Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Воўчын)

Касьцёл Найсьвяце́йшай Тро́йцы — помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя ў Воўчыне. Знаходзіцца ў цэнтры гістарычнага мястэчка. Дзее. Твор архітэктуры барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы.

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы
Траецкі касьцёл
Краіна	Беларусь
Вёска	Воўчын
Каардынаты	52°17′8″ пн. ш. 23°18′37″ у. д.
Канфэсія	каталіцтва
Эпархія	Пінская дыяцэзія
Архітэктурны стыль	барока
Аўтар праекту	Ёган Зыгмунт Дэйбель
Заснавальнік	Станіслаў Аўгуст Панятоўскі
Дата заснаваньня	XVIII ст.
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы на мапе Беларусі Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы на Вікісховішчы

Утвараў адзіны ансамль зь сядзібна-паркавым комплексам князёў Чартарыйскіх, зруйнаваным расейскімі ўладамі.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

18 ліпеня 1729 году берасьцейскі архідыякан і намесьнік судзьдзі Янаўскай генэральнай кансысторыі Ўладзіслаў Суткоўскі заклаў нарожны камень касьцёла. Будаваньне сьвятыні вялося з фундацыі Станіслава Панятоўскага і скончылася ў 1733 годзе.

Паводле некаторых зьвестак, касьцёл канчаткова дабудавалі і абсталявалі толькі ў 1743 годзе дзякуючы намаганьням чарговага ўладальніка Воўчына Міхала Фрыдэрыка Чартарыйскага, які атрымаў гэты маёнтак у 1738 годзе. Работы з аздабленьня інтэр’ераў працягваліся і ў наступныя гады. Сярод архіўных матэрыялаў існуе таксама інфармацыя, што ў 1755 годзе ў Воўчыне працаваў архітэктар Крэйц, які быў адным з найлепшых вучняў Пёпэльмана, Яўха, Дэйбля.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Воўчын апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл працягваў дзеяць. У канцы XVIII ст. Адам Казімер Чартарыйскі правёў рамонт палаца і адначасна касьцёла.

Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) ў 1866 годзе расейскія ўлады сьпярша зачынілі касьцёл, а потым перарабілі яго пад царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). Рэканструкцыя колішняга касьцёла пад царкву пачалася ў 1873 годзе. 30 жніўня 1876 году адбылося асьвячэньне царквы ў імя Найсьвяцейшай Тройцы. Гэтая царква была прыпісной да воўчынскай царквы Сьвятога Мікалая. За пэрыяд існаваньня царквы буйных рамонтаў і пераробак будынка не праводзілася.

Найноўшы час

Труна С. А. Панятоўскага

У 1918 годзе сьвятыню вярнулі каталікам. У 1925 годзе ў касьцёле праводзіўся рамонт тынкоўкі, апроч таго, зрабілі печку, умацавалі канструкцыю вежы, уставілі новыя дзьверы, аконныя рамы, адрамантавалі дах. У 1930-я гады сярод каталіцкага насельніцтва рэгіёну пачалася кампанія з адраджэньня помніка. У касьцёле захоўвалася мэтрыка Станіслава Аўгуста Панятоўскага — апошняга караля і вялікага князя. У ліпені 1938 году ў Воўчын з Санкт-Пецярбургу перавязьлі труну з астанкамі Станіслава Аўгуста Панятоўскага. Перапахаваньне праводзілася таемна ад грамадзкасьці, без выкананьня неабходнага ў такім выпадку рытуалу. Другая сусьветная вайна прыпыніла распачаты рамонт касьцёла.

Па вайне савецкія ўлады зачынілі касьцёл і перадалі яго калгасу пад сховішча. Ксёндз мусіў пакінуць мястэчка, забраўшы касьцельны архіў. За часы савецкага панаваньня помнік прыйшоў у занядбаны стан: абваліўся дах зь вежай, дэкаратыўныя элемэнты фасаду, скульптуры эвангелістаў.

У 2007 годзе паўзруйнаваны касьцёл вярнулі Пінскай дыяцэзіі. Пачалася рэстаўрацыя помніка.

Архітэктура

Помнік архітэктуры барока. Гэта цэнтрычны 8-гранны ў пляне аб’ём, накрыты гранёным шатровым дахам. У яго завяршэньні бэльвэдэр з гадзіньнікам-курантамі. Уваход вылучаецца нізкім прытворам, які не парушае цэнтрычнасьці агульнай кампазыцыі. Шырокія грані фасадаў падзяляюцца падвойнымі пілястрамі карынфскага ордэра, завяршаюцца лучковымі франтонамі з скульптурнымі выявамі эвангелістаў, ракайльнымі вазамі. Аконныя праёмы разьмяшчаюцца ў тры ярусы: лучковыя ўнізе і на другім ярусе вузкіх граняў; высокія аркавыя на шырокіх гранях, круглыя і авальныя люкарны ў верхнім ярусе. Прафіляваныя ліштвы акон упрыгожваюцца арнамэнтальнай лепкай і гірляндамі^[1].

Унутраная прастора мае форму грэцкага крыжа. Яна перакрываецца роўнай стольлю. Куты зразаюцца чатырма авальнымі ў пляне памяшканьнямі зь лёджыямі на другім ярусе, на якія вядуць вітыя ўсходы. Два ярусы абмяжоўваюцца шырокім антаблемэнтам з прафіляваным карнізам і арнамэнтальным фрызам. Першы ярус сьценаў падзяляецца карынтскімі канэляванымі пілястрамі, другі — тонкімі лапаткамі з гірляндамі ў прасьценках. У дэкоры шырока выкарыстоўваецца стукавая лепка: картушы, гірлянды, букеты кветак, акантавы арнамэнт, гарэльефы пуцьці і херувімаў. Асноўнымі плястыка-дэкаратыўнымі акцэнтамі інтэр’еру выступаць тры алтары — галоўны і два бакавыя.

Побач з касьцёлам (з усходняга боку) захаваўся будынак плябаніі — 1-павярховы прастакутны ў пляне аб’ём пад вальмавым дахам з мансардай^[2].

Галерэя

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  1930 г.
• 
  1938 г.
• 
  1938 г.
• 
  1938 г.

• 
  Інтэр’ер, 1938 г.
• 
  Інтэр’ер, 1918—1920 гг.
• 
  Званіца, 1938 г.
• 
  Брама, 1938 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Вуліца да касьцёла
• 
  Вежа
• 
  Інтэр’ер да рэстаўрацыі
• 
  Статуя эвангеліста