Хуткасьць гуку

Хуткасьць гуку — гэта адлегласьць, якую праходзіць за адзінку часу гукавая хваля пры яе распаўсюджваньні ў пругкім асяродзьдзі. Пры 20 °C хуткасьць гуку ў паветры складае каля 343 мэтраў у сэкунду.

Хуткасьць гуку ў розных асяродзьдзях

0 °C, 101325 Па	м/с	км/ч
Азот	333	1202,4
Аміяк	415	1494,0
Ацэтылен	327	1177,2
Вадарод	1284	4622,4
Паветра	331	1191,6
Гель	965	3474,0
Тлен	316	1137,6
Мэтан	430	1548,0
Чадны газ	338	1216,8
Нэон	435	1566,0
Вуглекіслы газ	259	932,4
Хлёр	206	741,6
Вадкасьць
Вада	1403	5050,8
Ртуць	1383	4978,0
Цьвёрдыя целы
Алмаз	12000	43200,0
Жалеза	5950	21420,0
Золата	3240	11664,0
Літ	6000	21600,0
Шкло	4800	17280,0

Гісторыя выяўленьня хуткасьці гуку

Ужо ў антычных аўтараў сустракаецца ўказаньне на тое, што гук абумоўлены вагальным рухам цела (Пталемэй, Эўклід). Арыстотэль адзначае, што хуткасьць гуку мае канчатковую велічыню, і правільна ўяўляе сабе прыроду гуку. Спробы экспэрымэнтальнага вызначэньня хуткасьці гуку адносяцца да першай паловы XVII ст. Ф. Бэкан у «Новым арганоне» зьвярнуў увагу на магчымасьць вызначэньня хуткасьці гуку шляхам параўнаньня прамежкаў часу паміж выбліскам сьвятла й гукам стрэлу. Ужыўшы гэты мэтад, розныя дасьледчыкі (М. Мерсен, П. Гасендзі, У. Дэрхам, група навукоўцаў Парыскай акадэміі навук — Д. Касіні, Ж. Пікар, Гюйгенс, Ромер) вызначылі значэньне хуткасьці гуку (у залежнасьці ад умоў экспэрымэнтаў, 350—390 м/с). Тэарэтычна пытаньне аб хуткасьці гуку ўпершыню разгледзеў І. Ньютан у сваіх «Пачатках»; ён фактычна меркаваў ізатэрмічнасьць распаўсюджваньня гуку, таму атрымаў прыніжаную адзнаку. Правільнае тэарэтычнае значэньне хуткасьці гуку было атрымана Ляплясам. У 2020 годзе фізыкі разьлічылі максымальна магчымую хуткасьць гуку, якая складае 36 км/с (гэты паказьнік прыблізна ўтрая перавышае хуткасьць гуку ў дыямэнце (12 км/с), самым цьвёрдым вядомым матэрыяле ў сьвеце). Тэорыя прадказвае найбольшую хуткасьць гуку ў асяродзьдзі цьвёрдага атамарнага мэталічнага вадароду, пры ціску вышэй за 1 млн атмасфэр.