Рамуальд Зямкевіч

беларускі бібліёграф From Wikipedia, the free encyclopedia

Рамуальд Зямкевіч
Remove ads

Рамуа́льд Алякса́ндравіч Зямке́віч (7 лютага 1881, Варшава — 1943/44, канцлягер Асьвенцім (?)); псэўданімы і крыптанімы: Раман Суніца; Юры Алелькавіч; Саўка Барывой; Шэршань; Р. Зем.; Ром. Зем.; Р-н Сун.; Р. С-ца.) — беларускі бібліёграф, гісторык літаратуры, публіцыст, перакладчык.

Хуткія факты Род дзейнасьці, Дата нараджэньня ...
Thumb
Гальяш Леўчык, Зоська Верас, Рамуальд Зямкевіч
Thumb
Эксьлібрыс Р. Зямкевіча. Добра відаць свастыку
Remove ads

Біяграфічныя зьвесткі

Бацькі паходзілі са Случчыны. Вучыўся ў Кіеве, атрымаў прафэсію інжынэра-мэханіка. Жонка — графіня Леонія Дунін-Баркоўская (29 сьнежня 1882, Клявіца — 6 сьнежня 1919, Вільня).[1]

Зьбіраў матэрыялы па гісторыі беларускай літаратуры і культуры, працаваў у бібліятэках і архівах Варшавы, Львова, Раперсьвіля (Швайцарыя). Жывучы пераважна ў Варшаве, шмат езьдзіў, у тым ліку па Беларусі. Быў зьвязаны зь беларускім нацыянальна-культурным рухам. У 1908 рабіў фальклёрна-этнаграфічныя запісы каля Зэмбіна на Барысаўшчыне. Сабраў калекцыю беларускага народнага адзеньня (у 1918 немцы вывезьлі ў Бэрлін). У 1913—1914 шукаў гісторыка-літаратурныя матэрыялы на Магілёўшчыне. У 1915—1917 жыў у Менску, працаваў ваенным інжынэрам. Часта бываў у Вільні і Пецярбургу як цэнтрах беларускага грамадзка-культурнага руху і выдавецкай справы. Сабраў унікальную бібліятэку па гісторыі, мовазнаўстве (усе працы Я. Карскага), літаратуры, фальклёры Беларусі, Украіны, Летувы, Польшчы і іншых славянаў, вялікую калекцыю рукапісаў беларускіх пісьменьнікаў. Сярод рарытэтаў ягонай бібліятэкі былі шматлікія старадрукі, у тым ліку «Біблія» Ф. Скарыны, Астроская Біблія 1581, «Лексыкон» П. Бярынды, «Хроніка» М. Бельскага, кітабы XVI—XVII ст., аўтографы А. Рыпінскага, А. Вярыгі-Дарэўскага, В. Дунін-Марцінкевіча, Я. Лучыны, Ф. Багушэвіча, Ядвігіна Ш. (рукапіс ягонай драмы «Злодзей»), Я. Купалы, Я. Коласа, М. Багдановіча, аўтараў «Нашай долі» і «Нашай нівы» і інш.

Арыштаваны ў акупаванай нацыстамі Варшаве. Загінуў у канцлягеры. Ягоныя зборы і бібліятэка зьніклі ў разбуранай Варшаве, частка трапіла ў прыватныя рукі.

Remove ads

Навукова-дасьледчыцкая дзейнасьць

З 1909 друкаваўся ў «Нашай ніве» й іншых беларускіх выданьнях. Дасьледаваў беларускую бібліяграфію, старажытную беларускую літаратуру, беларускую літаратуру ХІХ ст., этнаграфію, беларускую народную эстэтыку, фальклёр, беларускае мастацтва. Падрыхтаваў і выдаў першы спэцыялізаваны бібліяграфічны даведнік на беларускай мове — «Беларуская бібліяграфія» (1910). Напісаў шэраг прац па гісторыі беларускай літаратуры, у якіх прывёў невядомыя на той час зьвесткі пра В. Дунін-Марцінкевіча, Я. Баршчэўскага, А. Кіркора, А. Ельскага, Я. Лучыну, К. Каганца, М. Багдановіча і інш. Апублікаваў невядомыя рукапісы М. Багдановіча (1919), К. Каганца (1920), В. Дунін-Марцінкевіча (1923), Я. Лучыны (1932). У 1919 у часопісе «Беларускае жыцьцё» (№ 5) упершыню надрукаваў гравіраваны партрэт В. Цяпінскага (1576), які адшукаў у бібліятэцы К. Сьвятаполк-Завадзкага ў Крошыне. Дапамагаў матэрыяламі і зьвесткамі Я. Карскаму, абменьваўся навуковай інфармацыяй з А. Ельскім, А. Шлюбскім, даваў свае архіўныя знаходкі і рукапісы, успаміны варшаўскаму славісту Ю. Галомбаку, калі той працаваў над манаграфіяй пра В. Дунін-Марцінкевіча.

Сабраў унікальную бібліятэку па гісторыі, мовазнаўстве, літаратуры, фальклёры, вялікую калекцыю старабеларускіх рукапісаў. У сваіх працах прывёў новыя зьвесткі і апублікаваў невядомыя рукапісы беларускіх пісьменьнікаў ХІХ — пач. ХХ ст.

Большасьць ягоных багатых збораў, а таксама частка ўласных рукапісаў (у прыватнасьці, рукапіс кнігі «Кароткі нарыс гісторыі беларускай музыкі») загінулі.

Remove ads

Літаратурная творчасьць

У 1942—1943 пад псэўданімам Шэршань друкаваў сатырычныя вершы ў беластоцкай газэце «Новая дарога». Пісаў вершы і па-польску. Перакладаў на беларускую мову творы ўкраінскага пісьменьніка В. Стафаніка (друк. ў «Нашай ніве») і француза А. Дадэ.

Рукапісная спадчына

Паасобныя рукапісы і пісьмы зьберагаюцца ў архівах і бібліятэках Менску, Вільні, Варшавы, Санкт-Пецярбургу.

Бібліяграфія

  • Беларуская бібліяграфія: Беларускія кнігі XVI—XVIII стст. // Першы беларускі каляндар «Нашае нівы» на 1910 г. Вільня, 1910;
  • Вінцук Дунін-Марцінкевіч, яго жыцьцё і літаратурнае значэньне // Наша ніва. 1910. 25 лістап.;
  • Адам Ганоры Кіркор: (Біяграфічна-бібліяграфічны нарыс у 25-летнюю гадаўшчыну сьмерці). Вільня, 1911 /Кірыліца і лацінка/;
  • Ян Баршчэўскі — першы беларускі пісьменьнік ХІХ сталецьця: (Успаміны ў 60-ю гадаўшчыну сьмерці). Вільня, 1911 /Кірыліца і лацінка/;
  • Тарас Шаўчэнка і беларусы // Наша ніва. 1911. 24 лют.;
  • Гульня «Курылка» // Наша ніва. 1912. 1 сак.;
  • М-ка Крошын // Bielarus. 1915. 4 чэрв.;
  • 400-лецьце беларускага друку // Вольная Беларусь. 1917. 8 жн.;
  • Значэньне Францішка Скарыны ў беларускай культуры // Вольная Беларусь. 11 жн.;
  • Друк Скарыны і друк сучасны // Вольная Беларусь. 23 жн.;
  • Няміга і Менск. Старая беларуская пісьменнасьць // Варта. 1918. № 1;
  • Цукраварні на Беларусі. [Менск], 1918;
  • Францыск Скарына // Беларускае жыцьцё. 1919. 6 ліп.;[2]
  • Васіль Цяпінскі // Беларускае жыцьцё. 14 ліп.;[3]
  • Беларускія назовы вуліцаў у Менску // Беларусь. 1919. 4 лістап.;
  • Стары замак у Менску // Беларусь. 14—15 лістап.;
  • Стары Менск у беларускіх успамінах // Беларусь. 26—27 лістап.; 1920. 3, 13 студз.;
  • Варункі нацыянальнага адраджэньня // Звон. 1919. 3 кастр.;
  • Станіслаў Манюшка і беларусы // Беларускае жыцьцё, 1920. 19 студз.;[4]
  • Гутаркі аб беларускай літаратуры // Новае жыцьцё. 1923. 3 сак.;
  • Нацыянальнасьць у Вінцука Дуніна-Марцінкевіча // Заходняя Беларусь. Вільня, 1924;
  • Аб беларускай народнай эстэтыцы // Маладняк. 1927. № 3;
  • Ян Неслухоўскі (Янка Лучына) і яго няведамыя вершы // Нёман. 1932. № 2.
Remove ads

Крыніцы

Літаратура

Вонкавыя спасылкі

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads