Белнафтахім

Белнафтахім — беларускі дзяржаўны канцэрн па нафце і хіміі. Найбуйнейшы прамысловы комплекс Беларусі, на долю якога прыпадае больш за 30 % прамысловай вытворчасці краіны^[3]. З лістапада 2024 года пасаду старшыні займае Ілля Ікан^[4].

Канцэрн «Белнафтахім»
Тып	урадавы канцэрн
Заснаванне	1997
Краіна	Беларусь
Размяшчэнне	Мінск, пр. Дзяржынскага, д. 73
Адрас	Мінск
Ключавыя постаці	Старшыня Ілля Ікан
Галіна	хімічная прамысловасць
Прадукцыя	нафта, паліва, угнаенне, валакно, ніць, пластмаса
Аперацыйны прыбытак	▲4 314 мільярдаў рублёў (студзень—ліпень 2008; 2 015 мільёнаў $)
Чысты прыбытак	▲3 095 мільярдаў рублёў (студзень—ліпень 2008[1]; 1 446 млн $[2])
Даччыныя кампаніі	«Беларуснафта», «Беларуськалій», «Белшына», «Нафтан»
Сайт	www.belneftekhim.by

Галоўны офіс Белнафтахіма

Гісторыя

Канцэрн створаны 17 красавіка 1997 года праз зліццё канцэрна «Белнафтапрадукт» і Беларускага канцэрна па вытворчасці хімічнай і нафтахімічнай прадукцыі^[5]. Аб’ядноўвае прадпрыемствы і арганізацыі па здабычы, перапрацоўцы і транспарціроўцы нафты, забеспячэнню нафтапрадуктамі, хіміі і нафтахіміі, шэраг навуковых, праектна-канструктарскіх, будаўнічых, рамонтных і пуска-наладкавых арганізацый, а таксама шырокую тавараправодную сетку на замежных рынках.

Канцэрн вырабляе больш за 500 відаў нафтахімічнай і хімічнай прадукцыі^[6].

19 красавіка 2019 года канцэрн заявіў пра рэзкае пагаршэнне якасці расійскай экспартнай сумесі Urals, якая паступала транзітам ва ўчастак магістральнага нафтаправода ААТ «Гомельтранснафта Дружба». Нафта змяшчала хлорарганічныя злучэнні, якія перавышалі ў дзясяткі разоў лімітавыя значэнні па стандарце. Перапрацоўка нафты такой якасці магла прывесці да парушэння тэхналагічных рэжымаў працы НПЗ^[7]. 21 красавіка канцэрн прыняў рашэнне часова абмежаваць экспартныя пастаўкі нафтапрадуктаў з улікам сітуацыі, правядзення пасяўной кампаніі, неабходнасці забеспячэння ўнутранага рынку, наяўных рызык па перапрацоўцы сыравіны^[8]. Расійскі пастаўшчык «Транснафта» пацвердзіў факт парушэння кантракту. Забруджаная нафта была выяўлена на ўчастку Самара — Унеча (больш за 1,4 тыс. км)^[9].

21 студзеня 2021 года «Белнафтахім» паведаміў, што з-за росту коштаў нафты Brent на сусветным рынку на 9 % павысіўся кошт паліва на 1 беларускую капейку для ўнутранага спажывання^[10].

Санкцыі

У 2007 годзе супраць «Белнафтахіма» былі ўведзены санкцыі з боку ЗША^[11]. Амерыканскім кампаніям было забаронена супрацоўнічаць з канцэрнам, усе актывы «Белнафтахіма» ў ЗША былі замарожаныя. Мэтай уключэння ў санкцыйны спіс спецыяльна прызначаных грамадзян і заблакіраваных асоб быў ціск на рэжым Лукашэнкі. З 2015 па 2021 год санкцыі супраць «Белнафтахіма» былі прыпыненыя^[12][13].

Даччыная кампанія «Белнафтахіма» «BNK Ltd.» у чэрвені 2021 года была ўнесена ў санкцый спіс Вялікабрытаніі, паколькі існавала абгрунтаванае падазрэнне, што кампанія кантралюецца Аляксандрам Лукашэнкам, які нясе адказнасць за сур'ёзныя парушэнні правоў чалавека ў Беларусі^[14][15].

9 жніўня 2021 года ў санкцыйны спіс ЗША быў уключаны генеральны дырэктар «Белнафтахіма» Андрэй Рыбакоў^[13][16].

У 2022 годзе санкцыі супраць «Белнафтахіма» ўвялі Канада і Украіна^[17]. У жніўні 2023 года «Белнафтахім» патрапіў пад санкцыі Еўрапейскага Саюза^[18]. У тым жа месяцы да гэтых санкцый далучыліся Швейцарыя, Паўночная Македонія, Чарнагорыя, Албанія, Украіна, Боснія і Герцагавіна, Ісландыя, Ліхтэнштэйн і Нарвегія^[19].

Даччыныя прадпрыемствы

У склад канцэрну, акрамя 6-ці абласных і 30-ці мясцовых даччыных прадпрыемстваў пастаўкі нафтапрадуктаў, уваходзяць прадпрыемствы ў:

• Гродзенскай вобласці: «Гродзенскі інстытут азотнай прамысловасці» («ГІАП»), «Гродзенскі механічны завод», «Гродна Азот», «Гродна Хімвалакно»;
• Гомельскай вобласці: «Беларуснафта» (Гомель), «Гомельскі хімічны завод», «Гомельтранснафта Сяброўства», «Захаднафтагеафізіка» (Гомель), «Рэчыцанафтамаш», «Светлагорск Хімвалакно», «Сейсматэхніка» (Гомель), «Транснафтадыягностыка» (Гомель), «Чырвоны кастрычнік» (Рэчыца);
• Віцебскай вобласці: «Белнафтахімпраект» (Наваполацк, Полацкі раён), «Наваполацктранснафта Сяброўства», «Наваполацкая рамонтна-будаўніча-мантажнае ўпраўленне» («НРБМУ»), «Нафтан» (Наваполацк), «Палімір» (Наваполацк), «Пластпалімер» (Наваполацк), «Полацк-Шкловалакно»;
• Магілёўскай вобласці: «Белхімаўтаматыка» (Магілёў), «Белшына» (Бабруйск), «Магілёўхімвалакно»;
• Мінскай вобласці: «Барысаўскі завод пластмасавых вырабаў», «Беларуськалій» (Салігорск);
• Мінску: «Аргнафтахім», «Крыён», «Нафтахімпраект», «Хімрамонт»^[5].

Зноскі

1. Наталля Кароткая. Прадпрыемствамі «Белнафтахіма» ў студзені—ліпені атрымана чыстага прыбытку ў 3,8 разы больш, чым за аналагічны леташні перыяд (нявызн.)(недаступная спасылка). БелаПАН (18 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016. Праверана 19 ліпеня 2012.
2. звесткі аб сярэднеўзважаным курсе беларускага рубля да замежных валютаў на валютным рынку Рэспублікі Беларусь за 2008 год (нявызн.). Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусь (18 сакавіка 2011).
3. Ганна Кот. «Белнафтахім» зацвердзіў новыя адпускныя цэны на нафтапрадукты (нявызн.). Эканоміка. Беларускае тэлеграфнае агенцтва (17 сакавіка 2011).
4. Лукашенко заявил о проблемах на «Беларуськалии» (руск.). Reform.news (4 лістапада 2024).
5. Пастанова Рады міністраў Рэспублікі Беларусь ад 17 красавіка 1997 г. № 359 «Аб стварэнні Беларускага дзяржаўнага канцэрна па нафце і хіміі» (руск.). Сайт Валерыя Леванеўскага (17 сакавіка 2011).
6. (руск.)О концерне Архівавана 15 ліпеня 2012. // www.belneftekhim.by
7. «Белнефтехим» заявляет о резком ухудшении качества поступающей из России нефти
8. «Белнефтехим» временно ограничил экспортные поставки нефтепродуктов — Сизов
9. В белорусской части нефтепровода «Дружба» находится более 700 тыс. т некачественнной нефти
10. Розничные цены на автомобильное топливо изменяются (руск.)(недаступная спасылка). Белнафтахім (20 студзеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 20 студзеня 2021. Праверана 20 студзеня 2021.
11. Response to Belarus on US Sanctions on Belneftekhim (англ.). United States Mission to the OSCE (15 лістапада 2007). Праверана 21 верасня 2021.
12. Robin Emmott. EU, U.S. temporarily ease some sanctions on Belarus (англ.). Reuters (29 кастрычніка 2015). Праверана 21 верасня 2021.
13. Treasury Holds the Belarusian Regime to Account on Anniversary of Fraudulent Election (англ.). Міністэрства фінансаў ЗША (9 жніўня 2021). Архівавана з першакрыніцы 9 жніўня 2021. Праверана 10 жніўня 2021.
14. UK joins US, EU, Canada in fresh sanctions on Belarus (англ.). Франс Прэс  (укр.). mint  (англ.) (21 чэрвеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 25 ліпеня 2021. Праверана 25 ліпеня 2021.
15. Consolidated List of Financial Sanctions Targets in the UK (англ.). Office of Financial Sanctions Implementation HM Treasury (25 чэрвеня 2021).
16. США расширили санкции в отношении официального Минска. Полный список (руск.). zerkalo.io (9 жніўня 2021). Архівавана з першакрыніцы 9 жніўня 2021. Праверана 10 жніўня 2021.
17. Білоруський державний концерн із нафти та хімії, концерн "Білнафтохім" (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 15 красавіка 2023. Праверана 15 красавіка 2023.
18. Сталі вядомыя тры юрыдычныя асобы з Беларусі і 38 фізічных асоб, якія патрапілі пад новыя санкцыі Еўрасаюза (нявызн.). Наша Ніва (3 жніўня 2023).
19. Яшчэ восем краін далучыліся да новага пакета санкцый ЕС у дачыненні да рэжыму Лукашэнкі (нявызн.). Наша Ніва (3 жніўня 2023).