Леў Клейнбарт

Леў Навумавіч Клейнбарт (часам Лейб Навумавіч (Нахманавіч, Максімавіч); 27 кастрычніка [ст. ст. 15 кастрычніка] 1875, Капыль, Менская вобласьць, Расейская імпэрыя — 20 лістапада 1950, Ленінград, СССР) — расейскі і беларускі^[3] публіцыст, крытык, журналіст, літаратар. Дасьледчык асноўных тэндэнцый і кірункаў беларускага літаратурнага руху^[4]. Першы біёграф Янкі Купалы і адзін зь першых дасьледчыкаў яго творчасьці^[5]. Рэдактар часопіса «Темы жизни».

Леў Клейнбарт
Лейб Навумавіч (Максімавіч) Клейнбарт
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	27 кастрычніка 1875(1875-10-27)[1] Капыль, Слуцкі павет, Менская губэрня, Расейская імпэрыя
Памёр	20 лістапада 1950(1950-11-20) (75 гадоў) Ленінград, РСФСР, СССР
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	крытык, публіцыст
Гады творчасьці	1902—1920-я гады
Жанр	эсэ і мэмуары[d]
Мова	расейская мова і беларуская мова[2]
Значныя творы	«Очерки рабочей журналистики» (1924), «Очерки народной литературы» (1924), «Молодая Белоруссия» (1929)

Жыцьцёвы і творчы шлях

Нарадзіўся ў сям’і ўрача^[6]. Навучаўся ў Пецярбурскім унівэрсытэце спачатку на фізыка-матэматычным факультэце, потым — на юрыдычным факультэце. У 1901 годзе выключаны з унівэрсытэту за ўдзел у студэнцкім і рэвалюцыйным руху. Неаднаразова арыштоўваўся (першы раз у 1899 годзе) і сядзеў у турме^[7].

З 1902 году выступаў у друку з артыкуламі аб народнай асьвеце^[5]. Друкаваўся ў часопісах «Вестник Европы», «Вестник знания», «Современный мир», «Новая жизнь», «Современник» і інш.^[7] Дасьледаваў падпольныя выданьні капыльскай арганізацыі «Самаразьвіцьцё і самаадукацыя», разглядаў раньнюю творчасьць А. Гурло, Ц. Гартнага, пісаў пра творчасьць Ф. Чарнышэвіча, Ф. Шантыра і інш. У кнізе «Маладая Беларусь. Нарыс сучаснае беларускае літаратуры 1905—1928 гг.» вызначыў заканамернасьці і спэцыфіку разьвіцьця беларускае літаратуры, ахарактарызаваў асноўныя тэндэнцыі і кірункі беларускага літаратурнага руху 1920-х гадоў, дасьледваў творчасьць А. Александровіча, А. Бабарэкі, А. Дудара, Ул. Дубоўкі, К. Чорнага і інш.^[8] Пакінуў успаміны аб рэвалюцыйных падзеях у родным Капылі^[6].

Клейнбарт з увагай ставіўся да творчай моладзі. Яму ў свой час накіраваў рукапіс сваей першай кнігі паэзіі «Радуніца» С. Ясенін. У 1920-я гады кіраваў літаратурнымі студыямі ленінградзкага Пралеткульта, займаўся дасьледчыцкай дзейнасьцю. Вывучаў гісторыю пралетарскай культуры, народную публіцыстыку, гісторыю беларускае літаратуры.

Клейнбарт і Янка Купала

З Купалам пазнаёміўся ў Пецярбургу вясною 1910 году праз Ц. Гартнага. Сустракаўся і перапісваўся з Купалам на працягу многіх гадоў^[9].

Аўтар рукапісных успамінаў пра Купалу «Сустрэчы»^[10]. Зрабіў неацэнны ўнёсак у навуковае вывучэньне біяграфіі Купалы, распачаты перапіскай з паэтам. Ліст Янкі Купалы да Клейнбарта 1910 году стаў першай вядомай аўтабіяграфіяй паэта. Аўтар першага манаграфічнага разьдзела пра Купалу ў кнізе «Маладая Беларусь. Нарыс сучаснае беларускае літаратуры 1905—1928 гг.», прадмовы да «Зборніка вершаў» Купалы на расейскай мове (1930)^[5]. Аўтар першай манаграфіі пра Янку Купалу «Янка Купала. Вопыт характарыстыкі літаратурнай і біяграфічнай» (1929—1934)^[11].

Адным зь першых пры дасьледаваньні творчасьці Купалы выкарыстоўваў прынцыпы навуковага сацыялягізму і крытэры мастацкасьці як мэтаду ўласна эстэтычнага. Бачыў у асобе Купалы цэнтральную фігуру беларускага нацыянальна-вызваленчага руху. Вызначаў творчы мэтад Купалы як рамантычны рэалізм, які зусім не ўпускаў з поля зроку рэчаіснасьці, быў рамантызмам пазытыўнае школы, сацыяльным і нацыянальным рамантызмам. Лічыў Купалу глыбока народным і арганічна нацыянальным паэтам. У асобе Клейнбарта Купала меў аднаго са сваіх самых значных біёграфаў і дасьледчыкаў—інтэрпрэтатараў^[5].

Творы

• «В тюрьме и ссылке» (1906)
• «О партиях и партийности» (1906)
• «Русский империализм в Азии» (1906)
• «Безработица и движение безработных» (1907)
• «Очерки рабочей интеллигенции» (т. 1—2, 1923—1924)
• «Очерки народной литературы» (1924)
• «Русский читатель-рабочий» (1924)
• «Молодая Белоруссия» (1928)