Клаус Хасельман

Клаус Хасельман (Klaus Hasselmann; нар. 25 кастрычніка 1931, Гамбург) — нямецкі фізік, акіянолаг, метэаролаг, кліматолаг, статыстык. Эмерыт-прафесар, доктар медыцынскіх навук (1957). Эмерыт дырэктар-заснавальнік Інстытута метэаралогіі Макса Планка (1974—1999), у 1988—1999 гады таксама першы навуковы дырэктар Нямецкага кліматычнага вылічальнага цэнтра. Замежны член Шведскай Каралеўскай акадэміі навук. Другі найбольш цытуемы вучоны ў галіне глабальнага пацяплення за перыяд з 1991 па 2001 гады^[10]. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы (2021).

Клаус Хасельман
ням.: Klaus Hasselmann[1]
Дата нараджэння	25 кастрычніка 1931(1931-10-25)[2] (93 гады)
Месца нараджэння	Гамбург, Веймарская рэспубліка, Германскі рэйх[3]
Грамадзянства	Германія
Бацька	Эрвін Хасельман[d]
Род дзейнасці	фізік, метэаролаг, выкладчык універсітэта, акіянолаг, кліматолаг
Навуковая сфера	кліматычны ўзор[d], кліматычная мадэль[d], змена клімату[4], simulation[d][4] і экалагічны фактар[d][4]
Месца працы	Гамбургскі ўніверсітэт Таварыства Макса Планка Інстытут метэаралогіі Макса Планка[d] Германскі кліматычны вылічальны цэнтр[d]
Навуковая ступень	доктарская ступень[d][5]
Альма-матар	Гётынгенскі ўніверсітэт[6] Гамбургскі ўніверсітэт[7] Таварыства Макса Планка[7]
Навуковы кіраўнік	Вальтэр Тольмін[d][6]
Член у	Еўрапейская акадэмія[8][7] Шведская каралеўская акадэмія навук[7] Еўрапейскі саюз навук аб зямлі[d][7] Каралеўскае метэаралагічнае таварыства[d][7] Амерыканскі геафізічны саюз[d][7] Германскае метэаралагічнае таварыства[d][7] Таварыства прыкладной матэматыкі і механікі[d][7] Форум глабальнага клімату[d][9]
Узнагароды	Прэмія Кёрбера[d] (1990) BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Award[d] (2009) медаль Джэймса Мэйселуэйна[d] (1964) Sverdrup Gold Medal Award[d] (1971) Vilhelm Bjerknes Medal[d] (2002) Fellow of the American Geophysical Union[d] (1964)
Сайт	mpimet.mpg.de/en/… (англ.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

У 1934 годзе яго сям’я эмігравала ў Англію, а ў 1949 годзе вярнулася ў Гамбург. З 1950 па 1955 гады вывучаў фізіку і матэматыку ў тамтэйшым універсітэце, дыпламаваўся пад пачаткам прафесара Карла Вігарда. Яго аднакурснікамі там былі Вольфганг Кунд і Эвальд Рыхтэр, а адным з выкладчыкаў — Паскуаль Ёрдан. З 1955 па 1957 год вывучаў фізіку і гідрааэрадынаміку ў Гётынгенскім універсітэце і Інстытуце гідрааэрадынамікі імя Макса Планка, у тым жа 1957 годзе першым атрымаў доктарскую ступень па фізіцы пад кіраўніцтвам прафесара Вальтэра Толм’ена. У 1957—1961 гады быў памочнікам-даследчыкам прафесара Карла Вігарда. У 1961—1964 гадах працаваў асістэнтам і асацыяваным прафесарам Каліфарнійскага універсітэта ў Лос-Анджэлесе. Туды яго запрасіў Уолтэр Манк, з якім ён пазнаёміўся ў тым жа 1961 годзе. У 1963 годзе хабілітаваўся ў Гамбургу, у 1964—1966 гадах працаваў лектарам універсітэта ў Гамбургу, з 1966 па 1975 гады быў прафесарам. У 1974—1999 гадах займаў пасаду дырэктара-заснавальніка Інстытута метэаралогіі Макса Планка. У 1988—1999 гады быў першым навуковым дырэктарам Нямецкага кліматычнага вылічальнага цэнтра^[11]. Быў віцэ-старшынёй і членам праўлення Еўрапейскага кліматычнага форуму (сёння Глабальны кліматычны форум) на працягу многіх гадоў да 2018 года^[12].

Член Еўрапейскай акадэміі (1988), Еўрапейскай акадэміі навук і мастацтваў, Нямецкага метэаралагічнага таварыства, Таварыства прыкладной матэматыкі і механікі, член Амерыканскага геафізічнага Саюза, ганаровы член Еўрапейскага Саюза навук аб Зямлі, ганаровы фела Каралеўскага метэаралагічнага таварыства (2014)^[13].

Ажаніўся ў 1957 годзе, мае трох дзяцей.

Аўтар кнігі Seventy Years of Exploration in Oceanography: A Prolonged Weekend Discussion with Walter Munk (2010).

Узнагароды

• Медаль Джэймса Мэйселуэйна (1964)
• Залаты медаль Свердрупа (1971)
• Прэмія па ахове навакольнага асяроддзя (Нямецкага фонда аховы навакольнага асяроддзя) (1998)
• Ганаровы доктар універсітэта Усходняй Англіі (2000)
• Медаль Вільгельма Б’еркнеса (2002)^[14]
• Залаты медаль іспанскага ўніверсітэта Алькала (2005)
• Прэмія IMSC (2007)^[15]
• BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Award (2009)^[16]
• Нобелеўская прэмія па фізіцы (2021)^[17]

Зноскі

1. Deutsche Nationalbibliothek Record #105309052 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 13 мая 2024.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578'></a>
2. Klaus Hasselmann // SNAC — 2010. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311'></a>
3. Deutsche Nationalbibliothek Record #105309052 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 11 снежня 2014.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578'></a>
4. Národní autority České republiky Праверана 28 сакавіка 2023.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
5. Deutsche Nationalbibliothek Record #105309052 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 1 красавіка 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578'></a>
6. Матэматычная генеалогія — 1997.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984'></a>
7. https://mpimet.mpg.de/en/staff/externalmembers/klaus-hasselmann
8. www.ae-info.org

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q107213897'></a>
9. https://globalclimateforum.org/portfolio-item/hasselmann/ Праверана 5 кастрычніка 2021.
10. https://web.archive.org/web/20060927105422/http://esi-topics.com/gwarm/authors/b1a.html
11. History of DKRZ — DKRZ
12. Prof. Dr. Klaus Hasselmann – Global Climate Forum (нявызн.). Global Climate Forum. Праверана 5 October 2021.
13. http://www.mpimet.mpg.de/en/communication/news/single-news/news/klaus-hasselmann-wird-ehrenmitglied-der-englischen-royal-meteorological-society/?tx_news_pi1%5Bcontroller%5D=News&tx_news_pi1%5Baction%5D=detail&cHash=74cabddd6e2d3a381d575c215f644f9e(недаступная+спасылка)
14. EGU — Awards & medals — Vilhelm Bjerknes Medal 2002 — Klaus Hasselmann
15. Hasselmann
16. https://www.mpimet.mpg.de/en/communication/news/single-news/news/bbva-foundation-frontiers-of-knowledge-award-fuer-prof-dr-klaus-hasselmann/?tx_news_pi1%5Bcontroller%5D=News&tx_news_pi1%5Baction%5D=detail&cHash=b9af6dfe0c6dcf018d81c404ea3f36cf(недаступная+спасылка)
17. Нобелевская премия по физике присуждена за моделирование земного климата