Алеся Александровіч

Але́ся Александро́віч (12 ліпеня 1904, Менск — 25 жніўня 1947, Менск) — беларуская літаратуразнаўца і пэдагог. Сястра паэта Андрэя Александровіча.^[1]

Алеся Александровіч
Аляксандра Іванаўна Александровіч
Асабістыя зьвесткі
Нарадзілася	12 ліпеня 1904(1904-07-12) Менск, Расейская імпэрыя
Памерла	25 жніўня 1947(1947-08-25) (43 гады) Менск, БССР, СССР
Пахаваная	Вайсковыя могілкі
Сужэнец	Міхаіл Іванавіч Мароз[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	літаратуразнаўка, пэдагог
Гады творчасьці	1920-я—1940-я
Кірунак	захаваньне памяці аб дзеячах беларускага народу першае паловы 1900-х гадоў
Жанр	Успаміны
Дэбют	«Іван Дамінікавіч Луцэвіч (Янка Купала)»
Алеся Александровіч у Вікісховішчы

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Александровіч.

Жыцьцяпіс

Алеся Александровіч з мужам Міхаілам Марозам, 1923 г.

На пачатку 1920-х гадоў адыгрывала адметную ролю ў грамадзкім жыцьці Менску, прымала ўдзел у дзейнасьці клюбу беларускае мастацкае інтэлігенцыі «Беларуская хатка». Сябравала з паэтам М.Чаротам^[2] У 1921 годзе стала першай выканаўцай ролі Алесі ў музычнай драме М.Чарота «На Купальле(be)» у Беларускім дзяржаўным тэатры^[1], якую ён напісаў спэцыяльна для яе.^[3]

На працягу некалькіх гадоў сьпявала ў славутым тады беларускім хоры, якім кіраваў Уладзімер Тэраўскі. Слухаць сольнае выкананьне Алесі вельмі любіў Янка Купала^[3]. Актор і тэатральны дзяяч Яўген Рамановіч пісаў, што

	Алеся Александровіч была ўжо добра вядомай у Менску салісткай з непараўнанай дзявочай абаяльнасьцю і рэдкім па чысьціні лірычным сапрана. Усім нам Алеся ў тыя гады здавалася ідэальным увасабленьнем беларускай дзяўчыны, якая нібы сышла са старонак паэзіі Янкі Купалы[3].

У 1928 годзе скончыла БДУ^[1]. Выкладала літаратуру ў Беларускім пэдагагічным тэхнікуме^[4]. Паэт Міхась Кавыль (Язэп Лешчанка) узгадваў:

	Вельмі добрая была ў нас выкладчыца літаратуры — Алеся Александровіч, сястра паэта Андрэя Александровіча. Яна чаравала і сваёй прыгажосьцяй, і пявучым задушэўным голасам.[4]

З 1934 па 1936 гады працавала ў аддзеле рэкамэндацыйнай бібліяграфіі Дзяржаўнай бібліятэкі БССР. Склала чытанкі для малодшых клясаў беларускай школы, хрэстаматыі па беларускай літаратуры.^[1] Першая хрэстаматыя выйшла ў 1928 годзе, апошняя кніга для чытаньня «Роднае слова» (13-е выданьне) убачыла сьвет праз 10 гадоў пасьля сьмерці ўкладальніцы (у 1957 г.)^[3]. У 1944—1947 гадох працавала ў Літаратурным музэі Янкі Купалы.^[5] Аўтарка артыкулаў пра творчасьць З. Бядулі, А. Куляшова, П. Труса, К. Чорнага. Пераклала на беларускую мову кнігі Н. Крупскай «Пра Уладзімера Ільліча» (1925), Ул. Караленкі «Куплены хлопчык» (1947) і інш.^[1]

Алеся Александровіч і Янка Купала

Знаёмая зь Я. Купалам з пачатку 1920-х гадоў. Часта бывала на кватэры паэта. Улетку 1933 году на яе запрашэньне Купала з жонкай адпачываў у Капылі ў доме Марозаў, бацькоў мужа Александровіч. Складальніца жыцьцёвага і творчага летапісу Янкі Купалы да 1917 году. Аўтарка ўспамінаў пра Купалу^[5].

Творы

• «Іван Дамінікавіч Луцэвіч (Янка Купала)» («Савецкі селянін», 9 сьнежня 1945 году).
• «Сябра моладзі» («Сталинская молодежь», 29 чэрвеня 1945 году.
• «Аб дакастрычніцкай творчасьці Янкі Купалы» (часопіс «Полымя», 1947, №6).
• «Паэма Янкі Купалы „Адвечная песьня“ ў ацэнцы дарэвалюцыйнай крытыкі» (часопіс «Беларусь», 1947, №6).
• Успаміны ў зборніку «Янка Купала», Мн., 1952.