Вертуны

Вертуны́ (Gyrinidae) — сямейства насякомых атрада жукоў.

Вертуны
Вяртун-паплавок (Gyrinus natator)
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Першаснаротыя Без рангу:  Ecdysozoa Без рангу:  Panarthropoda Тып:  Членістаногія Падтып:  Трахейнадыхальныя Надклас:  Шасціногія Клас:  Насякомыя Падклас:  Крылатыя насякомыя Інфраклас:  Навакрылыя насякомыя Надатрад:  Насякомыя з поўным метамарфозам Атрад:  Жукі Падатрад:  Adephaga Надсямейства:  Gyrinoidea Сямейства:  Вертуны
Міжнародная навуковая назва
Gyrinidae Latreille, 1802
Тыпавы род
Gyrinus
Роды:
Andogyrus Aulonogyrus Dineutus Enhydrus Gyretes Gyrinus Heterogyrus Macrogyrus Metagyrinus Orectochilus Orectogyrus Porrorhynchus Spanglerogyrus
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   112653 NCBI   107778 EOL   7435 FW   69190

Апісанне

Цела даўжынёй да 8 мм, круглаватае, цёмнае, бліскучае. Вусікі мадыфікаваныя, кароткія. Вочы падзеленыя перагародкай на дзве палавіны, адна з якіх здольная бачыць над вадой, другая — пад вадой. Сярэднія і заднія ногі плавальныя (плоскія, падобныя да шырокіх вёслаў), пярэднія — хапальныя (падоўжаныя).

Пашырэнне

Пашыраны пераважна ў тропіках. Жывуць у прэсных вадаёмах, круцяцца на паверхні вады ў пошуках здабычы (адсюль назва). Удзень плаваюць часцей чародамі, пры небяспецы ныраюць; у цёмны час лётаюць.

У сусветнай фаўне адрозніваецца звыш 1000 відаў. На Беларусі пашыраны вяртун-паплавок (Gyrinus natator), вяртун змрочны (Orectochilus villosus) і інш.

Асаблівасці біялогіі

Драпежнікі. Кормяцца дробнымі вадзянымі чарвякамі і членістаногімі, лічынкамі малярыйнага камара.

Выводзіцца адно пакаленне за год. Зімуюць пад камянямі каля вады або на дне вадаёмаў. Лічынкі жывуць у глеі, акукліваюцца на беразе.

Літаратура

• Лапацін І. К. Вертуны // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз.
• Вертуны // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4: Варанецкі — Гальфстрым / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 4. — 480 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 4).