Марцін Хайдэгер

Марцін Ха́йдэгер, або Гайдэгер^[6] (ням.: Martin Heidegger; 26 верасня 1889 — 26 мая 1976) — нямецкі філосаф, адзін з заснавальнікаў і галоўны прадстаўнік экзістэнцыялізму.

Марцін Хайдэгер
ням.: Martin Heidegger
Дата нараджэння	26 верасня 1889(1889-09-26)[1][2][…]
Месца нараджэння	Мескірх[d], Вялікае Герцагства Бадэн, Германская імперыя[3]
Дата смерці	26 мая 1976(1976-05-26)[4][2][…] (86 гадоў)
Месца смерці	Фрайбург, ФРГ[3]
Месца пахавання	Мескірх[d]
Грамадзянства	Веймарская рэспубліка  Трэці рэйх  ФРГ  Германія[3]
Жонка	Elfride Heidegger[d][3]
Дзеці	Hermann Heidegger[d][3] і Jörg Heidegger[d][3]
Род дзейнасці	філосаф, паэт, выкладчык універсітэта, навуковец
Навуковая сфера	філасофія
Месца працы	Марбургскі ўніверсітэт Універсітэт Фрайбурга Універсітэт Фрайбурга
Навуковая ступень	доктарская ступень[d][3]
Альма-матар	Універсітэт Фрайбурга (1916)
Навуковы кіраўнік	Heinrich Rickert[d]
Вядомыя вучні	Ганна Арэнт, Carlos Astrada[d], Günther Anders[d], Karl Löwith[d], Charles Malik[d], Ernst Nolte[d], Emmanuel Levinas[d], Karl Rahner[d], Jan Patočka[d], Alberto Wagner de Reyna[d], Sigrid Hunke[d] і Ernesto Mayz Vallenilla[d]
Партыя	Нацыянал-сацыялістычная нямецкая рабочая партыя[5]
Член у	Гайдэльбергская акадэмія навук[d] Баварская акадэмія прыгожых мастацтваў[d]
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфічныя звесткі

Вучыўся ў іезуіцкай школе, скончыў тэалагічны факультэт ў Фрайбургскім універсітэце (1911). Прафесар марбургскага і Фрайбургскага ўніверсітэтаў.

Светапогляд

У аснове яго філасофскай сістэмы — аналіз чалавечага існавання. Асноўным крытэрыем яго ідэалістычнай філасофіі з’яўляецца часовасць. Апрыёрнымі формамі чалавечай асобы ён лічыў трывогу, неспакой, страх і да т.п., а першаснай формай стыхійнай, неразвітай свядомасці — «настрой». Гэтыя формы складаюць суб’ектыўнае быццё чалавека, якое ён называў «быццём-у-свеце». Вучэнне пра апрыёрныя формы распрацоўвалася ім як вучэнне пра быццё («фундаментальная анталогія»). Каб зразумець «сэнс быцця», чалавек павінен адмовіцца ад усіх практычна-мэтавых установак, асэнсаваць сваю «тленнасць» і «смяротнасць». Толькі адчуваючы на сабе пастаянна «позірк смерці», чалавек у стане ўбачыць значнасць і напоўненасць кожнага моманту жыцця і вызваліцца ад «ідалаў грамадскага быцця» — мэт, «ідэалаў», «наавуковых абстркцый». Разглядаючы мову як «дом быцця», сапраўднае сканцэнтраванне культуры, ён распрацоўваў ідэі «спекуляцыйнай філалогіі» з мэтай праяснення «ісцін быцця» (перш за ўсё ў творах паэтаў-рамантыкаў і сімвалістаў).

Пераклады

На беларускую мову

• Гайдэгер М. Чым ёсьць мэтафізыка // Фрагмэнты. 1996. № 1.
• Гайдэгер М. Што значыць мысьленьне? // Фрагмэнты. 2001. № 1-2.

На рускую мову

• Хайдеггер М. Кант и проблема метафизики / Перевод с немецкого и послесловие О. В. Никифорова. — М.: Руссское феноменологическое общество, 1997. — 143, XIX с.
• Хайдеггер М. Время и бытие: Статьи и выступления: Перевод с немецкого /Составитель, перевод, вступительная статья, комментарий и указатель В. В. Бибихина. — М.: Республика, 1993. — 447 с. — (Мыслители ХХ в.).
• Хайдеггер М. Введение в метафизику / Перевод с немецкого Н. О. Гучинской. — СПб.: Высшая религиозно-философская школа, 1998. — 301 с.
• Хайдеггер М. Что зовется мышлением?: [перевод с немецкого] / Мартин Хайдеггер. — Москва: Академический проект, 2007. — 351 с. — (Философские технологии).
• Мартин Хайдегер: Работы и размышления разных лет / Перевод с немецкого, составитель, вступительная статья, комментарий А. В. Михайлова. — М.: Гнозис, 1993. — LII,333 с. — (Феноменология. Герменевтика. Философия языка).

Зноскі

1. Martin Heidegger // Nationalencyklopedin — 1999. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1165538'></a>
2. Martin Heidegger // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
3. Catalog of the German National Library Праверана 13 чэрвеня 2025.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q23833686'></a>
4. Хайдеггер Мартин // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
5. https://books.google.es/books?id=feWlC4ioGTYC&pg=PA29 — С. 29. Праверана 19 снежня 2017.
6. Хайдэгер Марцін. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 16. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0263-6 (т. 16).