Гісторыя Крупак

Крупкі — колішняя сталіца графства на гістарычнай Аршаншчыне (частка Віцебшчыны). Да нашага часу захавалася сядзіба Сьвяцкіх.

Вялікае Княства Літоўскае

Сядзіба Сьвяцкіх

Імаверна, Крупкі ўзьніклі ў сяр. XVI ст. на землях маёнтку Шыйка. Мясьціна ўваходзіла ў склад Аршанскага павету Віцебскага ваяводзтва і знаходзілася ў валоданьні Сангушкаў^[1].

У 1613 на мапе Вялікага Княства Літоўскага Тамаша Макоўскага Крупкі значацца як мястэчка^[2]. У 1627 уладальнік мястэчка Сымон Самуэль Сангушка падараваў яго сваёй жонцы Алене Корвін-Гасеўскай, у гэты час тут было 26 дымоў. На 1667 колькасьць дымоў узрасла да 60, існаваў млын^[3].

У XVIII ст. Крупкі сталі цэнтрам графства^[3]. На 1790 тут было 82 дымы^[3].

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Рынак. Царква, 1918^[4]

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Крупкі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Сеньненскім павеце Магілёўскай губэрні. У кан. XVIII ст. мясьціна перайшла ў валоданьне Сьвяцкіх^[5]. У 1859 тут працавала мукамольная мануфактура.

На 1880 у Крупках існавалі два млыны, на якіх выраблялася «найдалікатнейшая мука пшонная, што пад назвай Крупецкай альбо Крупчаткі развозілася да найгалоўнейшых местаў»^[6]. У 1896 Караль Сьвяцкі заснаваў фабрыку запалкавай саломкі. На прадпрыемстве працавала больш за 50 чалавек, вялікую частку прадукцыі вывозілі ў Амэрыку. На 1897 у мястэчку налічвалася 186 двароў, працавалі гарбарны і маслабойны заводы, пошта і тэлефоннае аддзяленьне, царкоўнапрыходзкая школа, царква, сынагога, 4 юдэйскія малітоўныя дамы, 24 крамы, карчма, заезны двор, гуртовы вінны магазын; штогод праходзілі кірмашы 29 жніўня і 9 сьнежня. У 1900 у Крупках адкрылася лесапільня. На 1910 у мястэчку было 190 будынкаў. У Першую сусьветную вайну з 26 лютага да 21 лістапада 1918 мястэчка займалі нямецкія войскі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 згодна з Трэцяй Устаўной граматай Крупкі абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 у адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР, у Барысаўскі павет («падраён») Менскага раёну^[7]. У 1924 Крупкі сталі цэнтрам раёну (з 1938 у Менскай вобласьці). 27 верасьня 1938 паселішча атрымала афіцыйны статус пасёлку гарадзкога тыпу. У Другую сусьветную вайну з 1 ліпеня 1941 да 28 чэрвеня 1944 мястэчка знаходзілася пад нямецкай акупацыяй.

У 1991 Крупкі атрымалі статус места. У 1999 адбылося афіцыйнае зацьверджаньне мескага гербу.

Галерэя

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Мост праз Бобр, 1880
• 
  Мост, 1918
• 
  Панарама з боку Бабра
• 
  Рака Бобр, 1915
• 
  Рака з боку сядзібы
• 
  Рынак
• 
  Сядзіба Сьвяцкіх
• 
  Сядзіба
• 
  Школа
• 
  Млын на Бабры, 1918^[8]
• 
  Млын, 1918
• 
  Станцыя, 1918