Анатоль Вольны

Анатоль Вольны, сапр.: Анатоль Іўсцінавіч Ажгірэй (19 лістапада (2 снежня) 1902, ст. Пухавічы, цяпер Пухавіцкі раён, Мінская вобласць — 29 кастрычніка 1937, Менск, НКУС) — беларускі паэт , празаік , журналіст, драматург ^[2].

Анатоль Вольны
Анатоль Вольны, 1920-я гг.
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	Анатоль Іўсцінавіч Ажгірэй[1]
Псеўданімы	Ажгірэй В., Акша, Анатоль Вольны і Вольный Анатолий Ивстинович
Дата нараджэння	19 лістапада (2 снежня) 1902
Месца нараджэння	Пухавічы, Пухавіцкая воласць, Ігуменскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	29 кастрычніка 1937(1937-10-29) (34 гады)
Месца смерці	Менск, Беларуская ССР, СССР
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Альма-матар	сярэдняя школа № 2 г. Мар’іна Горка (1920) БДУ Ігуменскае вышэйшае пачатковае вучылішча[d] (1910-я)
Месца працы	ЦК ЛКСМБ[d] Малады араты[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	драматург, паэт, журналіст
Гады творчасці	з 1922
Мова твораў	беларуская
Грамадская дзейнасць
Член у	Узвышша Маладняк Полымя Саюз беларускіх пісьменнікаў
Узнагароды
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Ажгірэй.

Біяграфія

Анатоль Вольны (злева) і Міхась Чарот, 1925. Мінск.

З сям’і службоўца. У 1911 паступіў у Ігуменскую гімназію, атрымаў сярэднюю адукацыю. Скончыў мар’інагорскую чыгуначную школу 2-й ступені школу^[3]. У 1920 пайшоў добраахвотнікам у Чырвоную Армію, прымаў удзел у баях з інтэрвентамі. Пасля дэмабілізацыі ў 1921 працаваў у ЦК ЛКСМБ; у газеце «Малады араты». Вучыўся ў БДУ. У 1920—1930-х быў актыўным удзельнікам літаратурна-мастацкага руху ў Беларусі. З 1923 у літаб’яднанні «Маладняк», а з 1928 — у «Полымі». Член СП БССР (з 1934). Быў жанаты, гадаваў дзіця.

Арыштаваны 4 лістапада 1936 у Менску па адрасе: вул. М. Гоpкага, д. 4, кв. 6. Асуджаны пазасудовым органам НКУС 28 кастрычніка 1937 як «член контррэвалюцыйнай аpганізацыі» да ВМП з канфіскацыяй маёмасці. Расстраляны ў Менску. Рэабілітаваны ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда СССР 3 снежня 1957. Асабовая справа А. Вольнага № 11054-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Творчасць

Дэбютаваў у друку ў 1922^[2]. Адзін з пачынальнікаў прыгодніцкага жанру ў беларускай прозе. Аўтар зборнікаў паэзіі «Камсамольская нота» (1924, з А. Александровічам)^[2], «Чарнакудрая радасць» (1926), «Табе» (1927). У 1925 выйшаў раман «Ваўчаняты» (у сааўтарстве з А. Александровічам і А. Дударом). Аўтар аповесцей «Два» (1925), «Антон Савіцкі» (1927, газета «Савецкая Беларусь»). Аўтар зборніка фельетонаў (1927) і кнігі гумарэсак і фельетонаў «Суседзі» (1932), якія выйшлі пад псеўданімам Алёша.

Напісаў п’есы, драматызаваныя агітжарты («Калі дзяк гаворыць праўду», «Міколка», «У агранома» — 1924), камедыю «Ратуй, божа!» (з Р. Кобецам, 1932)^[2]. Выступаў і як кінадраматург — па яго сцэнарыях пастаўлены фільмы «Хвоі гамоняць» (з К. Дзяржавіным, 1929), «Гатэль „Савой“» (1930), «У агні народжаная» (1930), «Сонечны паход» (1931), «Новая радзіма» (1935) і інш. У 1935 выйшла кінааповесць «Шасцідзесятая паралель».

Заслужаны дзеяч мастацтваў БССР (1935)^[2].

Бібліяграфія

• Камсамольская нота: Вершы. Мн., 1924 (з А. Александровічам);
• Ваўчаняты: Раман беларускіх лясоў / Сааўт. А. Александровіч, А. Дудар. Мн., 1925 (2-е выд. 1929);
• Два: Аповесць. Мн., 1925;
• Чарнакудрая радасць: Вершы. Мн., 1926;
• Барацьбіт: Зборнік. Мн., 1927;
• Зборнік фельетонаў. Мн., 1927;
• Табе: Вершы. Мн., 1927;
• Суседзі: Гумарэскі і фельетоны. Мн., 1932;
• Шасцідзесятая паралель: Кінааповесць. Мн., 1935.

Зноскі

1. Беларусь у асобах і падзеях Праверана 2 жніўня 2023.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q112702533'></a>
2. Вольный Анатолий // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 124. — 737 с.
3. http://minsk-region.estu.by/main.aspx?guid=20133(недаступная+спасылка)