Сямён Вальфсон

Сямён Якаўлевіч Вальфсон (8 чэрвеня [ст. ст. 27 траўня] 1894, Бабруйск — 1941, Менск) — дзяржаўны дзяяч БССР, філёзаф, літаратуразнавец, пэдагог.

Сямён Вальфсон
Дата нараджэньня	27 траўня (8 чэрвеня) 1894
Месца нараджэньня	Бабруйск, Менская губэрня, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	1941[1]
Месца сьмерці	Менск
Месца вучобы	Гайдэльбэрскі ўнівэрсытэт Кіеўскі нацыянальны ўнівэрсытэт імя Тараса Шаўчэнкі (1919)
Занятак	літаратуразнаўца, сацыёляг, філёзаф
Навуковая сфэра	філязофія
Месца працы	БДУ Інстытут дзяржавы і права НАН Беларусі[d]
Сябра ў	Цэнтральны выканаўчы камітэт БССР, Адзінства[d] і Саюз ваяўнічых бязбожнікаў
Узнагароды
Сямён Вальфсон у Вікісховішчы

Да Першае сусьветнае вайны вучыўся ў Гайдэльбэрскім унівэрсытэце, з пачаткам вайны вярнуўся ў Расею. У 1919 скончыў Кіеўскі ўнівэрсытэт. Сябар ЦВК БССР (1929—1938). Акадэмік АН БССР (ад 1928), акадэмік-сакратар Аддзяленьня грамадзкіх навук АН БССР (ад 1936). Прафэсар БДУ (ад 1921), дэкан факультэту права і гаспадаркі (1925—1930), першы намесьнік дэкана факультэта грамадзкіх навук БДУ (ад 1936). Дырэктар Інстытуту філязофіі й права (1931—1938).

У час хвалі рэпрэсіяў 1937—1938 змог трапіць у псыхіятрычны шпіталь (1938) і перабыць там, верагодна, да 1940. У 1940—1941 ізноў працаваў. Пасьля захопу Менску нямецкімі войскамі быў схоплены й забіты.

Дасьледаваў гісторыю філязофіі, сацыялёгіі, навукі й культуры, стан рэлігійнага жыцьця. Аўтар падручнікаў па дыялектычным матэрыялізьме. Дасьледаваў творчасьць Максіма Горкага, Аляксандра Пушкіна, І. Гурскага. Стварыў шэраг работ па праблеме фашызму: «Расавыя тэорыі фашызму і клясавае ходаньне» (1934), «Расавыя тэорыі» германскага фашызму" (1937) і інш.

Як літаратурны крытык выступаў з пазыцыяў вульгарнага сацыялягізму, палемізаваў з плынямі ў беларускім мовазнаўстве (на чале якіх называў Іосіфа Воўк-Левановіча й Пятра Бузука, Язэпа Лёсіка), прадстаўнікоў якіх вінаваціў, адпаведна, у схільнасьці да расейскага вялікадзяржаўнага шавінізму і да «антыпралетарскага» моўнага пурызму; пазьней удзельнічаў у выпуску зборніку «Навука на службе нацдэмаўскай контррэвалюцыі. Ідэалёгія і метадалёгія нацдэмакратызму» (1931). У сваёй прамове на паседжаньні, прысьвечаным трыццаціпяцігодзьдзю літаратурнае дзейнасьці Янкі Купалы (8 сьнежня 1940), «здолеў узьняцца над спрошчанасьцю сваіх [ранейшых] трактовак», адзначыў «незабыўныя гістарычныя заслугі Купалы».

Бібліяграфія

• Диалектический материализм. Мн., 1922;
• Марксизм и педагогика. Мн., 1924;
• Плеханов. Мн, 1924;
• Диалектический материализм. Ч. 1-3. 6-е изд. Мн., 1926;
• За марксізм. Мн., 1928;
• Сучасная рэлігійнасьць. Мн., 1930;
• Супраць расавых тэорый. Мн, 1935;
• Сям’я і шлюб у гістарычным развіцці. Мн., 1937;
• В матрацной могиле: Повесть из жизни Генриха Гейне. Мн, 1940.