Касьцёл Сьвятой Соф’і і кляштар цыстэрыянаў (Вістычы)

Касьцёл Сьвятой Соф’і і кляштар цыстэрыянаў — помнік архітэктуры XVIII ст. у Вістычах. Знаходзіцца ў цэнтры вёскі. У 2-й палове XIX ст. улады Расейскай імпэрыі гвалтоўна перарабілі касьцёл пад царкву Маскоўскага патрыярхату і зруйнавалі кляштарны корпус. Твор архітэктуры віленскага барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Сьвятой Соф’і і кляштар цыстэрыянаў
Былы касьцёл Сьвятой Соф'і
Краіна	Беларусь
Вёска	Вістычы
Каардынаты	52°12′16.88″ пн. ш. 23°41′7.89″ у. д.
Канфэсія	Беларуская праваслаўная царква
Эпархія	Берасьцейская і Кобрынская япархія
Архітэктурны стыль	барока
Дата заснаваньня	XVII ст.
Статус	Ахоўная зона
Касьцёл Сьвятой Соф’і і кляштар цыстэрыянаў на мапе Беларусі Касьцёл Сьвятой Соф’і і кляштар цыстэрыянаў
Касьцёл Сьвятой Соф’і і кляштар цыстэрыянаў на Вікісховішчы

Комплекс складаўся з касьцёла, кляштарнага корпуса, мэмарыяльнай калёны і мура з брамай. У наш час у будынку касьцёла месьціцца царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

У 1471 годзе ўладальнік Вістычаў Ян Насута фундаваў тут парафіяльны касьцёл^[1]. У 1678 годзе з фундацыі падкаморага берасьцейскага Яўстаха Тышкевіча ў вёсцы збудавалі драўляныя касьцёл і кляштар цыстэрцыянаў.

Па пажары 1748 году на месцы драўляных збудавалі мураваныя касьцёл і кляштар^[2].

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Абмеры кляштару, 1830

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795) касьцёл і кляштар працягвалі дзейнічаць. Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1832 годзе ўлады Расейскай імпэрыі ліквідавалі кляштар, а па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у 1866 годзе гвалтоўна перарабілі касьцёл пад царкву Маскоўскага патрыярхату.

У 2-й палове XIX ст. расейскія ўлады зруйнавалі кляштарны корпус.

Найноўшы час

У 1920-я гады ўлады міжваеннай Польскай Рэспублікі вярнулі касьцёл рыма-каталікам. Па Другой сусьветнай вайне савецкія ўлады зачынілі касьцёл.

У 1990-я гады будынак перадалі Беларускаму экзархату Маскоўскага патрыярхату.

Архітэктура

Касьцёл

Касьцёл — 3-нэфавая бязьвежавая базыліка з паўцыркульнай апсыдай і бакавымі закрысьціямі. Бакавыя нэфы значна вузейшыя і карацейшыя за сярэдні. З абодвух бакоў ад сярэдняга нэфа разьмяшчаюцца 4 прыдзелы: два зь іх, далучаныя да апсыды, знаходзяцца ў бакавых нэфах, а два, што выходзяць на галоўны фасад, выступаюць з асноўнага аб’ёму амаль на 3 м. Нартэкс выходзіць за габарыты галоўнага фасада і стварае яго шырокую роўніцу, над якой узвышаецца прастакутны шчыт з 3-кутным франтонам. Сымэтрычны бязьвежавы фасад падзяляецца разьвітым антаблемэнтам на ніжнюю частку і атыкавы франтон з валютамі. Вось сымэтрыі вылучаецца ўваходным аркавым парталам і акном над ім, нішай і люнэтай у тымпане франтона. У дэкаратыўным аздабленьні фасаду выкарыстоўваюцца падвойныя паўкалёны, прафіляваныя цягі, роўныя нішы разнастайных формаў. Бакавыя фасады ўпрыгожваюцца падвойнымі пілястрамі, вокны апярэзваюцца паўцыркульнымі архівольтамі.

Нэфы вялікага пралёту перакрываюцца крыжовымі скляпеньнямі з спаранымі падпружнымі аркамі. Сьцены асноўнага аб’ёму падзяляюцца рэдка расстаўленымі вокнамі і плаўна пераходзяць у глухую сьцяну магутнай апсыды. У цэнтры яе 2-га яруса знаходзіцца амбразура закладзенага акна. Сьцены бакавых нэфаў падзяляюцца парнымі пілястрамі, паміж якімі высока ўзьнятыя вялікія паўкруглыя люкарны. Пры ўваходзе хоры, куды вядуць крутыя вітыя ўсходы ў тоўшчы сьцяны^[3].

Кляштар

Кляштарны корпус — 1-павярховы П-падобны ў пляне будынак, які далучаўся да касьцёла з паўднёвага боку.

Галерэя

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  1916
• 
  да 1918
• 
  1930
• 
  1930
• 
  1930
• 
  1930
• 
  да 1939
• 
  да 1939
• 
  1939
• 
  1939
• 
  1939
• 
  1939

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Колішні касьцёл
• 
  З боку апсыды
• 
  Бакавы фасад
• 
  Званіца