Лучыцы (Петрыкаўскі раён)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Лучыцы.

Лу́чыцы^[1] (трансліт.: Lučycy, руск.: Лучицы) — вёска ў Петрыкаўскім раёне Гомельскай вобласці. Цэнтр Лучыцкага сельсавета.

Вёска Лучыцы Лучыцы на малюнку Д. М. Струкава Краіна Беларусь Вобласць Гомельская Раён Петрыкаўскі Сельсавет Лучыцкі Каардынаты 52°26′50″ пн. ш. 28°47′46″ у. д.HGЯO Першая згадка XVI стагоддзе Насельніцтва ▼301 чал. (2019) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 2350 Аўтамабільны код 3 СААТА 3243840031 Лучыцы на карце Беларусі ±

Лучыцы на Вікісховішчы

Гісторыя

У часы Вялікага Княства Літоўскага вёска адносілася да Мазырскага павета, а пасля падзелаў Рэчы Паспалітай стала ўваходзіць у склад Мазырскага павета Мінскай губерні Расійскай імперыі.

З сярэдзіны XVIII ст. вёска вядома як уладанне старажытнага шляхецкага роду Яленскіх гербу «Корчак». Маёнтак Лучыцы (разам з Дунайчыцамі, Капаткевічамі і Людзяневічамі) стаў адной з галоўных і любімых сядзіб Яленскіх, якія мелі значныя маёнткі ў Новагародскім ваяводстве і Мазырскім павеце, дзе займалі высокія земскія пасады і адносіліся да рэгіянальнай эліты. Маёнтак Лучыцы аб'ядноўваў у сабе фальварак Лучыцы, вёскі Лучыцы, Слабада, Хойна і Рудня, якія размяшчаліся паблізу адзін ад аднаго.

Напалеон Феліксавіч Яленскі (злева) і Геранім Феліксавіч Кеневіч (1834—1864), маянткоўцы Мазырскага павета

Першым дакладна вядомым уласнікам вёскі быў Рафал-Юзаф Антонавіч Яленскі (каля 1710—1780), новагародскі кашталян (1773—1780). Пасля яго вёска пераходзіла яго прамым нашчадкам — сыну Яну Рафалавічу Яленскаму (каля 1756—1810), мазырскаму павятоваму маршалку (1795—1802); унуку — Феліксу Янавічу Яленскаму (1775—пасля 1817), мазырскі павятовы маршалак (1805—1808); праўнуку — Напалеону Феліксавічу Яленскаму (1810—1883).

Пры Напалеоне Феліксавічу Яленскім родавы маёнтак Лучыцы (фальварак Лучыцы, вёскі Лучыцы, Слабада, Хойна і Рудня) у Мазырскім павеце у 1839 налічваў 238 мужчынскіх душ і 297 жаночых. У 1839 Напалеон Яленскі быў асуджаны за ўдзел у таемным таварыстве і антыўрадавай дзейнасці, аднесены да трэцяга разраду дзяржаўных злачынцаў, пазбаўлены дваранства і сасланы шараговым жаўнерам служыць у расійскае войска ў асобны Каўказскі корпус. Яго нерухомую маёмасць было дазволена пакінуць законным спадчыннікам.

Па вяртанні з каўказскай ссылкі ў родны маёнтак Лучыцы ў 1844, Напалеон займаўся гаспадаркай і нідзе не служыў. Пасля многіх год, якія мінулі з часу дзейнасці ў таемным таварыстве дваран у Мазырскім павеце, Напалеон Яленскі змяніў свае нейтральнае стаўленне да сацыяльнай канцэпцыі «пасябраваць з сялянамі», якую ў свой час шырока прапагандаваў у літоўска-беларускіх губернях сярод дваран эмісар Шыман Канарскі (1808—1839), і арганізаваў у сваіх лучыцкіх маёнтках школу для сялянскіх дзяцей, якіх і сам там вучыў.

Напалеон Яленскі быў адным з кіраўнікоў паўстання 1863—1864 гадоў, уваходзіўшы ў групоўку «белых». За ўдзел у паўстанні ён быў высланы ў Сібір і па моцы ўказу ад 10 снежня 1865 вымушаны прадаць усе свае маёнткі, у тым ліку і Лучыцы. Напалеон Яленскі вярнуўся ў 1868 са ссылкі і пасяліўся ў Варшаве, а памёр 11 мая 1883 у Цепліцах (Чэхія, Аўстра-Венгрыя). У сваім тастаменце ён запісаў 23 800 рэйнскіх залатых на асвету і стыпендыю для сялянскіх дзяцей свайго былога маёнтка ў Мазырскім павеце.

Вядомыя асобы

• Рафал-Юзаф Антонавіч Яленскі (каля 1710—1780), новагародскі кашталян (1773—1780), уласнік Лучыц
• Ян Рафалавіч Яленскі (каля 1756—1810), мазырскі павятовы маршалак (1795—1802), уласнік Лучыц
• Фелікс Янавіч Яленскі (1775—пасля 1817), мазырскі павятовы маршалак (1805—1808), уласнік Лучыц

Вядомыя ўраджэнцы

• Напалеон Феліксавіч Яленскі (1810—1883), грамадскі дзеяч, удзельнік паўстання 1830—1831 гадоў, адзін з кіраўнікоў паўстання 1863—1864 гадоў, уласнік Лучыц, маянтковец Мазырскага павета
• Іван Паўлавіч Азёмша (1851—1916) — беларускі казачнік.
• Міхась Зізюк (нар. 1967) — беларускі пісьменнік.

Зноскі

1. Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с. ISBN 985-458-131-4 (DJVU).