Ларыса Александроўская

Лары́са Пампе́еўна Александро́ўская (15 лютага [ст. ст. 2 лютага] 1904, Менск — 23 траўня 1980) — беларуская опэрная сьпявачка (сапрана) і рэжысэрка. Народная артыстка Беларусі (1938). Народная артыстка СССР (1940^[1]).

Ларыса Александроўская
Ларыса Александроўская
Дата нараджэньня	15 лютага 1904
Месца нараджэньня	Менск, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	23 траўня 1980 (76 гадоў)
Месца сьмерці	Менск, СССР
Месца пахаваньня	Усходнія могілкі
Прафэсія	сьпявачка, рэжысэрка
Месца працы	Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатар опэры і балету
Гады дзейнасьці	1920—1960
Жанры	опэра
Вакал	сапрана[d]
Інструмэнты	голас[d]
Бацька	Пампей Александроўскі[d]
Узнагароды
Ларыса Александроўская ў Вікісховішчы

Біяграфія

Скончыла Беларускі музычны тэхнікум (1928), кляса сьпеваў В. Цьвяткова. Вучылася ў Студыі опэры і балету ў Менску (1924—1933). У 1927 годзе выконвала беларускія народныя песьні на Міжнароднай музычнай выставе ў Франкфурце-на-Майне^[2]. З 1933 году — артыстка Беларускага тэатра опэры і балету ў Менску.

Падчас Вялікай Айчыннай вайны выступала з канцэртамі на франтах, у шпіталях і ў партызанскіх атрадах^[3]. Чалец КПСС з 1942.

З 1951 году была адначасова і галоўным рэжысэрам Беларускага тэатру опэры і балету. За рок яна выпускала па два прэм’ерныя спэктаклі. Зьяўлялася ініцыятаркай стварэньня і нязьменнай старшынёй Беларускага тэатральнага таварыства (1946—1980, з 1976 году — ганаровая старшыня).

Дэпутатка Вярхоўнага Савету СССР 2—4-га скліканьняў, Вярхоўнага Савету БССР 3—5-га скліканьняў.

Памерла 23 траўня 1980 году ў Менску, пахаваная на Ўсходніх могілках.

Творчасьць

Выконвала як сапранавыя, так і мэца-сапранавыя партыі. Выступала таксама як канцэртная сьпявачка.

Опэрныя партыі

• «Міхась Падгорны» Я. Цікоцкага — Марыся
• «Алеся» Я. Цікоцкага — Алеся
• «Кветка шчасьця» А. Туранкова — Надзейка
• «Яўгені Анегін» П. Чайкоўскага — Тацяна
• «Піковая дама» П. Чайкоўскага — Ліза
• «Царская нявеста» М. Рымскага-Корсакава — Любаша
• «Князь Ігар» А. Барадзіна — Яраслаўна
• «Фаўст» Шарля Гуно — Маргарыта
• «Кармэн» Жоржа Бізэ — Кармэн
• «Ціхі Дон» І. Дзяржынскага — Аксіньня
• «Барыс Гадуноў» М. Мусаргскага — Марына Мнішак
• «Кастусь Каліноўскі» З. Лукаса — Марыя Грагатовіч
• «Піковая дама» П. Чайкоўскага — Графіня

Спэктаклі, пастаўленыя ў якасьці рэжысэра

• 1951 — «Запарожац за Дунаем» С. Гулак-Арцямоўскага
• 1951 — «Ціхі Дон» І. І. Дзяржынскага
• 1952 — «Страшны двор» С. Манюшкі
• 1952 — «Русалка» А. Даргамыскага
• 1952 — «Мазэпа» П. Чайкоўскага
• 1953 — «Аіда» Джузэпэ Вэрды
• 1953 — «Дзяўчына з Палесься» Я. Цікоцкага
• 1954 — «Барыс Гадуноў» М. Мусаргскага
• 1954 — «Травіята» Джузэпэ Вэрды
• 1955 — «Трубадур» Джузэпэ Вэрды
• 1956 — «Надзея Дурава» А. Багатырова
• 1957 — «Міхась Падгорны» Я. Цікоцкага
• 1958 — «Яснае сьвітаньне» А. Туранкова

Дадатковыя зьвесткі

• Нарадзілася будучая сьпявачка 15 лютага 1902 году. Напачатку вайны Александроўскай давялося эвакуявацца зь Менску напрасткі з бамбасховішча ў тэатры, не заходзячы дадому, дзе засталіся дакумэнты. У студзені 1942 году, знаходзячыся ў эвакуацыі ў Алма-Аце, артыстка атрымала новы пашпарт з ссоўваньнем даты нараджэньня на два рокі.
• Ларыса Аляксандраўская ўласнаручна абірала месца для будаўніцтва новага будынка Беларускага опэрнага тэатру.^[4]
• Музычная школа № 1 у Менску носіць імя Ларысы Александроўскай з 1945 году. Імя было нададзена з нагоды 25-годзьдзя творчай дзейнасьці Александроўскай. На той момант гэта была адзіная музычная школа ў месьце. Ларыса Александроўская любіла выступаць зь яе навучэнцамі — хорам і ансамблем скрыпачоў.
• Пляменьніца Ларысы Александроўскай, скрыпачка і вучоны, доктар філязофіі, Арыядна Ладыгіна напісала кнігу пра яе: «Ларыса Пампееўна Александроўская. Дакумэнтальна-тэатральны раман»
• Опэра «Аіда» ў пастаноўцы Ларысы Александроўскай на сцэне Беларускай опэры ішла больш за 50 гадоў з 1953 г.
• Песьню «Наш тост» кампазытара І. Любана на словы М. Касенкі і А. Таркоўскага ўпершыню выканала менавіта Ларыса Аляксандроўская. Адбылося гэта ў 1942 годзе ў Маскве на вечарыне майстроў беларускага мастацтва. Да вайны Ларыса Аляксандроўская і Ісак Любан былі суседзямі па Правіянцкай вуліцы.

Памяць

З 1987 году ў Беларусі праводзяцца нацыянальныя конкурсы вакалістаў імя Александроўскай, а ў 1992-м ейнае імя атрымала прэмія ў галіне тэатральнага мастацтва. Імем Л. Александроўскай названая музычная школа № 1 у Менску.

У 2014 годзе было прынятае рашэньне аб наданьні новай вуліцы ў Менску імя Ларысы Александроўскай^[5].