Брэтонская мова

Брэтонская мова (саманазва Brezhoneg) адносіцца да кельцкай групы індаеўрапейскай сям’і моў, вельмі блізкая да валійскай і асабліва да корнскай, роднасная мёртвай гальскай. Распаўсюджана на паўночным захадзе Францыі ў Брэтані, у асноўным у дэпартаменце Фіністэр (Penn ar Bed) і на захадзе дэпартаментаў Кот-д’Армор (Aodoù-an-Arvor) і Марбіян (Mor-bihan).

Брэтонская мова
Саманазва	Brezhoneg
Краіны	Францыя
Рэгіёны	Брэтань
Арганізацыя, якая рэгулюе	Ofis publik ar brezhoneg[d]
Агульная колькасць носьбітаў	270 000 (INSEE, 1999)[1]
Статус	сур’ёзная пагроза[d][2]
Класіфікацыя
Катэгорыя	Мовы Еўразіі
Індаеўрапейская сям'я Кельцкая галіна Брыцкая група
Пісьменнасць	лацініца
Моўныя коды
ДАСТ 7.75–97	бре 120
ISO 639-1	br
ISO 639-2	bre
ISO 639-3	bre
WALS	bre
Atlas of the World’s Languages in Danger	336
Ethnologue	bre
Linguasphere	50-ABB-b
ELCat	1228
IETF	br
Glottolog	bret1244
Вікіпедыя на гэтай мове

Брэтонская мова праз асаблівасць месцазнаходжання носьбітаў адрозніваецца ад іншых кельцкіх моцным адстратам французскай мовы, што выяўляецца і ў фанетыцы, і ў граматыцы.

У перыяд ад 1950-х гг. адбылося значнае зніжэнне колькасці носьбітаў мовы — ад больш чым за мільён чалавек да прыкладна 200 тыс., пры гэтым большасць (61 %) носьбітаў складаюць людзі старэйшыя за 60 гадоў, што дало падставу да ўключэння яе ў катэгорыю моў на мяжы знікнення паводле «Атласу моў, што знаходзяцца ў небяспецы» ЮНЕСКА. Між тым, у часе 2006—2012 гг. на 33 % вырасла колькасць дзяцей, якія наведваюць двухмоўныя класы.

Арфаграфія

На працягу часу былі створаны розныя сістэмы напісання. Сёння большасць брэтонскіх пісьменнікаў ужываюць арфаграфію Пэўрунван, гэтая ж сістэма выкарыстоўваецца ў большасці брэтонскамоўных школ. Яна была створана ў 1941 годзе з мэтай распрацавання агульнай літаратурнай нормы, якая ўлічвала б асаблівасці ўсіх дыялектаў і аб’ядноўвала існуючыя арфаграфіі. Яна атрымала назву Peurunvan, што значыць «поўнасцю адзіная».

Алфавіт

Пісьмовасць брэтонскай мовы засноўваецца на лацінскай графіцы і змяшчае наступныя літары:

a, b, ch, c’h, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, r, s, t, u, v, w, y, z

Таксама над некаторымі літарамі могуць выкарыстоўвацца дыякрытычныя знакі цыркумфлекс, гравіс, трэма ды тыльда (â, ê, î, ô, û, ù, ü, ñ).

Бібліяграфія

• Desbordes, Yann Petite grammaire du breton moderne. Lesneven: Mouladurioù Hor Yezh, 1990
• Falc’hun, François Le système consonantique du breton avec une étude comparative de phonétique expérimentale. Rennes: Plihon, 1951
• Jackson, Kenneth H. A Historical Phonology of Breton. Dublin: DIAS, 1967
• Kervella, Frañsez Yezhadur bras ar brezhoneg. Brest: Al Liamm, 1947.
• Press, Ian A grammar of modern Breton. Berlin: Mouton de Gruyter, 1986

Зноскі

1. Справаздача INSEE пра становішча брэтонскай мовы ў Брэтані (фр.)
2. UNESCO Atlas of the World's Languages in Danger Праверана 24 чэрвеня 2018.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q925553'></a>