Другая Чэхаславацкая рэспубліка

Другая Чэха-Славацкая Рэспубліка (Чэха-Славакія, чэшск.: і славацк.: Česko-Slovenská Republika) — недоўгачасовая дзяржава, якая ўзнікла пасля анексіі Судэцкай вобласці Трэцім рэйхам. З’яўлялася канстытуцыйнай рэспублікай і федэратыўнай дзяржавай, якая ўключала Чэхію, Славакію і Карпацкую Украіну.

Незалежная дзяржава
Чэха-Славацкая Рэспубліка
чэшск.: Česko-Slovenská republika славацк.: Česko-Slovenská republika
Сцяг Герб
Дэвіз: «чэшск.: Pravda vítězí («Праўда перамагае»)»
Гімн: «Kde domov můj», «Nad Tatrou sa blýska»
<   >  >  > 1938 — 1939
Сталіца	Прага
Мова(ы)	чэшская і славацкая
Афіцыйная мова	чэшская і славацкая
Грашовая адзінка	Чэхаславацкая крона
Форма кіравання	федэратыўная рэспубліка
Прэзідэнт
• 1938—1939	Эміль Гаха
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

30 верасня 1938 года было падпісана Мюнхенскае пагадненне, паводле якога нацысцкай Германіі перадавалася Судэцкая вобласць, дзе пражывала нямецкая нацыянальная меншасць (судэцкія немцы). Акрамя таго, Чэхаславакія 1 кастрычніка 1938 года пазбавілася Заольззя  (руск.), дзе пражывала польскае насельніцтва, акупаванага Польскай Рэспублікай. У лістападзе Венгрыя паводле рашэння Першага Венскага арбітражу акупавала Паўднёвую Славакію і поўдзень Карпацкай Русі з Ужгарадам і Мукачава, дзе пражывала венгерская меншасць.

Такім чынам, Мюнхенскае пагадненне разбурыла сістэму бяспекі, гарантаваную Чэхаславакіі ў Францыі, адбылася адмова ад дапамогі Францыі і Савецкага Саюза ў абароне тэрытарыяльнай цэласнасці, падаў у адстаўку прэзідэнт Эдвард Бенеш. Яго змяніў Эміль Гаха, да таго часу старшыня Вярхоўнага адміністрацыйнага суда Чэхаславакіі, які прыняўся праводзіць прагерманскую палітыку супакаення. Пасля страты ўмацаванняў у Судэцкай вобласці краіна засталася безабароннай супраць Трэцяга рэйха, хоць мела значныя запасы ваеннай тэхнікі і заводы абароннай прамысловасці. Спроба перапрадаць абсталяванне Польшчы і балканскім краінам была заблакавана Трэцім рэйхам. Новы чэшскі ўрад, які ўзначаліў прэм’ер-міністр Рудальф Беран, пачаў капіраваць мадэль італьянскага фашызму, стварыў Партыю нацыянальнага адзінства (Strana národní jednoty) і ўвёў цэнзуру. Дзейнасць Камуністычнай партыі Чэхаславакіі і Камінтэрна былі забаронены. Урад Другой рэспублікі ў пачатку нямецкай акупацыі абмежаваў правы грамадзян шляхам увядзення антысеміцкіх расавых законаў, а ўказам ад 2 сакавіка 1939 года быў створаны канцлагер для цыган у Летах  (чэшск.).

14 сакавіка 1939 года славацкі парламент абвясціў у Браціславе незалежнасць і заявіў пра стварэнне Славацкай Рэспублікі. Гэта было зроблена пры садзейнічанні Германіі і пад пагрозай нямецкай згоды на далучэнне Славакіі да Венгрыі (тэрыторый, уключаных у Славакію паводле Трыянонскага дагавора (1920)). Новая славацкая дзяржава была прызнана большасцю еўрапейскіх краін і стала краінай-сатэлітам Трэцяга рэйха.

15 сакавіка 1939 года Гітлер падчас візіту ў Берлін прэзідэнта Чэхаславацкай рэспублікі Эміля Гахі прымусіў яго прызнаць стварэнне Пратэктарата Багеміі і Маравія і акупацыю краіны вермахтам. Пратэктарам быў прызначаны Канстанцін фон Нейрат. Узбраенне і ваенны патэнцыял чэшскай арміі былі перададзены Трэцяму рэйху, а ў маі 1939 года золата Чэхаславакіі, размешчанае на банкаўскім дэпазіце ў банках Вялікабрытаніі, было па просьбе ўрада пратэктарата перададзена ў Прагу і пасля апынулася ў руках Трэцяга рэйха.

Славакія была, у сваю чаргу, вымушана падпарадкоўваць сваю знешнюю палітыку Трэцяму Рэйху і дазволіла ўвесці падраздзяленні вермахта на сваю тэрыторыю (даліна ракі Ваг), а таксама браць удзел у вераснёвай кампаніі на баку Трэцяга рэйха супраць Польшчы.

Бібліяграфія

• GEBHART, Jan; KUKLÍK, Jan. Druhá republika 1938—1939 : svár demokracie a totality v politickém, společenském a kulturním životě. Praha ; Litomyšl : Paseka, 2004. 315 s. ISBN 80-7185-626-6.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Другая Чэхаславацкая рэспубліка