Вялікі Камень (Шумілінскі раён)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Вялікі Камень.

Вялікі камень, Чортаў камень — геалагічны помнік прыроды рэспубліканскага значэння, самы вялікі валун Беларусі. За 400 метраў на паўночны захад ад вёскі Горкі Шумілінскага раёна Віцебскай вобласці, за 400 метраў ад аўтадарогі Шуміліна-Бешанковічы. Ахоўны статус нададзены ў 1963 годзе^[1].

Вялікі Камень
Катэгорыя МСАП — III (Помнік прыроды)
Размяшчэнне	Беларусь, Горкі, Шумілінскі раён, Віцебская вобласць
Вялікі Камень

Апісанне

Ружовы граніт рапаківі з авоідамі палявога шпату, які складае 60-65 % граніту. У склад уваходзіць таксама кварц (20-30 %), астатнія 5-10 % прыпадаюць на біятыт, мускавіт, рагавую падманку. Цёмна-карычневага колеру^[1], па форме нагадвае гіганцкі прас. Даўжыня 11 метраў, шырыня 5,6 метра, бачная вышыня 2,8 метра^[1]. Шурф глыбінёй 3 м не дасягнуў падэшвы каменя^[2]. Па матэрыялах Інстытута геалогіі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі дакладная вага — 292 тоны. Пад уздзеяннем сонца, вады, ветру, перападу тэмператур Вялікі камень паступова разбураецца. У папярочным напрамку трэшчына, зарослая мхом i лішайнікам^[1]. 3 паўднёвага боку ад валуна адколата 0,5 м³^[1].

Прынесены ў час апошняга абледзянення 18 тысяч гадоў таму з Выбаргскага масіву Балтыйскага шчыта. Так Вялікі камень аказаўся на тэрыторыі сучаснага Шумілінскага раёна, асеў каля цяперашняй вёскі Горкі, што за 17 км на поўдзень ад Шуміліна.

Паданне

А. А. Мартыненка ў кнізе «Незапатрабаваныя скарбы. Па запісках лагернага ўрача» ў раздзеле «Віцебск. Шуміліна. Вялікі камень» піша, быццам адзін яўрэй з Віцебска, схаваў у трыццаці кроках ад каменя шкатулку з дабром усіх сваіх продкаў.

Галерэя

• 
• 
• 

Зноскі

1. Вялікі Камень // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз.
2. Культавыя і гістарычныя валуны Беларусі / [А. К. Карабанаў, В. Ф. Вінакураў, Л. У. Дучыц і інш.]; Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Інстытут прыродакарыстання. — Мінск: Беларуская навука, 2011. — 235 с. — ISBN 978-985-08-1295-7.