Уладзімер Пічэта

From Wikipedia, the free encyclopedia

Уладзімер Пічэта
Remove ads

Уладзі́мер Іва́навіч Пічэ́та (21 кастрычніка [ст. ст. 9 кастрычніка] 1878, Палтава — 23 чэрвеня 1947, Масква) — савецкі беларускі і расейскі гісторык, выкладнік, першы рэктар БДУ (ліпень 1921 — кастрычнік 1929), акадэмік АН БССР (1928), акадэмік АН СССР (1946), заслужаны прафэсар БССР (1926), заслужаны навуковы дзеяч Узбэцкай ССР (1943).

Хуткія факты Дата нараджэньня, Месца нараджэньня ...
Remove ads

Біяграфія

Уладзімер Іванавіч Пічэта нарадзіўся 21 кастрычніка [ст. ст. 9 кастрычніка] 1878 у Палтаве. Яго бацька, Іван (Ёван) Хрыстафоравіч (1844—1920), ураджэнец горада Мостар у Герцыгавіне, быў рэктарам Віцебскай з 24 лютага 1888 г., а затым Палтаўскай духоўнай сэмінарыі з 27 жніўня 1890 г. да 16 жніўня 1902 г. Маці навукоўца, Марыя Рыгораўна Грыгарэнка (1846—1911), украінка паводле паходжаньня, была дачкой кіеўскага чыноўніка Казённай палаты. [2]

Скончыў Палтаўскую гімназію. У 1901 годзе завяршыў навучаньне на гісторыка-філялягічным факультэце Маскоўскага ўнівэрсытэту з дыплёмам 1-й ступені. З 1901 па травень 1902 году выкладаў у сярэдніх навучальных установах Масквы. Пасьля, да 1905 году, працаваў ва Ўкраіне. З 1905 году зноў у Маскве.

У 1910 годзе здаў магістарскі іспыт і быў зацьверджаны прыват-дацэнтам Маскоўскага ўнівэрсытэту. Аднак ужо ў 1911 годзе пакінуў яго, пратэстуючы супраць палітыкі ўнівэрсытэцкага кіраўніцтва. У выніку кастрычніцкага перавароту 1917 году Пічэта стаў выкладчыкам у МДУ. 18 лютага 1918 году пасьпяхова абараніў дысэртацыю на ступень магістра расейскай гісторыі. 19 траўня гэтага ж году абараніў дысэртацыю на ступень доктара расейскай гісторыі. У 1919 годзе быў прафэсарам Тамбоўскага і Смаленскага ўнівэрсытэтаў. У 1921 быў прызначаны рэктарам і прафэсарам расейскай гісторыі БДУ. Адзін са стваральнікаў Інбелкульта. У 1921—1925 гадох абіраўся ў ЦВК БССР. З 1928 — чалец АН БССР. У 1930 годзе быў арыштаваны ў Ленінградзе па сфабрыкаванай справе, пазбаўлены званьня акадэміка і сасланы на пяцігадовы тэрмін у Вятку. У 1935 годзе справа Пічэты была перагледжана (існуе легенда, што гэтаму спрыяў прэм’ер-міністар Чэхаславаччыны, зь якім Уладзімер Іванавіч у свой час навучаўся), і яму дазволілі жыць у Маскве. З 1937 году працаваў у Інстытуце гісторыі АН СССР. У 1946 годзе стаў акадэмікам АН СССР.

Памёр у чэрвені 1947 году. Пахаваны на Новадзявочых могілках у Маскве.

Remove ads

Рэктар БДУ

У лютым 1919 году Наркамат асьветы ў Менску стварыў адмысловую камісію, якая мусіла займацца пытаньнем арганізацыі БДУ. Крыху пазьней, вясною гэтага ж году, была створана яшчэ й маскоўская камісія, якая ўзяла на сябе тыя ж функцыі. У лютым 1921 году ў Маскве было арганізавана часовае праўленьне Белдзяржунівэрсытэту, у якое ўвайшлі У. І. Пічэта, З. Р. Грынберг, Ф. Ф. Турук.

8 ліпеня, згодна з пастановай Наркамасьветы ССРБ, было зацьверджана паўнамоцнае праўленьне БДУ ў складзе У. І. Пічэты (на пасадзе рэктара), Ф. Ф. Турука, У. М. Ігнатоўскага, М. Я. Фрумкінай. Важна адзначыць прысутнасьць у складзе праўленьня студэнтаў, але рэальны ўдзел іх у кіраваньні ўнівэрсытэтам зьяўляўся мізэрным. Акрамя праўленьня існаваў яшчэ Савет БДУ. Ягоныя чальцы абіраліся на агульным сходзе супрацоўнікаў.

У кастрычніку 1921 году было зацьверджана «Палажэньне аб вышэйшых навучальных установах РСФСР». У адпаведнасьці зь ім 17 студзеня 1922 году было абрана новае праўленьне ў складзе: У. І. Пічэты (рэктар), У. М. Іваноўскага, С. З. Кацэнбогена, У. І. Корсака і студэнта-ваенкома мэдфака С. І. Буркусевіча. Факультэты ўзначальвалі вядомыя на той час навукоўцы, усе, без выключэньня, прафэсары.

Першапачаткова матэрыяльна-тэхнічнае забесьпячэньне ўнівэрсытэту магло задаволіць ягоныя патрэбы, аднак ужо праз год, пасьля новага прыёму студэнтаў, умовы навучаньня значна пагоршыліся: будынкі, ў якіх месьціўся ўнівэрсытэт, не зьмяшчалі ўсіх студэнтаў, не хапала падручнікаў, мэблі, месцаў у інтэрнатах.

Каб выйсьці з такога становішча было вырашана ўвесьці ва ўнівэрсытэце платную форму навучаньня, што і было зроблена ў сакавіку 1922 году. Акрамя таго, БДУ атрымліваў сродкі непасрэдна з Масквы ў выглядзе крэдытаў, значную дапамогу аказваў ЦВК ССРБ, важную ролю грала благачыннасьць. Толькі празь некалькі гадоў пасьля заснаваньня ўнівэрсытэт стаў атрымліваць неабходныя сродкі для існаваньня, зьявіўся сталы бюджэт.

Фактычна адначасова з БДУ пачала працаваць ягоная бібліятэка. Ужо ў канцы 1922 году ў ёй налічвалася больш за 100 тысячаў тамоў. Штогод ЦВК выдзяляў значныя суммы на набыцьцё новых кнігаў, бо бібліятэка ўнівэрсытэту зьяўлялася адначасова і дзяржаўнай.

У 1925 годзе былі падрыхтаваныя першыя маладыя адмыслоўцы. Першую ў гісторыю БДУ дыплёмную работу абараніў У. М. Каракулька на тэму «Ножницы (фабрично-заводская промышленность и сельскохозяйственный рынок СССР)».

Значным дасягненьнем Пічэты стала прыняцьцё ўрадам ў 1928 годзе рашэньня аб будаўніцтве студэнтцкага гарадка, якое, зрэшты, адбудзецца ўжо пры іншых рэктарах.

Такім чынам, па стане на 1 кастрычніка 1927 году на чатырох факультэтах БДУ (рабочы, пэдагагічны, права і гаспадаркі, мэдыцынскі) навучалася 2672 студэнты, працавала 257 навукоўцаў, сярод іх 49 прафэсароў і 51 дацэнт. Летам 1928 году было прынята рашэньне аб стварэньні хіміка-тэхналягічнага факультэту. Беларусізацыя дасягнула значных посьпехаў. Так на пэдфаку ў 1927 годзе 65% вучэбных гадзінаў выкладалася на беларускай мове, 20% — на расейскай, 15% — на габрэйскай.

У 1929 годзе, ва ўмовах барацьбы з нацыянал-дэмакратызмам, У. І. Пічэта быў адхілены ад пасады, а праз год арыштаваны па справе акадэміка Платонава.

Remove ads

Навуковая дзейнасьць

Аўтар амаль 500 працаў, зь якіх блізу 150 напісаны на беларускую тэматыку. Стваральнік навуковай школы гісторыкаў-мэдыявістаў. Сярод яго вучняў быді Дзяніс Дудкоў, Канстантын Кернажыцкі, Тодар Забэла, Аксіньня Таўсталес, Андрэй Бурдзейка.

Савецкае замоўчваньне

3 чэрвеня 1937 году Галоўная ўправа ў справах літаратуры і выдавецтваў Беларускай ССР (Галоўліт БССР) выдала Загад № 33 «Сьпіс літаратуры, якая падлягае канфіскацыі зь бібліятэк грамадзкага карыстаньня, навучальных установаў і кнігагандлю». Паводле Загаду, «усе кнігі» Ўладзімера Пічэты прадугледжвалася «спальваць»[3].

Бібліяграфія

Папярэднік
Рэктар Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту
ліпень 1921 — кастрычнік 1929
Наступнік
Язэп Каранеўскі
Remove ads

Крыніцы

Літаратура

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads