Жэмайце

Жэма́йце (па-летувіску: Žemaitė), сапраўднае імя: Юлія Бэнюшавічýце-Жыманцене (лет. Julija Beniuševičiūtė-Žymantienė (або Юлія Бенюшэвіч-Жыманта); 4 чэрвеня [ст. ст. 23 траўня] 1845, паводле іншых зьвестках 31 (19) траўня^[1] або 12 чэрвеня (31 траўня)^[2]; маёнтак Буканты, каля места Плунгяны, Жмудзь, цяпер Летува — 7 сьнежня 1921, Мар’ямпаль, Летува) — летувіская пісьменьніца, драматургіня, асьветніца. Адна з галоўных удзельніцаў Летувіскага нацыянальнага Адраджэньня напрыканцы 19 — пачатку 20 стагодзьдзяў.

Юлія Бенюшэвіч-Жымонт
па-летувіску: Julija Beniuševičiūtė-Žymantienė
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Юлія Бенюшэвіч
Псэўданімы	Жэмайце, Жэмойтка
Нарадзілася	4 чэрвеня 1845 Маёнтак Буканты, каля места Плунгяны, цяпер Летува
Памерла	7 сьнежня 1921 (76 гадоў) м. Мар'ямпаль, Летува
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	пісьменьніца
Жанр	рэалізм
Мовы	летувісая/жэмойцкая, польская
Дэбют	1894
Значныя творы	Marti (1896), Topylis (1897)
Подпіс
Юлія Бенюшэвіч-Жымонт у Вікісховішчы

Жыцьцяпіс

Паходзіла зь зьбяднелай шляхты. З 1864 году працавала нянькай і пакаёўкай. У 1865 пабралася шлюбам з былым прыгоньнікам Лаўрынасам Жымантасам. Трыццаць год з мужам займалася сельскай гаспадаркай. Нарадзіла сем дзяцей. Толькі напярэдадні Першай сусьветнай вайны пераехала ў Вільню, дзе актыўна ўдзельнічала ў камітэце па дапамозе ўцекачам. З 1913 па 1915 гады рэдагавала газэту Жамойцкае жыцьцё (Lietuvos žinias). У 1916 годзе паехала ў ЗША для збору грошай на дапамогу пацярпелым у вайне. Вярнулася ў Летуву і ў 1921 годзе памерла ад пнэўманіі ў Мар’ямпалі^[3].

Псэўданім

Псэўданім Жэмайце ўзьнік дзякуючы мовазнаўцу Ёнасу Яблонскісу. У 1894 годзе пад уплывам пісьменьніка Повіласа Вышынскіса Юлія Жыманцене напісала першае апавяданьне «Сватаньне», якое даслалі Ё. Яблонскісу і Г. Пяткявічайце-Біце. Яны надрукавалі яго пад іншай назвай — «Восеньскі вечар» (па-летувіску: Rudens vakaras) ў Летувіскім каляндары 1895 году. З прапановы Ё. Яблонскаса рэдакцыя падпісала твор імем Жэмайце (то бок жамойтка, жмудзінка), бо апавяданьне было напісана на жамойцкай гаворцы^[4]. Так мянушка сталася псэўданімам пісьменьніцы.

Творчасьць

Пакінула больш за 350 твораў (аповесьці, апавяданьні, нарысы, п’есы і артыкулы)^[5]. Належыла да рэалістычнай літаратурнай плыні. Крытыкавала апалячаных летувісаў, рэлігійнікаў, царскую ўладу і Думу, за што ў 1915 годзе на два тыдні трапіла ў турму Лукішкі. Шмат пісала ў падтрымку жаночай эмансыпацыі. Шмат увагі надавала апісаньню жыцьця жанчыны. У творах пераважаюць нэгатыўныя жыцьцёвыя апісаньні, апавяданьні эпічныя, іранічныя^[6].

Па-беларуску некалькі апавяданьняў ("За зачыненымі аканіцамі" і "Верны пёс") пісьменьніцы ў перакладзе Ў. Гарбацкага публікаваліся ў 2021 годзе ў "Новым Часе"^[7].

Сьпіс твораў

Апавяданьні

• Laimė nutekėjimo (1896—1898)
• Marti (1896)
• Petras Kurmelis (1896—1898)
• Topylis (1897)
• Neturėjo geros motynos (1895)
• Sutkai (1891)
• Sučiuptas velnias (1898)
• Paveikslai (1899—1901)

П’есы

• Trys mylimos (1897)
• Piršlybos (1898)
• Mūsų gerasis (1899)
• Valsčiaus sūde (1900)

• 
  Дом у Буканты, дзе нарадзілася і расла Юлія Бэнюшавічуце
• 
  Дом, адзначаны мэмарыяльнай дошкай, у якім Жэмайце жыла ў 1913 годзе (вуліца Л. Стуакас-Гуцявічаўс, 5)
• 
  Дошка на доме ў Вільні, дзе пісьменьніца жыла ў 1913—1914 гадох (вуліца Басанавічаўс, 19)
• 
  Рукапіс Жэмайце
• 
  Жэмайце на паштовай марцы СССР, 1956 год