Касталом лекавы

Кастало́м лекавы^[1], сабачы язык^[1], шалянец^[1] (Cynoglossum officinale) — від кветкавых раслін роду Касталом (Cynoglossum) сямейства Бурачнікавыя (Boraginaceae).

Касталом лекавы
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Надпарадак:  Asteranae Парадак:  Бурачнікакветныя Сямейства:  Бурачнікавыя Падсямейства:  Бурачнікавыя Род:  Касталом Від:  Касталом лекавы
Міжнародная навуковая назва
Cynoglossum officinale L., 1753
Сінонімы
Cynoglossum foetens Gilib. nom. inval. Cynoglossum rotatum Velen. Cynoglossum ruderale Salisb. Cynoglossum vulgare Gueldenst. ex Ledeb.
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   31890 NCBI   181189 EOL   579904 GRIN   t:12866 IPNI   115233-1 TPL   kew-2752089

Назва

Касталом лекавы, касталом^[2], сабачы язык^[3], багун, касталом, касталомнік^[4][5][6], шалянец^[4].

Батанічнае апісанне

Батанічная ілюстрацыя з кнігі О. В. Тамэ «Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz», 1885

Двухгадовая травяністая расліна вышынёй 35—100^[1] см. Карэнішча тоўстае, верацёнападобнай формы, цёмнае. Сцяблы нешматлікія, прамастойныя, апушаныя, разгалінаваныя ў верхняй частцы. Лісце чаргаванае, ланцэтнай формы, з суцэльным краем і завостранай верхавінкай, апушанае, знізу амаль лямцавае. Прыкаранёвае лісце звужаецца ў доўгі чаранок, верхняе — больш дробнае і сядзячае. Кветкі паніклыя, бруднага цёмна-чырвонага колеру, на доўгіх кветаножках, у завітках, сабраных у мяцёлчатыя суквецці. Плод — чатырохарэшак. Арэшкі яйцападобнай формы, даўжынёй 5—7^[1] мм, з кручкападобнымі шыпамі

Расліна ядавітая.

Распаўсюджанне і экалогія

Еўраазіяцкі від раслін. Натуралізаваўся на тэрыторыі ЗША і Канады^[7]. Святлолюбівая расліна. Расце на сухіх лугах, камяністых россыпах, у стэпу, парках, садах і агародах, па берагах вадаёмаў, у ярах, каля дарог і на чыгуначных насыпах, на пустках, засмечаных месцах. Цвіце ў чэрвені—жніўні.

Выкарыстанне

Лекавая і меданосная расліна. Сок расліны і адвар кораня мае ратыцыдныя і інсектыцыдныя ўласцівасці і выкарыстоўваецца для знішчэння грызуноў і насякомых. З каранёў магчыма атрымаць чырвоную фарбу.

Зноскі

1. Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 2. Гатня — Катынь / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 522 с. — 10 000 экз.
2. Антонов А. А. О врачебных растениях, дикорастущих в Витебской губернии и употребляемых населением ее в домашней народной медицине. — Витебск, 1888.
3. З. Верас Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік, Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра. — Вiльня, Субач 2, 1924.
4. Анненков Н.  (руск.) Ботанический словарь, Спб, 1878.
5. Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. — Горы-Горкі, 1927.
6. Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.
7. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) (англ.)