Пермскі край

Пермскі край (руск.: Пермский край) — край у цэнтральнай частцы Расіі. Адміністрацыйны цэнтр — горад Перм. Край уваходзіць у Прыволжскую федэральную акругу, мяжуе з Рэспублікай Комі, Кіраўскай вобласцю, Удмурціяй, Башкартастанам і Свярдлоўскай вобласцю. Колькасць насельніцтва на 2013 год складала 2 634 461 чалавек, што з’яўляецца 18-м паказчыкам сярод усіх суб’ектаў федэрацыі. Край быў утвораны 1 снежня 2005 года ў выніку аб’яднання Пермскай вобласці і Комі-Пярмяцкай аўтаномнай акругі, у адпаведнасці з вынікамі рэферэндуму, які быў праведзены 7 снежня 2003 года^[3].

Пермскі край
руск.: Пермский край
Сцяг Герб
Краіна	Расія
Уваходзіць у	Расія (2005—?)[1]
Адміністрацыйны цэнтр	Перм
Дата ўтварэння	1 снежня 2005
Кіраўнік	Дзмітрый Мікалаевіч Махонін[d]
Насельніцтва	▼2 483 633 чал. (1 студзеня 2025)[2]
Плошча	160 236 км²
Часавы пояс	YEKT
Код ISO 3166-2	RU-PER
Код аўтам. нумароў	59 і 159
Афіцыйны сайт (руск.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Геаграфія

Пермскі край размешчаны на ўсходзе Усходне-Еўрапейскай раўніны і заходнім схіле Сярэдняга і Паўночнага Урала. 99,8 % плошчы края размешчана ў Еўропе, 0,2 % — у Азіі.

Край уключае 48 муніцыпальных утварэнняў: 42 раёны і 2 гарадскія акругі, з якіх 6 раёнаў і адна гарадская акруга ўтвараюць тэрыторыю з асобым статусам: Комі-Пярмяцкую акругу.

Клімат

Клімат Пермскага края з’яўляецца ўмерана-кантынентальным. Зіма працяглая, снежная. Сярэдняя тэмпература студзеня на паўночным усходзе края складае —18,5 °C, на паўднёвым захадзе —15 °C. Мінімальная тэмпература (на поўначы края) склала —53 °C^[4].

Карысныя выкапні

Пермскі край багаты разнастайнымі карыснымі выкапнямі, што тлумачыцца складаным рэльефам горнай і раўніннай частак края. Тут здабываюцца: нафта, газ, каменны вугаль, мінеральныя солі, золата, алмазы, храмітавыя руды і буры жалязняк, торф, вапняк, каштоўныя, вырабныя і абліцавальныя камяні, будаўнічыя матэрыялы^[5].

Нафта на тэрыторыі Пермскага края была ўпершыню выяўлена ў 1929 годзе ў раёне пасёлку Верхнячусаўскія гарадкі. Да цяперашняга часу ў краі вядома больш за 160 радовішчаў вуглевадароднай сыравіны, з іх распрацоўваюцца: 89 нафтавых, 3 газавых і 18 газанафтавых. Большасць з іх з’яўляюцца невялікімі. Здабыча ў асноўным вядзецца ў цэнтральных і паўднёвых раёнах. Паўночныя радовішчы распрацоўваюцца слаба, бо нафта там залягае на вялікай глыбіні пад салянымі пластамі. Вугаль здабываецца ў краі больш за 200 гадоў.

Гісторыя

Край быў утвораны 1 снежня 2005 года ў выніку аб’яднання Пермскай вобласці і Комі-Пярмяцкай аўтаномнай акругі, у адпаведнасці з вынікамі рэферэндуму, які быў праведзены 7 снежня 2003 года.

Насельніцтва

Нацыянальны склад: рускія 84 %; татары 4,9 %, комі-пермякі 4,0 %, башкіры 1,6 %, украінцы 1,5 %, удмурты 1 %, беларусы 0,5 %.

Эканоміка

Пермскі край з’яўляецца адным з эканамічна развітых рэгіёнаў Расіі. У 2006 годзе аб’ём валавога рэгіянальнага прадукту склаў 436,203 млрд расійскіх рублёў, сярэдняя налічаная заработная плата на 2007 год складала 9516,2 рублёў^[6].

Аснова эканомікі края — высокаразвіты прамысловы комплекс. Ключавыя галіны прамысловасці: нафтавая, хімічная і нафтахімічная, чорная і каляровая металургія, машынабудаванне, лесапрамысловы комплекс. У Пермскім краі штогод здабываецца каля 10 млн тон нафты. Вядучая здабываючая кампанія — ТАА «Лукойл—Перм». Здабыча нафты сканцэнтраваная на поўдні і поўначы края. У Пермі размешчаны буйныя прадпрыемствы па перапрацоўцы нафты (ТАА «Лукойл-Пермнефтеоргсинтез») і газу.

Вядучай галіной хімічнай прамысловасці з’яўляецца вытворчасць мінеральных угнаенняў, на долю края прыходзіцца 100 % вытворчасці калійных угнаенняў у Расіі. У Пермскім краі размешчана найбуйнейшае ў свеце Верхнякамскае радовішча калійных соляў. Здабыча руды і вытворчасць калійных угнаенняў ажыццяўляецца ў Беразніках (ААТ «Уралкалій») і Салікамску (ААТ «Сільвініт»).

Вядомыя асобы

• Генадзь Іванавіч Братчыкаў
• Фёдар Паўлавіч Хахракоў (1925—1944) — Герой Савецкага Саюза. Нарадзіўся ў сяле Югаўское Кунгурскага раёна.
• Іван Пятровіч Кадачнікаў (1911—1967) — Герой Савецкага Саюза.
• Фёдар Рыгоравіч Старцаў (1908—1943) — Герой Савецкага Саюза.

Зноскі

1. АКТМУ Праверана 13 сакавіка 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4330203'></a>
2. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2025 г. и в среднем за 2024 г. и компоненты её изменения — Росстат, 2025.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q133366769'></a>
3. Пермский край — общая характеристика. Perm.ru
4. Климат Пермского края. Perm.ru
5. Полезные ископаемые. Perm.ru
6. Кира Латухина. «Я в бизнесе к проверкам привык», — Олег Чиркунов, губернатор Пермского края. Ведомости