Вайна Рэчы Паспалітай з Маскоўскай дзяржавай 1609—1618 гадоў

Вайна Рэчы Паспалітай з Маскоўскай дзяржавай, таксама Дзмітрыяда  (польск.) — узброены канфлікт між Масковіяй і Рэччу Паспалітай у 1609—1618 гадах. Адна з асноўных падзей Смутнага часу ў Расіі.

Вайна Рэчы Паспалітай і Масковіі 1609—1618 гадоў
Асноўны канфлікт: Войны Расіі і Рэчы Паспалітай
Карта ваенных дзеянняў
Дата	11 сакавіка 1609 — 1618
Месца	Масковія
Вынік	Дэулінскае перамір’е, Масковія захавала незалежнасць; да ўлады прыйшла дынастыя Раманавых
Змены	Рэч Паспалітая атрымала Севершчыну і Смаленск
Праціўнікі
Рэч Паспалітая • Сямібаяршчына (1610—1612) Каралеўства Швецыя (1610—1617)[1] Прыхільнікі Ілжэдзмітрыя: Тушынскі лагер (1609—1610, 1613—1614) Рускае царства • Першае народнае апалчэнне (1611) • Другое народнае апалчэнне (1611—1612) Каралеўства Швецыя (1609—1610, 1617—1618)[2] Прыхільнікі Ілжэдзмітрыя: Тушынскі лагер (1610—1612) Пскоўскі лагер (1611—1612) Астраханскі лагер (1611—1612)
Камандуючыя
Жыгімонт III каралевіч Уладзіслаў Станіслаў Жалкеўскі Ян Караль Хадкевіч Аляксандр Гасеўскі Ян Пётр Сапега  † Аляксандр Лісоўскі  † Пётр Сагайдачны Карл IX  † Густаў II Адольф Якаб Дэлагардзі Эверт Горан  † Ілжэдзмітрый II Марына Мнішак  # † Іван Заруцкі  # † Васіль IV Шуйскі  # † Міхаіл Фёдаравіч Міхаіл Скапін-Шуйскі  † Міхаіл Шэін  # Дзмітрый Шуйскі  # † Дзмітрый Трубяцкой Пракоп Ляпуноў  † Дзмітрый Пажарскі Кузьма Мінін  † Карл IX Густаў II Адольф Якаб Дэлагардзі   Ілжэдзмітрый II  † Іван Заруцкі Ілжэдзмітрый III  # † Ілжэдзмітрый IV
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Рэч Паспалітая скарысталася гэтым перыядам, каб вылучыць на маскоўскі сталец Ілжэдзмітрыяў, і пасля заключэння расійска-шведскай угоды ў 1609 годзе абвясціла вайну. У 1610 годзе польска-літоўскія войскі на два гады акупавалі Маскоўскі Крэмль, пасля чаго Швецыя разарвала мір і сама распачала вайну з Расіяй.

Калі Уладзіслаў Ваза, абраны маскоўскім царом, паспрабаваў навяртаць насельніцтва ў каталіцтва, выбухнула паўстанне Мініна і Пажарскага, якое выгнала польска-літоўскія сілы з Масквы. У 1613 годзе царом быў абраны Міхаіл Раманаў, сын маскоўскага патрыярха Філарэта, з якога пачалася дынастыя Раманавых. Ваенныя дзеянні працягваліся да 1617 года і скончыліся перамір’ем, паводле якога Рэч Паспалітая атрымала тэрытарыяльныя заваёвы, аднак незалежнасць Масковіі захавалася.

Перадумовы

Асноўны артыкул: Вялікае ліхалецце ў Расіі

Пад канец XVI — у пачатку XVII стагоддзяў Масковія знаходзілася ў стане палітычнага і эканамічнага крызісу. Па смерці цара Івана IV Грознага ў 1584 годзе і яго сына Дзмітрыя ў 1591 пачалася барацьба за царскі трон. У 1598 годзе на царства быў пастаўлены Барыс Гадуноў, перарваўшы шматгадовае панаванне Рурыкавічаў. Нязгодныя з такім выбарам лічылі, што царэвіч Дзмітрый жывы, таму валадарства Гадунова незаконнае. Сітуацыя да таго ж ускладнілася вялікімі замарозкамі 1601—1603 гадоў, пэўна, выкліканым вывяржэннем вулкана ў Паўднёвай Амерыцы. Пачаўся вялікі голад, ад якога памерлі каля паўмільёна чалавек.

Зноскі

1. гл. Руска-шведская вайна (1610—1617)
2. гл. Польска-шведская вайна (1600—1611), Паход Дэлагардзі, Польска-шведская вайна (1617—1618)