Петэр Эстэрхазі

Петэр Эстэрхазі (венг.: Péter Esterházy; 4 красавіка 1950, Будапешт, Венгерская Народная Рэспубліка — 14 ліпеня 2016, Будапешт, Венгрыя) — венгерскі пісьменнік, адзін з лідараў венгерскага і еўрапейскага постмадэрнізму.

Петэр Эстэрхазі
венг.: Péter Esterházy
Асабістыя звесткі
Псеўданімы	Csokonai Lili
Дата нараджэння	14 красавіка 1950(1950-04-14)[1][2][…]
Месца нараджэння	Будапешт, Венгрыя[3]
Дата смерці	14 ліпеня 2016(2016-07-14)[4][5][…] (66 гадоў)
Месца смерці	Будапешт, Венгрыя[6]
Пахаванне	Каталіцкая царква і маўзалей у Гане[d]
Грамадзянства	Венгрыя
Бацька	Мацьяш Эстэрхазі[d][7]
Маці	Магдольна Ірэн Маньёкі[d][7]
Жонка	Маргіт Рэен[d]
Дзеці	Дарота Эстэрхазі[d], Марсель Эстэрхазі[d], Сафія Эстэрхазі[d] і Міклаш Эстэрхазі[d]
Альма-матар	Будапешцкі ўніверсітэт (1974)
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік
Гады творчасці	1974—2014
Кірунак	постмадэрнізм
Мова твораў	венгерская
Грамадская дзейнасць
Член у	Нямецкая акадэмія мовы і паэзіі[d] Акадэмія электроннай літаратуры[d] Берлінская акадэмія мастацтваў Széchenyi Academy of Literature and Arts[d]
Прэміі	прэмія імя Мілана Фюшта[d] (1983) прэмія Цібара Дэры[d] (1984) прэмія Ацілы Ёжэфа[d] (1986) прэмія Віленіцы[d] (1988) прэмія Шандара Мараі[d] (2001) прэмія Эрнё Сепа[d] (1996) прэмія Манеса Шпербера[d] (2009) Аўстрыйская дзяржаўная прэмія па еўрапейскай літаратуры[d] (1999) прэмія Віленіцы[d] (1998) Jeanette Schocken Prize[d] Jeanette Schocken Prize[d] (2013)
Узнагароды	прэмія імя Кошута (1996) прэмія Гердэра[d] (2002) Prima Primissima[d] (2006) прэмія часопіса «Alföld»[d] (1991) прэмія AEGON у галіне мастацтваў[d] (2011) прэмія «Гундэль» у галіне мастацтваў[d] (2001) прэмія Дзьёрскага кніжнага кірмашу[d] (2002) Прэмія міру кнігагандляроў Германіі (2004) Ганаровы грамадзянін Будапешта[d] (2009) прэмія «Дваццаць гадоў Рэспублікі»[d] (23 кастрычніка 2009)
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы
Цытаты ў Вікіцытатніку

Біяграфія

Старэйшы сын графа Эстэрхазі (да 1947 года, калі ўсе тытулы і званні былі забаронены)^[8] Мацьяша Эстэрхазі дэ Галанта (1919—1998) і Магдолны Маніёк (1916—1980). Яго дзедам па бацькоўскай лініі быў граф Морыц Эстэрхазі (1881—1960), які ненадоўга займаў пасаду прэм’ер-міністра Венгрыі ў 1917 годзе. Праз яго бабулю па бацькоўскай лініі графіню Маргіт Караі (1896—1975) адным з яго продкаў быў граф Дзьюла Караі (1871—1947), які таксама быў прэм’ер-міністрам з 1931 па 1932 гады^[9][10]. У Петэра было трое малодшых братоў, у тым ліку футбаліст Мартон Эстэрхазі (нар. 1956).

Скончыў рэлігійную школу, а ў 1974 годзе факультэт прыродазнаўчых навук Універсітэта Лоранда Этвеша па спецыяльнасці матэматыка^[11]. Некалькі гадоў працаваў матэматыкам у Інстытуце камп’ютарных навук Міністэрства металургіі і машынабудавання.

У 1989 годзе, пасля падзення камуністычнай улады ў Венгрыі, Петэр Эстэрхазі адмовіўся прыняць назад любую зямлю або каштоўнасці, якія былі нацыяналізаваны камуністамі.

Творчасць

У творчасці шмат увагі надаваў трансфармацыі культур усходнееўрапейскіх краін і гісторыі таталітарных грамадстваў. У адным з самых вядомых творах — «Celestial Harmonies» («Нябесная гармонія», 2000) паказвае эпічны ўздым яго продкаў падчас Аўстра-Венгрыі да іх раскулачвання пры камуністычнай уладзе^[12][13]. Яго наступны раман «Javított kiadás» («Вытворчы раман», 2003), які з’явіўся ў якасці своеасаблівага дадатку да «Нябеснай гармоніі», Эстэрхазі прысвяціў усведамленню таго, што яго бацька быў даносчыкам тайнай паліцыі ў часы камунізму^[11][13].

Экранізацыя прац Эстэрхазі

• 1986 — «Vigyázat, mélyföld!» (рэж. Мольнар Дзьёрдзь)
• 1986 — «Idő van» (рэж. Петэр Готар)
• 1987 — «Tiszta Amerika» (рэж. Петэр Готар, сцэнарый)
• 1992 — «Anna filmje» (рэж. Мольнар Дзьёрдзь)
• 1996 — «Érzékek iskolája» (рэж. Андраш Шоям)
• 2006 — «Könyveskép: Fancsikó és Pinta»
• 2020 — «Egy nő»

Узнагароды

• Ордэн Мастацтваў і літаратуры ( Францыя)
• Ордэн Заслуг перад Румыніяй ( Румынія)
• Аўстрыйская дзяржаўная прэмія па еўрапейскай літаратуры ( Аўстрыя)
• Прэмія Гердэра ( Аўстрыя)
• Прэмія Віленіцы ( Славенія)
• Прэмія міру кнігагандляроў Германіі ( Германія)
• Прэмія Ангелус ( Польшча)
• Прэмія Мандэла ( Італія)

Зноскі

1. Person Profile // Internet Movie Database — 1990. Праверана 12 кастрычніка 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q37312'></a>
2. Péter Esterhàzy // Babelio — 2007. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2877812'></a>
3. Deutsche Nationalbibliothek Record #118899619 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 11 снежня 2014.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578'></a>
4. http://nol.hu/kultura/elhunyt-esterhazy-peter-1623703
5. Péter Esterházy // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
6. https://www.svoboda.org/a/27895545.html
7. Lundy D. R. The Peerage

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824'></a>
8. Статут IV 1947 года, які па-ранейшаму дзейнічае ў Венгрыі, абвяшчае адмену спадчынных шляхецкіх званняў і звязаных з імі званняў і тытулаў, а таксама забараняе іх выкарыстанне.
9. A magyarországi főnemesség XX. századi genealógiája / összeáll. Gudenus János József. A—J. — Budapest: Natura, 1990. — 622 p., [8] t.: ill., színes. — P. 352—380. — ISBN 963-234-313-1.
10. A magyarországi főnemesség XX. századi genealógiája / összeáll. Gudenus János József. K—O. — Budapest: Natura, 1993. — 443 p., [8] t. : ill., színes. — P. 29—40. — ISBN 963-817-800-0.
11. Writer Esterhazy, postmodern chronicler of Hungary, dies at 66 (англ.). Reuters (14 ліпеня 2016). Праверана 16 кастрычніка 2021.
12. Hungarian Writer Peter Esterhazy Dies at 66 (англ.). The New York Times (14 ліпеня 2016). Праверана 16 кастрычніка 2021.
13. Renowned Hungarian author Peter Esterhazy dies at 66 (англ.). Daily Sabah (14 ліпеня 2016). Праверана 16 кастрычніка 2021.