаньне на беларускай мове ва ўсіх вышэйшых, сярэдніх і сярэдніх спэцыяльных установах Беларускай ССР;
4. забесьпячэньне праўдзівай магчымасьці выхаваньня дзяцей іншых народнасьцяў у дашкольных установах і іх навучаньне ў агульнаадукацыйных школах на роднай мове за абавязковым вывучэньнем беларускай мовы;
5. гарантаваньне Канстытуцыяй Беларускай ССР забесьпячэньня праўдзівай магчымасьці разьвіваць сваю мову і культуру прадстаўнікам іншых народнасьцяў;
6. аказаньне патрэбнай дапамогі з боку Беларускай ССР у стварэньні належных умоваў разьвіцьця для беларускай нацыянальнай меншасьці ў іншых рэспубліках Савецкага Саюзу^[4].