Беларуськалій

Беларуськалій — прадпрыемства па здабычы калійнай солі, заснаванае ў 1963 годзе на аснове Старобінскага радовішча (Салігорскі раён). Мае 4 руднікі і прадстаўніцтвы ў Аўстрыі (Вена) і Літве (Вільнюс). Вырабляе калійныя ўгнаенні і харчовую соль, якія большасцю пастаўляе за мяжу. На долю прадпрыемства ў 2010 г. прыпадала 16 % сусветнай вытворчасці калію (8,6 млн тон)^[5].

ААТ «Беларуськалій»
Тып	Адкрытае акцыянернае таварыства
Лістынг на біржы	Беларуская валютна-фондавая біржа[1]
Заснаванне	1963
Заснавальнікі	Савет міністраў БССР[2]
Краіна	Беларусь
Размяшчэнне	Рэспубліка Беларусь, Мінская вобласць, г. Салігорск
Адрас	Салігорск
Ключавыя постаці	генеральны дырэктар Андрэй Рыбакоў
Галіна	Хімічная прамысловасць
Прадукцыя	хлорысты калій
Уласны капітал	7,29 млрд Br (31 снежня 2019)[3]
Абарот	4,8 млрд Br (2019)[3]
Аперацыйны прыбытак	1,15 млрд Br (2019)[3]
Чысты прыбытак	938 млн Br (2019)[3]
Актывы	9,05 млрд Br (31 снежня 2019)[3]
Колькасць супрацоўнікаў	16 000 чал. (2025)[4]
Дэвіз	Флягман калійнай прамысловасьці
Матчына кампанія	Белнафтахім
Сайт	www.kali.by

Вонкавыя відэафайлы
	Выступ В. Курбыка перад рабочымі «Раммантажбуд»

Гісторыя

Міхаіл Блішч. «Капры Салігорска», пачатак 1960-х

У 1949 г. было адкрыта адно з найбуйнейшых у свеце радовішчаў калійнай солі — Старобінскае калійнае радовішча. У 1949—1952 гг. на радовішчы праводзіліся першапачатковыя геалагаразведачныя работы для вызначэння формы і аб’ёму здабычы. Першая чарга Першага Салігорскага калійнага камбіната была ўведзена ў эксплуатацыю ў снежні 1963 г. З пускам астатніх двух (1965 і 1969 гг.) у краіне быў створаны Беларускі калійны басейн, які здабываў каля трэці ўсіх калійных угнаенняў у СССР^[6].

З 25 верасня 2005 г. замежныя пастаўкі ажыццяўляе праз сумеснае з расійскім «Уралкаліем» (Бярэзнікі, Пермскі край) ЗАТ «Беларуская калійная кампанія».

Другое рудаўпраўленне

Адвалы Другога рудаўпраўлення

У 2012 г. чысты прыбытак прадпрыемства склаў 965 млн долараў ЗША.

6 лістапада 2014 года пасаду кіраўніка заняў Іван Галаваты^[7].

12 красавіка 2017 г. на 1-м рудаўпраўленні адбыўся стыхійны страйк. Паводле інфармацыі Беларускага незалежнага прафсаюза работнікі трэста «Раммантажбуд» адмовіліся выконваць сваю працу з-за памяншэння фактычнай зарабатнай платы ў два разы^[8]. 14 красавіка з прадстаўнікамі незадаволеных заробкамі салігорскімі будаўнікамі сустрэўся гендырэктар «Беларуськалія» І. Галаваты, які паабяцаў «вырашаць такія пытанні ў працоўным парадку»^[9].

У 2020 годзе Беларуськалій стаў адным з цэнтраў усебеларускіх стачак, якія адбыліся пасля фальсіфікацыі выбараў і гвалту праваахоўных органаў супраць пратэстоўцаў^[10]. 19 лістапада «Беларуськалій» звольніў 49 бастуючых работнікаў за «прагулы»^[11].

27 жніўня 2021 афіцыйна ўведзены ў эксплуатацыю Петрыкаўскі горна-абагачальны комплекс ААТ «Беларуськалій». Яго будавалі амаль 10 гадоў, на работы было патрачана каля $1,25 млрд. Запасаў калійнай руды тут хопіць на 100 гадоў^[12].

У жніўні 2024 года выйшла расследаванне Беларускага расследавальніцкага цэнтра, Белсата, украінскай службы Радыё «Свабода», Кіберпартызан і іншых арганізацый, паводле якога для абыходу санкцыяў супраць «Беларуськалія» выкарыстоўваецца кампанія, зарэгістраваная на Кіпры і звязаная з асяроддзем Віктара Шэймана^[13].

4 лістапада 2024 года новым генеральным дырэктарам «Беларуськалія» стаў Андрэй Рыбакоў, які раней узначальваў «Белнафтахім»^[14]. У снежні 2024 года Рыбакоў быў дададзены ў санкцыйныя спісы Еўрапейскага саюза^[15] і Швейцарыі^[16][17]. Таксама Рыбакоў яшчэ падчас кіраўніцтва «Белнафтахімам» быў уключаны ў спіс спецыяльна пазначаных грамадзян і заблакаваных асоб ЗША^[18][19].

Згодна з новым расследаваннем Беларускага расследавальніцкага цэнтра, выпушчаным у сакавіку 2025 года, вырабленая «Беларуськаліем» тэхнічная соль насуперак санкцыям прадаецца ў ЕС як антыгалалёдны рэагент^[20].

Санкцыі

У чэрвені 2021 года Еўрапейскі Саюз увёў сектаральныя санкцыі ў адносінах Беларусі, якія прадугледжваюць, у тым ліку, забарону на гандаль і транзіт асобных відаў калійных угнаенняў^[21]. 9 жніўня 2021 года ЗША ўнеслі Беларуськалій у спіс спецыяльна прызначаных грамадзян і заблакіраваных асоб^[22][23]. У той жа дзень Вялікабрытанія і Канада ўвялі абмежаванні на пэўныя калійныя ўгнаенні з Беларусі^[24][25].

2 снежня 2021 года «Беларуськалій» трапіў пад санкцыі Вялікабрытаніі, а Міністэрства фінансаў ЗША ўключыла «Беларускую калійную кампанію» ў амерыканскі санкцыйны спіс^[26]. У чэрвені 2022 года прадпрыемства было ўнесена ў санкцыйны спіс ЕС^[27].

У 2022 годзе Канада, ЕС і Швейцарыя ўвялі санкцыі супраць «Беларуськалія», яго генеральнага дырэктара Івана Галаватага, а таксама Беларускай калійнай кампаніі^[28][29][17]. У студзені 2023 года прадпрыемства было ўнесена ў санкцыйны спіс Украіны^[30]. У верасні 2024 года Суд Еўрапейскага саюза адмовіўся зняць санкцыі ЕС з Галаватага, Беларуськалія і Беларускай калійнай кампаніі^[31].

22 мая 2025 года Еўрапарламент прагаласаваў за павышэнне пошлін на ўгнаенні з Беларусі і Расіі. Павышэнне пошлін на беларускія і расійскія ўгнаенні пачне дзейнічаць з 1 ліпеня. Раней гэты праект ужо быў ухвалены камітэтам Еўрапарламента. Тады паведамлялася, што павышэнне будзе паступовым, і да 2028 года пошліны дасягнуць 430 еўра за тону^[32].

Вытворчасць калійных угнаенняў

Вытворчасць калійных угнаенняў, тыс. т[33][34][35][36]: