Кухмістр вялікі літоўскі

Кухмістр вялікі літоўскі (лац.: praefectus culinae, magister coquinae) — ураднік у Вялікім Княстве Літоўскім. Сачыў за лясамі, у якіх паляваў вялікі князь, распараджаўся паляваннем.

Урад вядомы з канца 15 стагоддзя, у 1569 скасаваны, у 1576 адноўлены. Да канца 17 стагоддзя ператварыўся ў дыгнітарскі.

Першапачаткова загадваў прыдворнай кухняй і кухарамі. Ва ўрачыстых выпадках (элекцыя, прыём паслоў і іншыя) асыставаў за сталом вялікаму князю, распавядаючы пра стравы, што падаваліся. Намінальна кіраваў стольнікам, падстолім, крайчым, чашнікам, падчашым і піўнічым.

Спіс вялікіх кухмістраў літоўскіх

Асоба	Дата прыняцця пасады	Дата складання пасады альбо смерці	Заўвагі
Кухмістры вялікіх князёў
Андрэй			Кухмістр вялікага князя Казіміра
Пётр Аляхновіч	1494	1516
Ян Мікалаевіч Ёдка	1522	1531
Ян Нарбут	1539	1542
Станіслаў Кязгайла	1545
Войцех Ясенскі	1551	1556
Жыгімонт Фанель	1566
Эразм Крачэўскі		19 студзеня 1569
Юрый Бароўскі	18 студзеня 1569	1569
Вялікія кухмістры літоўскія
Станіслаў Шэмет	15 ліпеня 1576	1589
Мікалай Сапега	7 лютага 1589	1611	Памёр
Мікалай Весялоўскі	13 жніўня 1611	1623	Паступіў на вялікага літоўскага стольніка
Мікалай Трызна	25 лютага 1623	13 лістапада 1635	Паступіў на вялікага літоўскага падскарбія
Павел Печыгойскі	1635	1640
Станіслаў Казімір Война	6 сакавіка 1640	11 лютага 1649	Памёр
Мікалай Пятроўскі	1649	15 мая 1657	Памёр
Андрэй Францішак Катовіч	3 чэрвеня 1657	1658	Паступіў на вялікага літоўскага пісара
Геранім Крышпін-Кіршэнштэйн	11 сакавіка 1658	1663	Паступіў на вялікага літоўскага падскарбія
Рыгор Казімір Падбярэзскі	1663	21 сакавіка 1667	Паступіў на смаленскага ваяводу
Казімір Уладзіслаў Сясіцкі	21 сакавіка 1667	1687
Стэфан Тызенгаўз	1687	1689	Паступіў на новагародскага ваяводу
Крыштаф Камароўскі	1689	15 верасня 1702	Паступіў на берасцейскага ваяводу
Якуб Гружэўскі	25 кастрычніка 1702	1708	Памёр
Юрый Феліцыян Сапега	1708	1709
Ян Агінскі	28 кастрычніка 1709	студзень — люты 1710	Памёр
Кароль Залускі	17 лютага 1710	1735
Ян Праспер Залускі	8 мая 1735	5 ліпеня 1745	Памёр
Аляксандр Дунін	17 кастрычніка 1746	6 верасня 1750
Юзаф Антоні Падоскі	30 верасня 1750	9 кастрычніка 1761	Паступіў на плоцкага ваяводу
Міхал Вяльгорскі	22 сакавіка 1763	1775
Францішак Ксаверый Агінскі	12 верасня 1775	1795	Склаў урад у сувязі са спыненнем існавання Рэчы Паспалітай

Гл. таксама

• Вялікія кухмістры каронныя

Літаратура

• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
• Wolff J. Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego: 1385—1795. — Kraków, 1885.
• Żychliński T. Złota księga szlachty polskiej. T. 1—31. — Poznań, 1879—1908.