Герасім Васілевіч Якушка

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Якушка.

Гера́сім Васі́левіч Яку́шка (3 сакавіка 1900, в. Паддуб’е, цяпер Магілёўскі раён, Беларусь — 6 студзеня 1942, Мінск) — беларускі архітэктар.

Герасім Васілевіч Якушка
Герасім Якушка (1930-я)
Дата нараджэння	3 сакавіка 1900(1900-03-03)
Месца нараджэння	Паддуб’е, Бялыніцкая воласць[d], Магілёўскі павет, Магілёўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	6 студзеня 1942(1942-01-06) (41 год)
Месца смерці	Мінск, Генеральная акруга Беларусь, Рэйхскамісарыят Остланд
Месца пахавання	Вайсковыя могілкі
Бацька	Васіль Якушка[d]
Альма-матар	Магілёўскае рэальнае вучылішча (1918) Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны архітэктурна-будаўнічы ўніверсітэт (1924)
Працы і дасягненні
Член у	Саюз архітэктараў СССР
Працаваў у гарадах	Менск і іншыя гарады Беларусі
Архітэктурны стыль	постканструктывізм
Горадабудаўнічыя праекты	гл. у тэксце
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся ў сялянскай сям’і. Скончыў Магілёўскае рэальнае вучылішча (1918). Бацька прадаў каня, каб сын паехаў паступаць у Петраградскі інстытут грамадзянскіх інжынераў, дзе Герасім вучыўся ў 1918—1924 гадах. Па сканчэнні інстытута Герасім Якушка накіраваны працаваць у Менск. Пачынаў 20-гадовую кар’еру інжынерам Мінбуда (1924—1928), затым працаваў прарабам будаўнічага трэста (1928—1929), тэхнічным кіраўніком гандлёва-будаўнічага трэста (1929), галоўным інжынерам трэста (1930), тэхнічным дырэктарам трэста Мінбуда (1931—1933). Член Саюза будаўнікоў (1928) і Саюза архітэктараў СССР (1935). Галоўны архітэктар Мінска (1936—1941).

У 1936 годзе сваімі рукамі пабудаваў дом на вуліцы Бібліятэчнай, паблізу цяперашняга Дома прэсы, побач сядзіб мастакоў Бембеля і Гусева^[1].

Памёр ад тыфу 6 студзеня 1942 года ў Мінску. Пахаваны на Вайсковых могілках.

Сям’я

Брат Герасіма Якушкі — Піліп, таксама вучыўся на архітэктара, быў будаўніком, яго дачка — пляменніца Герасіма — Вольга Якушка, вядомы навуковец-географ.

Абедзве дачкі працягнулі дзейнасць бацькі, Нона (нар. 1937) — архітэктар, Ала (нар. 1940, у шлюбе Тацьянок) — будаўнік^[1][2].

Творчасць

Найвышэйшымі творчымі дасягненнямі адзначана 2-я палова 1930-х гадоў. Паводле праектаў Герасіма Якушкі ў Менску, Магілёве, Барысаве і іншых гарадах БССР было пабудавана каля двух дзясяткаў арыгінальных жылых дамоў і грамадскіх будынкаў. У 1941 годзе пачаў праект рэканструкцыі плошчы Памяці ахвяр 1905 года ў Мінску (цяпер Прывакзальная плошча), планавалася пашырыць яе, пабудаваць па перыметры новыя дамы, паставіць помнік ахвярам Курлоўскага расстрэлу.

Вядомыя будынкі

У Мінску

Вуліца Савецкая і кінатэатр «Пралетарый» (крайні правы)

Аўтаматычная тэлефонная станцыя, 1934

Будынак колішняй бальніцы

• Будынак сярэдняй школы № 4 горада Мінска (вул. Чырвонаармейская, 11)^[2]
• Будынак былой гасцініцы Беларускай ваеннай акругі (пр-т Незалежнасці, 27)^[2][3]
• 6-павярховы жылы дом (так званы Дом гарвыканкама, пр-т Незалежнасці, 43)^[2]
• Будынак АТС (1930-я, вул. К. Маркса) — не захаваўся^[2]
• Крыты рынак (1933—1934) — не захаваўся^[4]
• Былая цэнтральная рабочая паліклініка, цяпер будынак Галоўнага ўпраўлення Міністэрства фінансаў Рэспублікі Беларусь (вул. Мяснікова, 26)^[2][5]
• Кінатэатр «Пралетарый» (1934, вул. Савецкая) — не захаваўся^[2]
• Будынак школы ў Масюкоўшчыне (1930-я), у стылі канструктывізму — не захаваўся, знесены ў 2009 годзе
• Будынак Палітэхнікума (пр-т Незалежнасці, 85)^[2][6]
• Жылы дом АН БССР (разам са Станіславам Гайдукевічам)^[2]

У іншых гарадах

• сярэдняя школа (1930, Барысаў)^[4]
• 5-павярховы 96-кватэрны жылы дом (так званы Дом МУСаўцаў, Дом ля фантана, 1940 год, вул. Ленінская, 68, Магілёў)^[2]

Праекты

Праекты (1931—1940): будынак пастаяннай Усебеларускай выстаўкі (у сааўтарстве з В. Струевым), гатэль на 300 месцаў, інтэрнат для студэнтаў БДУ і медінстытута (з Г. Лаўровым), фінансава-эканамічны тэхнікум, 2-камплектная школа на 80 вучняў для в. Масюкоўшчына, Мінскі цырк, рэканструкцыя клуба імя К. Маркса, лецішча Мінгарвыканкама і гаркама УКП(б)Б, Белаграпрамбанк па вул. Пушкінская, драмтэатр для Магілёва і іншыя.

Значэнне творчасці

На думку беларускага гісторыка архітэктуры Вячаслава Чарнатава, «Якушка пабудаваў будынкі, якія таксама паўплывалі на фарміраванне аблічча сучаснага горада [Мінска], ён удзельнічаў у карэкціроўцы генеральнага плана горада ў 1939—1940 гадах. Праект забудовы праспекта Незалежнасці паміж плошчамі Перамогі і Якуба Коласа быў часткова ажыццёўлены, фрагментамі захаваўся»^[2].

Зноскі

1. Якушко, который построил дом
2. Мікалай Ножнікаў. Застывшая музыка зодчего Якушко (руск.). vestnik-mogileva.info (23 верасня 2011). Архівавана з першакрыніцы 9 студзеня 2016. Праверана 10 студзеня 2016.
3. Административное здание (гостиница Белорусского военного округа) Архівавана 4 красавіка 2016. (руск.)
4. Жутяев Ю. Советский рынок № 1 Архівавана 27 чэрвеня 2016. // Архитектура и строительство № 3, 2014.
5. Дом офицеров, геофак БГУ, Академия наук. Какие еще символы конструктивизма сохранились в Минске Архівавана 16 красавіка 2016. (руск.)
6. Гісторыя мінскага Паліттэхнікума (руск.)(недаступная спасылка). mgpk.bntu.by. Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016. Праверана 10 студзеня 2016.