Іва Андрыч

Іва Андрыч (сербск.: Иво Андрић; 9 кастрычніка 1892, в. Долак, каля г. Траўнік, Боснія — 13 сакавіка 1975) — югаслаўскі паэт, празаік, эсэіст і дыпламат сербскага паходжання. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры 1961 года «за ўсю літаратурную творчасць на тэму гісторыі аднаго народа» і за раман «Мост на Дрыне» як вяршыню гэтай творчасці.

Іва Андрыч
харв.: Ivo Andrić серб. кір.: Иво Андрић серб. лац.: Ivo Andrić
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	10 кастрычніка 1892(1892-10-10)
Месца нараджэння	Долац[d], Austro-Hungarian rule in Bosnia and Herzegovina[d], Аўстра-Венгрыя[1]
Дата смерці	13 сакавіка 1975(1975-03-13)[1][2][…] (82 гады)
Месца смерці	Бялград, Сацыялістычная Рэспубліка Сербія, СФРЮ[1]
Пахаванне	Новыя могілкі[d]
Грамадзянства	СФРЮ  Цыслейтанія  Каралеўства сербаў, харватаў і славенцаў[d]  Каралеўства Югаславія  Дзяржава славенцаў
Жонка	Міліца Бабіч-Яванавіч[d]
Альма-матар	Грацкі ўніверсітэт імя Карла і Франца філалагічны факультэт Заграбскага ўніверсітэта[d] Венскі ўніверсітэт Faculty of Philosophy of the Jagiellonian University[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік, раманіст, дыпламат, паэт, эсэіст, навеліст
Гады творчасці	з 1911
Жанр	паэзія
Мова твораў	сербахарвацкая мова[3]
Грамадская дзейнасць
Партыя	Саюз камуністаў Югаславіі
Член у	Акадэмія навук і мастацтваў Босніі і Герцагавіны[4] Сербская акадэмія навук і мастацтваў (16 лютага 1939)[5] Млада Босна Славенская акадэмія навук і мастацтваў Саюз пісьменнікаў Сербіі[d] Сербская акадэмія навук і мастацтваў (13 сакавіка 1975)[5]
Прэміі
Узнагароды
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Андрыч.

Біяграфічныя звесткі

Нарадзіўся 9 кастрычніка 1892 года ў в. Долак (г. Траўнік, Боснія). У ліпені 1914 года быў арыштаваны як «югаслаўскі нацыяналіст» і амаль год правёў у турме, а па выхадзе з яе да лета 1917 года знаходзіўся пад хатнім арыштам. У 1921—41 дыпламат у еўрапейскіх краінах. Зрабіў паспяховую дыпламатычную кар'еру, служыў у Ватыкане, Бухарэсце, Трыесце, Марселі, Парыжы, Мадрыдзе, быў сакратаром пастаяннай дэлегацыі Каралеўства Югаславіі пры Лізе Нацый у Жэневе. Першым падпісаў у 1954 годзе Навісадскую дамову пра адзінства сербскахарвацкай літаратурнай мовы.

Доктар філасофіі (1924). Член Сербскай АН (з 1926), Югаслаўскай (з 1951) і Славенскай (з 1953) акадэмій навук і мастацтваў.

Творчасць

Аўтар зборнікаў лірычных вершаў у прозе «Ex ponto» (1918), «Неспакоі» (1920), апавяданняў і аповесцяў «Шлях Аліі Джэрджалеза» (1920), «Мост на Жэпе» (1947) і інш., кароткіх раманаў «Паненка» (1945), «Пракляты двор» (1954). Сусветную вядомасць прынеслі гістарычныя раманы пра мінулае Босніі «Траўніцкая хроніка» і «Мост на Дрыне» (абодва 1945). Галоўныя рысы яго твораў — філасофская напоўненасць і глыбокі псіхалагізм. Літаратурна-крытычныя працы пра дзеячаў сербскай і сусветнай культуры.

На беларускую мову творы І. Андрыча перакладалі В. Рагойша, А. Разанаў, Л. Самасейка, Б. Сачанка, М. Супрунчук, Г. Тварановіч, І. Чарота.

Бібліяграфія

• Сабрана дела. Т. 1—17. Београд и др., 1981.

Беларускія пераклады

• Трывожны год: Аповесці і апавяданні: Пер. з серб.-харв. / Прадм. Б. Сачанкі. — Мн.: Мастац. літ., 1978.
• Мост на Дрыне: Раман; Пракляты двор: Апавяданні / Пер. з сербскахарв. Б. Сачанкі, І. Чароты. — Мн.: Маст.літ., 1993. — 591 с. — (Скарбы сусвет.літ.).
• Ліст з 1920 года // ARCHE, № 4 (103) — 2011. С. 492—502. Пераклаў Мікіта Супрунчук.

Зноскі

1. Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 98. — ISBN 978-2-221-06888-5

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q28924058'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2696397'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q3372503'></a>
2. Ivo Andrić // Store norske leksikon — 1978. — ISSN 2464-1480

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q746368'></a>
3. The Nobel Prize in Literature 1961 Праверана 25 снежня 2023.
4. Počasni članovi Праверана 24 снежня 2023.
5. Члан САНУ Праверана 15 мая 2018.