Лахты

Ла́хты (фінск.: Lahti, шведск.: Lahtis) — горад і камуна ў Фінляндыі, адміністрацыйны цэнтр правінцыі Пяят-Хямэ губерні Паўднёвая Фінляндыя. Размяшчаецца на беразе заліва ў паўднёвай частцы возера Весіярві, якое ўваходзіць у сістэму азёр Пяянэ. Насельніцтва горада — 102 000 чалавек (2011).

Горад Лахты фінск.: Lahti Герб[d] Краіна  Фінляндыя Ляні Паўднёвая Фінляндыя Правінцыя Пяят-Хямэ Каардынаты 60°59′00″ пн. ш. 25°39′20″ у. д.HGЯO Глава горада Юркі Мюлювірта [1] Заснаваны 1905 Першая згадка 1445 Горад з 1905 Плошча 154,51 км² Вышыня цэнтра 122 м[2] Насельніцтва 102 000 чалавек (2008) Шчыльнасць 730,10 чал./км² Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Афіцыйны сайт lahti.fi (фін.)(англ.)(ням.)(фр.)(руск.) Лахты на карце Фінляндыі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Назва

Лахты у перакладзе з фінскага азначае «заліў».

Гісторыя

Лахты ў 1913 годзе, краявід з возера Весіярві. Будынак са шпілем злева — Гістарычны музей горада, справа ўзвышаецца гарадская ратуша.

Упершыню Лахты згадваецца ў дакументах 1445 года, як вёска воласці Холала. Размяшчалася на гандлёвым шляху таго часу — Верхняй выбаргскай дарозе (фінск.: Ylinen Viipurintie)^[3], якая злучала Хяменліну і Выбарг. У пазямельнай кнізе Хямэ ад 1558 года згадваецца, што ў вёсцы Лахты 24 хаты.

Статус горада Лахты атрымаў у 1905 годзе, калі ў горадзе было меней за тры тысячы жыхароў.

Геаграфія

Насельніцтва

Горад знаходзіцца на восьмым месцы па колькасці насельніцтва ў Фінляндыі.^[4]

Рост насельніцтва Лахты, 1906—2008
Год	Насельніцтва	Год	Насельніцтва
1906	2779	1965	79 829|
1910	5996	1970	88 393
1915	4974	1975	94 862
1920	5212	1980	94 767
1925	8315	1985	94 447
1930	10 083	1990	93 151
1935	21 167	1995	95 119
1940	24 757	2000	96 921
1945	33 725	2005	98 349
1950	43 571	2006	98 413
1955	48 112	2007	99 236
1960	65 210	2008	100 095

Прамысловасць і эканоміка

Прамысловасць: дрэваапрацоўчая, тэкстыльная, абутковая, шкляная, харчовая. Акрамя таго, у горадзе Лахты знаходзіцца завод зварачнага абсталявання, якое выпускаецца пад сусветна вядомай маркай Kemppi. Дзейнічае завод канцэрна Pilkington.^[5]

Культура

У Лахты штогод праходзяць міжнародныя фестывалі арганнай і джазавай музыкі, выстаўкі плакатаў, семінары паэтаў і пісьменнікаў. У ліпені ўжо на працягу некалькіх гадоў праходзіць гарадскі фестываль «Ночы Лахты» (Lahden Yöt).

З 2003 года ў горадзе праходзіць фестываль хіп-хоп- і рэгі- музыкі Summer Up, які збірае некалькі дзясяткаў тысяч наведвальнікаў.^[6]

Шырока вядомы, у тым ліку і за мяжой, гарадскі аркестр «Сімфонія Лахты» пад кіраўніцтвам дырыжора Осма Вянскя.

Sibeliustalo

У Лахты размешчаны самая буйная ў Паўночнай Еўропе канцэртная зала і кангрэс-хол з дрэва — Зала Сібеліуса (фінск.: Sibeliustalo, арх. Райма Расанен). Там рэгулярна іграе гарадскі сімфанічны аркестр Лахты (фінск.: Sinfonia Lahti). У кастрычніку 2006 года там прайшоў нефармальны саміт Расія-ЕС^[7].

Музеі

Лыжны музей.

• Гарадскі гістарычны музей (фінск.: Lahden historiallinen museo).
• Мастацкі музей Лахты (фінск.: Lahden taidemuseo). Сумесна з ім працуе Музей плаката (фінск.: Julistemuseo), дзе раз у два гады праходзіць Міжнароднае біенале плаката.
• Лыжны музей (фінск.: Hiihtomuseo).
• Музей радыё і тэлебачання (фінск.: Radio- ja tv-museo).
• Музеі ваеннай музыкі і ваеннай медыцыны.

Спорт

Лыжныя трампліны ў спартыўным цэнтры Лахты

Лахты вядомы ў міжнародным маштабе сваім чэмпіянатам свету па лыжным спорце «Салпаўселян кісат» (фінск.: Salpausselan kisat, англ.: Lahti Ski Games), які праводзіцца пачынаючы з 1923 года, а з 1926 стаў міжнародным. Спаборніцтвы праводзяцца напачатку сакавіка^[8].

Горад тройчы падаваў заяўку (разам са шведскім Орэ) на арганізацыю Зімовых Алімпійскіх гульняў 1964^[9], 1968^[10] і 1972^[11] гадоў, аднак саступіў Інсбруку, Грэноблю і Сапара адпаведна.^[12]

Спартыўны цэнтр размешчаны недалёка ад цэнтра горада. Тут пабудаваны стадыёны, басейны і комплекс Трампліны Салпаўселькі (фінск.: Salpausselän hyppyrimäet) з трох лыжных трамплінаў, які стаў, пасля шматлікіх міжнародных спаборніцтваў, сімвалам горада. У Лахты неаднаразова праходзілі міжнародныя чэмпіянаты па біятлону і лыжнаму спорту.

Балід водна-маторнай «F1» на возеры Весіярві, 7 чэрвеня 2008

У чэрвені 2009 года ў Лахты на возеры Весіярві прайшоў этап «Формулы-1» на вадзе^[13].

У наваколлях горада маюцца таксама чатыры пляцоўкі для гульні ў гольф.

Транспарт

У цэнтры горада знаходзіцца чыгуначны вакзал. Цягнікі ходзяць у трох кірунках: Хельсінкі праз Кераву, Рыіхімякі, Коўвала.^[14] Таксама на станцыі Лахты спыняюцца цягнікі «Allegro» і «Леў Талстой».

Чыгуначная лінія-выпрастанне (фінск.: oikorata) Лахты—Керава працягласцю 75 км была адкрыта 1 верасня 2006 года (рух пачаўся з 3 верасня).^[15] Гэта сучасная двухшляховая лінія з трыма станцыямі.

Падрабязней гл. таксама: :fi:Lahden oikorata

Сувязь

Радыёвяшчанне

У горадзе знаходзіцца радыёстанцыя Voima, якая вяшчае на ўсю правінцыю Пяят-Хямэ. (Пяят-Хямэ — 98,6 МГц, Кюменлаакса — 91,0 МГц, Заходняе Хямэ (Іта-Хямэ) — 94,9 МГц)^[16]

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

• Яры Пуйканен, фінскі скакун з трампліна

Гарады-пабрацімы[17]

• Акюрэйры, Ісландыя
• Дэян, Кітай
• Гарміш-Партэнкірхен, Германія
• Калуга, Расія
• Нарва, Эстонія
• Печ, Венгрыя
• Ранерс, Данія
• Зуль, Германія
• Вестэрас, Швецыя
• Запарожжа, Украіна
• Олесун, Нарвегія
• графства Вустэршыр, Англія

Зноскі

1. Myllyvirta is Lahti's new mayor
2. NLS Geographic Names Register — National Land Survey of Finland. Праверана 3 студзеня 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q979330'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q56169280'></a>
3. Ylinen Viipurintie Архівавана 27 лютага 2014.
4. Luettelo Suomen kunnista väkiluvun mukaan
5. Pilkington плануе зачыніць свой завод у Юлёярві, без працы могуць застацца 320 чалавек // Сайт тэлерадыёкампаніі Yleisradio Oy. Novosti po-russki. — 26 кастрычніка 2012.(Праверана 6 жніўня 2025)
6. У выходныя разнастайныя падзеі набралі вялікую колькасць наведвальнікаў // Сайт тэлерадыёкампаніі Yleisradio Oy. Novosti po-russki. — 8 ліпеня 2012.(Праверана 6 жніўня 2025)
7. Нефармальны саміт Расія-ЕС, NEWSru.com, 20 кастрычніка 2006 г.
8. Salpausselan kisat Архівавана 8 студзеня 2012.
9. Olympic Committee — Innsbruck 1964
10. Olympic Committee — Grenoble 1968
11. Olympic Committee — Sapporo 1972
12. International olympic committee — Vote history Архівавана 25 мая 2008.
13. F1 BOAT GRAND PRIX 2009 LAHTI Архівавана 22 красавіка 2009.
14. VR — Passenger Rail Network
15. Цягнікі ў Фінляндыю пойдуць хутчэй
16. Radio Voimaa Päijät Hämeessä!
17. Гарады-пабрацімы Лахты Архівавана 20 лютага 2010.