Мікалай Радзівіл (1470—1521)

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з падобнымі імёнамі, гл. Радзівіл і Мікалай Радзівіл.

Мікалай Радзівіл (мянушка «amor Poloniae»; каля 1470—1521) — дзяржаўны і ваенны дзеяч Вялікага Княства Літоўскага. Крайчы (1488—1493), падчашы (1493—1505) і маршалак вялікі літоўскі (1505), ваявода троцкі (1505—1510) і віленскі (з 1510), канцлер вялікі літоўскі (з 1510)^[10]. Заснавальнік гонядзка-мядзельскай лініі роду Радзівілаў.

Мікалай Радзівіл
Трубы
маршалак вялікі літоўскі 1505 — 1510
Папярэднік	Ян Юр’евіч Забярэзінскі
Пераемнік	Мікалай Янавіч Кезгайла
9-ы ваявода віленскі 20 чэрвеня 1510 — студзень 1522
Папярэднік	Мікалай Радзівіл Стары
Пераемнік	Альбрэхт Гаштольд
ваявода троцкі студзень 1505 — 20 чэрвеня 1510
Папярэднік	Ян Юр’евіч Забярэзінскі
Пераемнік	Рыгор Станіслававіч Осцік
канцлер вялікі літоўскі 20 чэрвеня 1510 — студзень 1522
Папярэднік	Мікалай Радзівіл Стары
Пераемнік	Альбрэхт Гаштольд
крайчы вялікі літоўскі 1487 — 1493
Папярэднік	Аляксандр Юр’евіч Гальшанскі
Пераемнік	Януш Аляксандравіч Гальшанскі[d]
падчашы вялікі літоўскі 1493 — студзень 1505
Папярэднік	Аляксандр Юр’евіч Гальшанскі
Пераемнік	Альбрэхт Гаштольд
староста бельскі[d] з 1493
Папярэднік	Солтан Аляксандравіч
Пераемнік	Міхаіл Глінскі
Нараджэнне	1470[1][2][…]
Смерць	1521[3][1][…] ці студзень 1522[4]
Род	Радзівілы
Бацька	Мікалай Радзівіл Стары[5][6]
Маці	Соф’я з Манівідаў[d]
Жонка	Альжбета з Саковічаў[5][7]
Дзеці	Мікалай Радзівіл[5], Ян Радзівіл[5], Алена з Радзівілаў[5][8], Альжбета з Радзівілаў[5][9], Соф’я з Радзівілаў[d][5] і Станіслаў Радзівіл[d][5]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Меў шматлікія маёнткі на тэрыторыі сучаснай Літвы (Шырвінты, Кейданы, Упнікі, Солы^[10] і іншыя), на Падляшшы (Гонядзь, Райгорад, Кнышын), Хоўхлу і Хаценчыцы каля Маладзечна, трымаў Бабруйскую воласць. Быў старостам бельскім. Князь Свяшчэннай Рымскай імперыі на Гонядзі і Мядзелі (1518).

Біяграфія

Мікалай III Радзівіл і яго жонка Альжбета з Саковічаў. Г. Ляйбовіч, 1758 г.

Прадстаўнік шляхецкага роду Радзівілаў герба «Трубы», сын Мікалая «Старога», ваяводы віленскага і канцлера вялікага літоўскага, і Соф’і з Манівідаў. Меў братоў Яна, кашталяна троцкага, Войцеха, біскупа віленскага, Юрыя, гетмана вялікага літоўскага, і сястру Ганну, жонку Конрада III Рудога, апошнюю ўдзельную мазавецкую княгіню^[11].

Удзельнічаў у маскоўска-літоўскіх войнах 1500—1503, 1507—1508 і 1512—1522 гадоў, у бітве пры Ведрашы 1500 года, Клецкай бітве 1506 года з татарамі.

Невядомы мастак, XVII ст.

У 1488 годзе атрымаў урад крайчага, у 1493 годзе — падчашага, у 1505 годзе — маршалка вялікага літоўскага. Таго ж года стаў ваяводам троцкім, з 1510 года — ваяводам віленскім і адначасна канцлерам вялікім літоўскім. У 1515 годзе ўзначальваў пасольства Вялікага Княства Літоўскага на з’ездзе Ягелонаў і Габсбургаў у Пожані (Браціславе) і Вене. Змагаўся за ўладу з Альбертам Гаштольдам, быў адным з выдаўцоў першага Статута Вялікага Княства Літоўскага (1529).

У 1518 годзе атрымаў ад імператара Свяшчэннай Рымскай імперыі Максімільяна I тытул князя «на Гонядзі і Мядзелі».

Ажаніўся з Альжбетай, дачкой ваяводы троцкага Багдана Саковіча. У шлюбе нарадзіліся дзеці^[10]:

• Ян (1492—1542), падчашы вялікі літоўскі і староста генеральны жамойцкі
• Мікалай (каля 1492—1529/1530), біскуп жамойцкі
• Станіслаў (пам. 1531)
• Соф’я, жонка Яна Забярэзінскага, намесніка гарадзенскага і ваўкавыскага
• Алена, жонка князя Юрыя Алелькавіча
• Альжбета, жонка князя Януша Гальшанскага-Дубровіцкага, ваяводы троцкага

Памёр у канцы кастрычніка або ў пачатку лістапада 1521 года. Спачыў у Віленскай кафедры^[12].

Галерэя

• Іканаграфія Мікалая Радзівіла
• 
  Невядомы мастак, 1646—53 гг.
• 
  З Нясвіжскай партрэтнай галерэі, 1733—37 гг.
• 
  З фрэскі касцёла Святога Юрыя ў Вільні, XVIII ст.
• 
  М. Старкман, 1857 г.

Зноскі

1. Pas L. v. Prince Mikalojus 'Amor Poloniae' Radvila // Genealogics — 2003.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326'></a>
2. Nikolaus von Radziwill // CERL Thesaurus — Consortium of European Research Libraries.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q60909659'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1127581'></a>
3. https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/mikolaj-radziwill-h-traby-kanclerz
4. Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego 1386—1795 / пад рэд. J. Wolff — Kraków: 1885. — С. 73, 160.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q123243396'></a>
5. Radziwiłłowie herbu Trąby — Warszawa: Archiwum Główne Akt Dawnych, Wydawnictwo DiG, 1996. — 67 с. — ISBN 83-85490-62-0

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q270'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q7209884'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q9379197'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q121885404'></a>
6. Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.: Склад — структура — улада — 2 — Смаленск: 2014. — С. 288. — 386 с. — ISBN 978-5-00076-015-4

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q26713381'></a>
7. Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.: Склад — структура — улада — 2 — Смаленск: 2014. — С. 296. — 386 с. — ISBN 978-5-00076-015-4

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q26713381'></a>
8. Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku / пад рэд. J. Wolff — Warszawa: 1895. — С. 332.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q125352562'></a>
9. Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku / пад рэд. J. Wolff — Warszawa: 1895. — С. 110.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q125352562'></a>
10. ЭнцВКЛ 2005.
11. Рудзкі Э. Барбара Радзівілянка — другая жонка Жыгімонта Аўгуста / Пераклад з: Edward Rudzki. Polskie Krolowie. Zony Piastow i Jagiellonow. — W-wa, 1985 // «Спадчына» № 5, 1994. — Эл. рэсурс www.pawet.net (нявызн.) (8 кастрычніка 2010).
12. Błaszczyk G. Radziwiłł Mikołaj h. Trąby (ok. 1470—1521) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków — Gdańsk — Łódź : Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1987. — Tom XXX/2, zeszyt 125. S. 319.