Найміты ў Біяфры

Асноўныя артыкулы: Грамадзянская вайна ў Нігерыі і Наёмніцтва ў Афрыцы пасля 1960 года

Падчас грамадзянскай вайны ў Нігерыі (1967—1970) як за ўрад, так і за сепаратыстаў змагаліся замежныя найміты, пераважна еўрапейскага паходжання. Хоць прэса тых гадоў заяўляла пра сотні белых баевікоў, аднак фактычна іх прысутнасць у «гарачай кропцы» была досыць сціплай, у параўнанні з папярэднімі канфліктамі^[1].

Была надзея, што выкарыстанне наймітаў у Нігерыі акажа такі ж уплыў, як і ў Конга, але «дзікія гусі» апынуліся ў значнай ступені неэфектыўнымі. Брытанскі гісторык Філіп Бакстэр пісаў, што прынцыповая розніца заключалася ў тым, што нігерыйскія афіцэры з’яўляліся больш падрыхтаванымі ў ваеннай справе, чым кангалезскія апалчэнцы^[2]. Як адзначаў яго расійскі калега Павел Кандрацьеў, замежныя баевікі з самага пачатку разумелі становішча, у якім знаходзіліся сепаратысты. Менавіта таму на ўдзел у нігерыйскім супрацьстаянні адважыліся нешматлікія, а большасць з іх амаль адразу пакінулі «гарачую кропку». Тыя, хто засталіся, не аказалі вырашальнага ўплыву на ход вайны, а толькі працягнулі канфлікт^[3].

Першыя групы

Першым з вядомых «салдат удачы» на новую вайну ў пошуках выгаднага кантракту адправіўся Майкл Хоар. Ён размаўляў і з біяфрцамі, і з нігерыйцамі, аднак абодва бакі на пачатковым этапе канфлікту не вельмі хацелі звязвацца з наёмнікамі, баючыся страціць падтрымку іншых афрыканскіх рэжымаў^[4]. Былым падначаленым Хоара з «Каманда 5» брытанцам Алістэру Уіксу і Джону Пітэрсу атрымалася дамовіцца^[5]. Але пры гэтым яны апынуліся ў варожых лагерах: Уікс вербаваў пілотаў для Біяфры, Пітэрс — для Нігерыі (усяго на баку ўрадавай арміі змагаліся 250 брытанцаў). У наёмніцкіх колах хадзіла гісторыя пра тое, што апошні неяк патэлефанаваў першаму і сказаў: «не набірай людзей для Біяфры. Я не хачу, каб мае хлопцы змагаліся з тваімі»^[6].

З лістапада 1967 года ў армію Біяфры пачалася вярбоўка французскіх ваенных авантурыстаў^[7]. Усяго прыбыло 40 чалавек^[1]. Узначаліць французскіх наймітаў першапачаткова павінен быў Боб Дэнар, які, вядома, ведаў пра намер афіцыйнага Парыжа таемна падтрымаць сепаратыстаў. Але правал у Конга вымусіў улады краіны зрабіць стаўку на іншага чалавека — Ражэ Фолька. Ён напярэдадні скончыў сваю місію ў Емене з незаплямленай рэпутацыяй. Біяфрскі кантракт Фолька прадугледжваў наём сотні чалавек (аплата за паўгода наперад), а таксама закупку зброі і рыштунку. Французы меркавалі завяршыць станаўленне рэгулярнай арміі Біяфры^[7].

Пасля разгрому наёмнікаў пад Калабарам адбыўся іх зыход з Біяфры. Фольк зразумеў, што сепаратысты не перамогуць у вайне, з прычыны колькаснай і тэхнічнай перавагі рэгулярнай арміі Нігерыі. Па чутках, перад уцёкамі Фольк скраў каля 110 млн франкаў, што павінны былі атрымаць яго падначаленыя^[8]. На канец 1967 года ў біяфрыйскіх часцях засталіся толькі немец Рольф Штайнер, італьянец Джорджа Нарбьята, паўднёваафрыканец Тэфі Уільямс і адзін невядомы брытанец^[9].

Каманда Штайнера

Умелае кіраўніцтва Штайнерам войскамі на фронце ў студзені 1968 года зрабіла незгладжальнае ўражанне на біяфрскае кіраўніцтва. Яны далі немцу дазвол сфармаваць элітную групу камандас. Аднак гэта падраздзяленне было фактычна знішчана з-за памылак камандзіраў сепаратыстаў. Пасля прайгранай бітвы за Абагану з 120 камандас Штайнера засталося ў жывых толькі шэсць. Найміт стварыў новы атрад, набраўшы 1200 байцоў. У пачатку красавіка Штайнер сфармаваў 4-ю дэсантную брыгаду. Пры злучэнні арганізуецца саматужная вытворчасць мін і боепрыпасаў. Уільямс і Нарбьята сталі намеснікамі камандзіра^[10]. Сам Штайнер займаўся аператыўным планаваннем, баявымі ж дзеяннямі кіраваў камандзір ударнай групы «Нсука» Уільямс. Пазней да іх далучыліся яшчэ трое наймітаў. Намеснікам Штайнера стаў яго саслужывец з французскага замежнага легіёна Арман Іанарэлі. Уільямс завербаваў маладога радэзійца Джона Эразмуса — спецыяліста па частцы выбуховых рэчываў. Намеснікам Уільямса стаў Аляксадра Гэй, які ваяваў у атрадзе Жана Шрама ў Кангалезскай вайне. Таксама да іх далучыўся Льюіс Малруні^[11][12].

У красавіку замежнікі сутыкнуліся з 3-й дывізіяй федэральных сіл, у складзе якой было два батальёна наймітаў з Чада і група брытанскіх вайскоўцаў. У раёне Порт-Харкорт падчас баёў з гэтым падраздзяленнем знік без вестак Нарбьята^[13].

Увосень у наймітаў Штайнера пачаліся сур’ёзныя праблемы. Галоўнай прычынай гэтага стаў намер французскай кампаніі SAFREP авалодаць нацыяналізаванымі актывамі брытанскай карпарацыі Shell-BP. Парыж праз Штайнера спрабаваў прымусіць біяфрскія ўлады аддаць іх пад канцэсію, але немец заявіў, што не служыць французскаму ўраду і не будзе ўдзельнічаць у падобных махінацыях. Таму Францыя жадала замяніць яго на свайго чалавека. Больш за тое, бурны кар’ерны рост Штайнера і яго сяброўства з прэзідэнтам Біяфры выклікалі зайздрасць у генералаў сепаратыстаў. Пасля таго, як наёмнікі захапілі транспарт работнікаў Чырвонага Крыжа, а сам Штайнер у п’яным стане счапіўся з прэзідэнцкай аховай, немец і яшчэ пяць «салдат удачы» былі высланы з краіны^[14][12].

Іанарэлі, Уільямс і Гэй некаторы час працягнулі працаваць у Біяфры, але за паражэнне пад Анічу іх з пасад палявых камандзіраў перавялі ў інструктары. Кіраўніцтва сепаратыстаў расчаравалася ў замежных баевіках і да канца вайны іх не прыцягвала^[15].

Наёмныя лётчыкі

Асноўны артыкул: Авіяцыя грамадзянскай вайны ў Нігерыі

І ў нігерыйскіх, і ў біяфрскіх ВПС працавалі еўрапейскія найміты. Асаблівую ролю ў паветранай вайне згулялі дзеянні эскадрыллі шведскіх пілотаў «Дзеці Біяфры», якой кіраваў Карл Густаў фон Розен. Акрамя іх, на баку сепаратыстаў змагаліся французы і немцы. Тым часам Джон Пітэрс набраў для ўрадавай авіяцыі лётчыкаў з Аўстрыі, Вялікабрытаніі, Радэзіі і ПАР^[16]. Таксама ў ВПС супрацьлеглых бакоў служылі канадцы і палякі^[17][18][19].