Райгорад

Райгорад (польск. Rajgród) — места ў Польшчы, на беразе Райгародзкага возера. Цэнтар меска-сельскай гміны Граеўскага павету Падляскага ваяводзтва. Насельніцтва на 2018 год — 1571 чалавек. Знаходзіцца на аўтамабільнай дарозе 61.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Райгорад (неадназначнасьць).

Райгорад лац. Rajhorad
польск. Rajgród
Прыстань на Райгародзкім возеры
Герб Райгораду
Краіна:	Польшча
Ваяводзтва:	Падляскае
Павет:	Граеўскі
Гміна:	Райгорад
Плошча:	35,18 км²
Насельніцтва:	1571 чал. (2018)
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	+48 86
Паштовы індэкс:	19-206
Нумарны знак:	BGR
Геаграфічныя каардынаты:	53°43′49″ пн. ш. 22°41′33″ у. д.
Райгорад на мапе Польшчы Райгорад
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Райгорад — магдэбурскае места гістарычнага Падляшша каля мяжы з Мазовіяй, старажытны замак Вялікага Княства Літоўскага, на этнічнай тэрыторыі беларусаў.

Гісторыя

Паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Каралеўствам Польскім

Паводле летапісных зьвестак, Райгорад заснаваў у XIII ст. князь яцьвяскі, падляскі і дайноўскі Трайдзень як умацаваны пункт на сумежжы з прусамі і мазурамі^[1]. У 1358 годзе места ўпамінаецца ў гэтай якасьці ў акце разьмежаваньня Вялікага Княства Літоўскага з Падляшшам. Райгорад знаходзіўся ў дзяржаўнай уласнасьці, пазьней перайшоў да роду Глінскіх. Па пакараньні Міхала Глінскага за ўдзел у змове супраць караля і вялікага князя Жыгімонта Старога места перайшло да ваяводы віленскага Мікалая Радзівіла. У XVI ст. Райгорад атрымаў мескі герб: «у чырвоным полі мур з адчыненай брамай над ім, тры вежы»^[1]. У 1568 годзе за Ганна Кішкай (з Радзівілаў) места атрымала Магдэбурскае права.

У 1569 годзе згодна з умовамі Люблінскай уніі Райгорад перайшоў да Каралеўства Польскага. Паводле люстрацыі Райгародзкага староства, на 1576 год у месьце было 145 будынкаў і 56 незабудаваных пляцаў. У 1593 годзе Райгародзкае староства перайшло да каралевы і вялікай княгіні Ганны, жонкі Жыгімонта Вазы. У 1679 годзе месту пацьвердзілі Магдэбурскае права.

Пад уладай Прусіі і Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Райгорад апынуўся ў складзе Прусіі, з 1807 году — у складзе Расейскае імпэрыі, у Шчучынскім павеце Ломжынскай губэрні^[2]. У час вызвольнага паўстаньня (1830—1831) Райгорад як ключавую пазыцыю займаў расейскі 7-тысячны корпус генэрала Остэн-Сакена, аднак паўстанцам пад камандаю Антонія Гелгуда ўдалося 29 траўня 1831 году на пэўны час вызваліць места.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Райгорад занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Райгорад абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году места апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі.

З пачаткам Другой сусьветнай вайны 15 верасьня 1939 году Райгорад акупавалі войскі Трэцяга Райху, але праз тыдзень места перадалі СССР згодна з пактам Молатава-Рыбэнтропа. У лістападзе 1939 году Райгорад увайшоў у склад БССР. У 1941—1944 гадох места зноў знаходзілася пад акупацыяй нацысцкай Нямеччыны. 16 жніўня 1945 году ўлады СССР перадалі Райгорад Польскай Народнай Рэспубліцы.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: ~1867 год — 3916 чал.
• XX стагодзьдзе: 1921 год — 2291 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2018 год — 1571 чал.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Забудова гістарычная (XIX — пачатак XX ст.; фрагмэнты)
• Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі (1905—1912)
• Могілкі: каталіцкія, капліца (XIX ст.); юдэйскія
• Сядзіба Апартова (канец XIX ст.)

Страчаная спадчына

• Замак

Галерэя

• Славутасьці Райгораду
• 
  Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі
• 
  Сядзіба Апартова
• 
  Капліца на могілках
• 
  Гістарычная забудова