Язэп Германовіч

Язэп Гэрмановіч (літаратурны псэўданім — Вінцук Адважны; 4 сакавіка 1890, Гальшаны — 26 сьнежня 1978, Лёндан) — беларускі каталіцкі сьвятар-марыянін лацінскага і бізантыйскага абраду, пісьменьнік, паэт і публіцыст.

Язэп Германовіч лац. Jazep Hiermanovič
Род дзейнасьці	каталіцкі сьвятар бізантыйскага абраду, багаслоў, пісьменьнік, публіцыст
Дата нараджэньня	20 лютага (4 сакавіка) 1890
Месца нараджэньня	Гальшаны, Ашмянскі павет, Віленская губэрня, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	26 сьнежня 1976(1976-12-26) (86 гадоў)
Месца сьмерці	Лёндан, Вялікабрытанія
Месца пахаваньня	Лёнданскія могілкі Сьвятога Панкрата
Месца вучобы	Ашмянскае гарадское вучылішча[d] Сэмінарыя сьвятога Язэпа[d] (1913)
Занятак	публіцыст, пісьменьнік, паэт, перакладнік, пэдагог, місіянэр, каталіцкі сьвятар
Навуковая сфэра	творчае і прафэсійнае пісьмо[d][1], перакладніцкая дзейнасьць[d][1], public education[d][1], missionary work[d][1] і царкоўнае служэньне[d][1]
Псэўданімы	Вінцук Адважны
Язэп Германовіч у Вікісховішчы

Біяграфія

Язэп, сын Станіслава Гэрмановіч нарадзіўся ў мястэчку Гальшаны Ашмянскага павету Віленскай губэрні ў рымска-каталіцкай сям’і. Навучаўся ў Гальшанскай пачатковай і Ашмянскай гарадзкой школах.

У 1913 годзе скончыў Віленскую духоўную каталіцкую сэмінарыю. 29 чэрвеня 1913 году высьвячаны на сьвятара. У першыя гады свайго сьвятарскага служэньня працаваў у розных парафіях Беластоцкага дэканату.

У 1921 годзе ўступіў у Таварыства беларускай школы; арганізаваў адну зь беларускіх школ, у касьцёле прамаўляў па-беларуску. Гэта выклікала незадаволенасьць герархаў, і Язэп Гэрмановіч вымушаны быў пераехаць у Друю, дзе ў 1924 годзе ўступіў у Ордэн марыянаў. У Друі быў пробашчам рымска-каталіцкай парафіі, адначасова выкладаў Закон Божы й лацінскую мову ў мясцовай гімназіі.

Празаічныя й паэтычныя творы Вінцука Адважнага (творчы псэўданім сьвятара Язэпа Гэрмановіча) рэгулярна зьяўляліся на старонках пэрыядычнага друку («Krynica», «Chryścijanskaja Dumka»).

З 1932 году ён на місіянэрскай працы ў Харбіне (Кітай), дзе таксама быў дырэктарам гімназіі.

У 1936 годзе вярнуўся ў Вільню, кіраваў Беларускім марыянскім домам студэнтаў. У 1938 годзе дэпартаваны разам зь іншымі беларускімі марыянамі ў Цэнтральную Польшчу, пасьля чаго ён зноў выехаў у Харбін.

Драўляная скрынка, у якой сьвятар трымаў Святыя Дары ў гулагу. Тканіну, што пад скрынкай, сьвятар выкарыстоўваў як карпарал. Захоўваецца ў Беларускай бібліятэцы й музэі імя Францішка Скарыны, Лёндан.

У 1948 годзе арыштаваны кітайскай паліцыяй і перададзены савецкім органам бясьпекі. Быў прысуджаны да 25 гадоў прымусовых работ у лягерах. Знаходзіўся ў зьняволеньні ў Сыбіры. Пасьля сьмерці Сталіна вызвалены.

Выехаў у Польшчу, а ў 1959 годзе ў Італію, затым у Вялікабрытанію. Пра сваё знаходжаньне ў лягерах напісаў успаміны «Кітай — Сыбір — Масква», што былі апублікаваныя на беларускай, італьянскай, польскай і летувіскай мовах. У эміграцыі рэдагаваў часапіс «Божым шляхам».

Надмагільны помнік на магілах архім. Льва Гарошкі і а. Язэпа Гэрмановіча на могілках сьв. Панкрата ў Лёндане (2008)

Памёр у 1978 годзе ў Лёндане. Пахаваны на могілках сьвятога Панкрата разам з субратамі з ордэна Марыянаў.^[2]

Бібліяграфія

• «Як Казюк сабраўся да споведзі», Вільня, 1928.
• «Казюковае жанімства», Вільня, 1929.
• «Як Гануля зьбіралася ў Аргентыну», Вільня, 1930.
• «Адам і Анелька», Вільня, 1931.
• «Канёк-Гарбунок» (паводле Яршова), Вільня, 1932.
• «Бэтлейка», Вільня, 1932.
• «Унія на Палесьсі», Альберцін, 1932.
• «Беларускія цымбалы», Вільня, 1933.
• «Казка аб рыбаку і рыбцы», Вільня, 1935.
• «Хлапец», Вільня, 1935.
  • Ад. Саладух. Зацемкі аб повесьці Вінцука Адважнага «Хлапец». // Калосьсе : часопіс. — 1936. — № 2 (6). — С. 101—105.
• «Гануліны клопаты», Вільня, 1935.
• «Кітай-Сібір-Масква» (успаміны), Мюнхэн, 1962.
• «Пакутныя псальмы» (пераклад вершам), Рым, 1964.
• «Князь і лапаць. Сучасная казка», Лёндан, 1964.
• «Байкі і іншыя вершы», Лёндан, 1973.
• Вершы. / Укладаньне, прадмова, біяграфічны даведнік: Барыса Сачанкі // Туга па радзіме. Паэзія беларускай эміграцыі : анталёгія. — Менск: Мастацкая літаратура, 1992. — С. 170—183. — ISBN 5-340-02086-6.
• «Кітай-Сібір-Масква. Успаміны». — Менск-СПб, Неўскі Прасьцяг, 2003. ISBN 5-94716-033-1.
• «Унія на Палесьсі». — Берасьце, 2004. — Серыя: Бібліятэка Старога Гораду.
• «Як Казюк сабраўся да споведзі», Менск, 2011.
• «Выбраныя творы». — Менск: Кнігазбор, 2011. — 592 с. — («Беларускі кнігазбор»: Серыя 1. Мастацкая літаратура).