Літаратурная прэмія імя Якуба Коласа

Літарату́рная прэ́мія імя́ Яку́ба Ко́ласа — літаратурная прэмія, заснаваная пастановай Савету Міністраў БССР №81 10 лютага 1959 року.

Прысуджалася за высокаідэйны і высокамастацкі зборнік апавяданьняў, аповесьць, раман, а таксама работу па літаратуразнаўстве і крытычную работу, якія былі апублікаваныя ў рэспубліканскім друку ў тым годзе, за які прысуджаецца прэмія, і якія атрымалі шырокае грамадзкае прызнаньне^[1].

У 1965 року прэміі нададзены статус дзяржаўнай: Дзяржаўная прэмія БССР імя Якуба Коласа^[2]. З 1992 року — у складзе Дзяржаўных прэміяў Рэспублікі Беларусь па літаратуры, музыцы і мастацтве^[3].

У Рэспубліцы Беларусі прысуджаецца штодвагады за таленавітыя, глыбокія па зьмесьце і адметныя па форме творы літаратуры, якія робяць значны ўнёсак у беларускую нацыянальную культуру, разьвіваюць мастацкія традыцыі і садзейнічаюць устанаўленьню агульначалавечых каштоўнасьцяў і ідэяў гуманізму^[4].

Ляўрэаты

Год прысуджэньня		Ляўрэат		За твор
1957		Іван Шамякін		раман «Крыніцы»
1959		Пятрусь Броўка		«Калі зьліваюцца рэкі»
1962		Іван Мележ		раман «Людзі на балоце»
1963		Янка Брыль		«Працяг размовы»[5]
1964		Васіль Быкаў		«Трэцяя ракета»
1965		Максім Лужанін		«Колас расказвае пра сябе»
1967		Іван Шамякін		раман «Сэрца на далоні»
1968		Міхась Лынькоў		раман «Векапомныя дні»
1972		Іван Навуменка		«Янка Купала: Духоўны воблік героя» і «Якуб Колас: Духоўны воблік героя»
1974		Андрэй Макаёнак		п’есы «Трыбунал» і «Таблетку пад язык»
1976		Алесь Адамовіч		«Хатынская аповесьць»
1976		Алена Васілевіч		тэтралёгія «Пачакай, затрымайся»[6]
1976		Іван Мележ		зборнік «Жыцьцёвыя клопаты»
1978		Васіль Быкаў		«Воўчая зграя» і «Яго батальён»
1978		Іван Пташнікаў		аповесць «Найдорф»[7]
1980		Ніл Гілевіч
1980		Уладзімер Калесьнік[8]		удзел у напісаньні двухтомнай «Гісторыі беларускай дакастрычніцкай літаратуры» і «Гісторыі беларускай савецкай літаратуры»
1980		Адам Мальдзіс		удзел у напісаньні двухтомнай «Гісторыі беларускай дакастрычніцкай літаратуры» і «Гісторыі беларускай савецкай літаратуры»
1980		Міхась Мушынскі		удзел у напісаньні двухтомнай «Гісторыі беларускай дакастрычніцкай літаратуры» і «Гісторыі беларускай савецкай літаратуры»[9]
1980		Навум Перкін		удзел у напісаньні двухтомнай «Гісторыі беларускай дакастрычніцкай літаратуры» і «Гісторыі беларускай савецкай літаратуры»[10]
1980		Юльян Пшыркоў		удзел у напісаньні двухтомнай «Гісторыі беларускай дакастрычніцкай літаратуры» і «Гісторыі беларускай савецкай літаратуры»[10]
1980		Міхась Ярош		удзел у напісаньні двухтомнай «Гісторыі беларускай дакастрычніцкай літаратуры» і «Гісторыі беларускай савецкай літаратуры»
1982		Янка Брыль		«Золак, убачаны здалёк»[5]
1982		Віктар Казько		«Суд у слабадзе»
1984		Зьміцер Бугаёў		кніга крытычных нарысаў «Талент і праца»[11]
1984		Уладзімер Караткевіч		раман «Чорны замак Альшанскі» (пасьмяротна)
1986		Анатоль Кудравец		раман «Сачыненьне на вольную тэму»
1990		Генадзь Кісялёў		«Разыскивается классик…» і «Спасьцігаючы Дуніна-Марцінкевіча»
1990		Алег Лойка		раман-эсэ «Францыск Скарына, або Сонца маладзіковае»
1992		Сяргей Грахоўскі		зборнік «Споведзь»
1992		Алесь Жук		«Праклятая любоў»
1992		Васіль Сёмуха
1996		Генрых Далідовіч
2002		Васіль Жураўлёў		кніга «У пошуку духоўных ідэалаў: на матэрыяле беларускай літаратуры XIX — пачатку XX стаг.»[3]