Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт

Белару́скі дзяржа́ўны ўнівэрсытэ́т (БДУ) — вядучая вышэйшая навучальная ўстанова Беларусі. Знаходзіцца ў Менску.

Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт
Заснаваны	18 красавіка 1921 (104 гады таму)
Тып	грамадзкі
Рэктар	Андрэй Кароль
Факультэтаў	20
Колькасьць пэрсаналу	7600
Колькасьць студэнтаў	каля 25 000
Колькасьць асьпірантаў	1200
Месцазнаходжаньне
Горад	Менск
Краіна	Беларусь
Былыя назвы	Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя У. І. Леніна
Знаходзіцца ў складзе	Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь
Вэб-сайт	www.bsu.by
Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт у Вікісховішчы

Гісторыя

Заснаваны пастанаўленьнем Прэзыдыюму ЦВК БССР 18 красавіка 1921 году. Пачаў працаваць 30 кастрычніка. Першы рэктар — Уладзімер Пічэта. Арганізацыяй унівэрсытэту займалася камісія па стварэньні БДУ, у склад якой, сярод іншых, увайшоў нарком аховы здароўя БССР Сямён Камінскі^[1]. Першапачаткова ў склад унівэрсытэту ўваходзіла тры факультэты — рабочы, мэдычны ды факультэт грамадзкіх навук. У склад прафэсуры ўвайшлі Якуб Колас, Яўхім Карскі. Першы набор студэнтаў склаў 1390 чалавек. У 1922 годзе пачаў працаваць пэдагагічны факультэт. Выкладаць на ім пачалі супрацоўнікі факультэту грамадзкіх навук.

У 1930 годзе на базе мэдычнага факультэта арганізаваны Беларускі мэдычны ўнівэрсытэт.

28 жніўня 1931 году пэдагагічны факультэт БДУ рэарганізаваны ў Беларускі дзяржаўны вышэйшы пэдагагічны інстытут. Яму быў перададзены галоўны корпус БДУ. У 1930-я гады заснаваныя біялягічны, хімічны, фізыка-матэматычны, гістарычны, геаграфічны ды філялягічны факультэты. У гэты ж час навуковая праца значна прыгнечаная сталінскімі рэпрэсіямі. Арыштаваны першы і шэраг наступных рэктараў унівэрсытэту.

У 1941 годзе з-за пачатку вайны заняткі ва ўнівэрсытэце спыніліся. Адноўленыя толькі ў кастрычніку 1943 году на станцыі Сходня пад Масквой. Бібліятэчны фонд пад час вайны амаль цалкам згублены. Вывезеная толькі дзясятая частка кніг. З вызваленьнем Менску праца ўнівэрсытэту адноўленая. Пачынаецца адбудова і аднаўленьне страчанай матэрыяльна-тэхнічнай базы, паступова набываецца абсталяваньне.

У студзені 1949 году ў гонар 30-годзьдзя абвяшчэньня БССР БДУ было прысвоена імя Ўладзімера Леніна.

У 1957 годзе рэктарам БДУ прызначаны Акадэмік АН БССР Антон Мікіфаравіч Сеўчанка. У 1958 годзе ён разьдзяліў фізыка-матэматычны факультэт на два: фізычны ды мэханіка-матэматычны. Пабудаваны новы галоўны корпус БДУ. У 1967 годзе БДУ ўзнагароджаны ордэнам Працоўнага Чырвонага знамені. У 1971 годзе заснаваны НДІ Прыкладных фізычных праблемаў пры БДУ. 1978 год: адчынены НДІ фізыка-хімічных праблемаў. 1986 год: адчынены навукова-дасьледчыцкі інстытут ядзерных праблемаў, дырэктарам якога стаў прафэсар Уладзімер Барышэўскі. 1 верасьня 1989 году быў адчынены філязофска-эканамічны факультэт. З 1996 па 2003 год рэктарам быў Аляксандар Казулін. Ад 21 кастрычніка 2008 году рэктарам унівэрсытэту зьяўляецца прафэсар Сяргей Уладзімеравіч Абламейка. 9 сакавіка 2015 г. гуманітарны факультэт быў перайменаваны ў факультэт сацыякультурных камунікацыяў.

24 чэрвеня 2025 году рэктар БДУ Андрэй Кароль паведаміў: «Ва ўнівэрсытэце навучаюцца каля 4 тыс. кітайскіх студэнтаў з 5,5 тыс. замежных студэнтаў (гэта больш за 75 %)»^[2].

Склад

Факультэты

Будынак рэктарату

• Біялягічны факультэт
• Геаграфічны факультэт
• Гістарычны факультэт
• Факультэт сацыякультурных камунікацыяў
• Мэханіка-матэматычны факультэт
• Факультэт дапасавальнай матэматыкі і інфарматыкі
• Факультэт міжнародных адносін
• Факультэт радыёфізыкі і кампутарных тэхналёгіяў
• Інстытут журналістыкі
• Факультэт філязофіі і сацыяльных навук
• Філялягічны факультэт
• Фізычны факультэт
• Хімічны факультэт
• Эканамічны факультэт
• Юрыдычны факультэт
• Факультэт даўнівэрсытэцкай адукацыі для беларускіх і замежных грамадзян
• Падрыхтоўчы факультэт па навучаньні замежных грамадзян
• Факультэт перападрыхтоўкі кадраў па мэнэджмэнце тэхналёгіяў
• Факультэт падвышэньня кваліфікацыі па дапасавальнай матэматыцы і ЭВМ
• Спэцфакультэт бізнэсу і інфармацыйных тэхналёгіяў
• Інстытут бізнэсу і мэнэджмэнту тэхналёгіяў БДУ
• Міжнародны дзяржаўны экалягічны інстытут імя А. Дз. Сахарава

Упраўленьні

• Галоўнае ўпраўленьне вучэбнай і навукова-мэтадычнай працы
• Галоўнае ўпраўленьне навуковай працы

Філіялы

• Ліцэй БДУ

Працаўнікі

• Сьпіс рэктараў Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту

Творчыя калектывы

• Тутэйшая Шляхта

Выбітныя выпускнікі

• Алесь Адамовіч — беларускі пісьменьнік, крытык, літаратуразнавец, грамадзкі дзяяч.

В. Болбас.

• Сьвятлана Алексіевіч — расейскамоўная пісьменьніца Беларусі, ляўрэатка Нобэлеўскай прэміі ў галіне літаратуры (2015).
• Вадзім Болбас — літаратар, сябра Саюзу беларускіх пісьменьнікаў.
• Рыгор Булацкі — беларускі пэдагог, гісторык, журналіст. Доктар гістарычных навук (1971), прафэсар (1972). Першы дэкан факультэта журналістыкі (1967—1981).
• Міхась Гурын — выбітны беларускі гісторык і археоляг, доктар гістарычных навук, прафэсар.
• Уладзімер Лемяшонак — беларускі гісторык.
• Казімір Равяка — беларускі гісторык-антыказнаўца.
• Станіслаў Рудовіч — беларускі гісторык.
• Валянтына Чапко — выбітны беларускі гісторык, доктар гістарычных навук, прафэсар.
• Мікалай Шумейка — вучоны ў галіне тэарэтычнай фізыкі, прафэсар, доктар фізыка-матэматычных навук.
• Васіль Цімафеевіч Якавенка — беларускі пісьменьнік.

Крытыка, абвінавачваньні ў палітычных рэпрэсіях

Кіраўніцтва БДУ абвінавачвалася ў выключэньні студэнтаў за ўдзел у не санкцыянаванай аўтарытарным рэжымам Лукашэнкі палітычную і грамадзкую актыўнасьць.

У 2009 годзе з БДУ была выключаная студэнтка Тацьцяна Шапуцька, удзельніца Маладога Фронту, пасьля ўдзелу ў форуме грамадзянскай супольнасьці краінаў Усходняга партнэрства ў Брусэлі^[3]

У рамках міжнародных санкцый супраць беларускіх уладаў пасьля хвалі рэпрэсій супраць апазыцыі ў сувязі з прэзыдэнцкімі выбарамі 2010 году тагачасны рэктар БДУ Сяргей Абламейка быў уключаны ў Чорны сьпіс ЭЗ і яму быў забаронены ўезд у краіны Эўрапейскага Зьвязу. У сваім рашэньні ЭЗ адзначыў, што Абламейка "нясе адказнасьць за выключэньне некалькіх студэнтаў з Унівэрсытэту за тое, што яны ўдзельнічалі ў дэманстрацыях 19 сьнежня 2010 г. і ў іншых мірных дэманстрацыях у 2011 г." ^[4]

Паводле праваабарончых арганізацыяў, палітычна-матываваныя выключэньні з БДУ працягнуліся і пасьля зьняцьця Эўрапейскім Зьвязам санкцый з уладаў Беларусі ў 2014 годзе.^[5]