Закраса

Закраса, або прыкраса — тое, што дадаюць да ежы для паляпшэння яе смаку, пажыўнасці, водару і выгляду.

Гатаванне з сала і цыбулі закрасы для баршча. Запарожжа, 2012 год.

Смажаныя на алеі цыбуля і морква — закраса для лёгкіх супоў

Прыклады традыцыйных закрас, некаторыя з іх мелі ўласныя назвы:

• соль — да ўсіх страў
• тоўчанае з цыбуляй або часнаком сала або здор — закраса для баршча;
• смажаныя на сале або алеі цыбуля, часта з морквай — для супоў;
• масла — для каш.

Для першых страў часцей за ўсё ўжываюцца ў славянскай кухні такія запраўкі, як цыбуля, морква, пятрушка, грыбы, сельдэрэй, тамат, мука, смятана, тоўчанае сала, кроп, шчаўе і г д.

Для бліноў і аладак ужываюць смятану, варэнне або кісель.

Асноўнай закрасай у посныя дні быў алей, тоўчанае льняное  (польск.) і канаплянае  (славенск.) семя, цёрты мак  (англ.)^[1].

У культуры

Беларускія народныя прымаўкі сцвярджаюць «Як няма мяса, то і грыб закраса»^[2] і «І да мяса трэба закраса» у сэнсе, што няма мяжы дасканаласці^[3].

Калі ў яе часамі страва Выходзіла няўдала Тады заўсёды яна справу Акрасай папраўляла. — урывак з «Еш, дурань, бо то з макам» (1925) К. Крапівы[4]

А было — свінчо заколем — Свята. Дзіўная закраса. Ды бяда, калі без солі, Мяса тое — нам не мяса. — урывак з «У „партызанскім бары“» П. Броўкі[5]

Гл. таксама

• Закрасныя першыя стравы  (укр.)

Зноскі

1. Г. Ф. Вештарт. Этнаграфія Беларусі: энцыклапедыя / Беларуская Савецкая Энцыклапедыя; рэдкалегія: І. П. Шамякін (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Мінск: БелСЭ, 1989. — 375 с.
2. На безрыбье и рак рыба // Малы руска-беларускі слоўнік прыказак, прымавак і фразем. — Мн.: Навука і тэхніка, 1991. — ISBN 5-343-00761-9
3. Прыказкі Лагойшчыны. — Нью-Ёрк, Мюнхен: БІНІМ, Фундацыя П. Крэчэўскага, 1966.
4. Крапіва К. Збор твораў. У 5-ці тамах. — Т. І. Вершы, байкі, эпіграмы, паэмы. — Мн.: Маст. літ., 1974. — С. 190.
5. Броўка П. Збор твораў: У 9 т. - Т. 4. Вершы, паэма 1965-1972. - Мн.: Маст. літ., 1989.