Саранчаны (возера)

Саранча́́ны, Серанчаны — возера ў Пастаўскім раёне Віцебскай вобласці Беларусі, у басейне ракі Страча, за 27 км на паўднёвы захад ад горада Паставы, каля вёскі Саранчаны.

Саранчаны
Морфаметрыя
Вышыня над узроўнем мора	174,8[1] м
Даўжыня	1,6 км
Шырыня	0,6 км
Плошча	0,68 км²
Аб’ём	0,00097 км³
Даўжыня берагавой лініі	5,6 км
Найбольшая глыбіня	3,5 м
Сярэдняя глыбіня	1,4 м
Гідралогія
Салёнасць	да 0,27 ‰
Празрыстасць	0,9 м
Басейн
Плошча вадазбору	45,6 км²
Упадаюць	ручаі
Выцякаюць	ручай у раку Страча
Размяшчэнне
Краіна	Беларусь
Рэгіён	Віцебская вобласць
Саранчаны
Саранчаны

Назва

Назва возера пайшла ад назвы паселішча Серанчаны (польск.: Sieręczany, руск.: Серенчаны) на беразе возера. Назва паселішча, у сваю чаргу, ад адпачатнай формы назвы *Sirinčia, якою мусіла называцца рака, што ўцякае ў возера і выцякае з яго.

Найімаверней гэтая рака адпачатна і называлася Страча (цяпер лічыцца правым прытокам Страчы), бо аднаўляецца эвалюцыя назвы: *Sirinčia > *Съряча > Стряча (форма назвы зафіксавана ў 1518 г.) > Страча^[2].

Прыток з возера Малая Швакшта, які цяпер лічыцца пачатковым цячэннем Страчы, найімаверней раней лічыўся левым прытокам гэтай ракі. Ён карацейшы і часам на картах пазначаецца як асобная рака Шыльва (ад літоўскага šilventi «гайдацца, калыхацца»).

Адпачатная назва *Sirinčia з дапамогай пашыральніка -nt- утвораная ад кораня Sir-, ад якога таксама літоўская рачная назва Sirija.

Звязана з літоўскім sirenti «накропваць, капаць; цячы, струменіць; памалу варыцца; бегчы дробнымі крокамі»^[3]. Корань з шэрагу Sar- : Ser- : Sir- (ад індаеўрапейскага ser- «цячы, шпарка рухацца»^[4]). Таго ж паходжання ў гэтым поўным водаў рэгіёне навокал возера Нарачы таксама назвы рэк Сэрвач (Ser-v-, Ak-), Сермеж (*Ser-m-ėž-).

Корань Sir- пашыраны балцкім гідранімічным пашыральнікам -nt-, як і ў азёрных назвах Вісяты (< *Veisintas^[5]), Дрывяты (< *Druvintas^[6]). Ён таксама ў балцкіх гідронімах тыпу Gamanta, Laukantė, Ušantė^[7].

Назва Страча (< *Sirinčia) значыць «Плыткая (рака)».

Гідраграфія

Плошча паверхні возера складае 0,68 км². Найбольшая глыбіня 3,5 м, сярэдняя 1,4 м. Даўжыня 1,6 км, найбольшая шырыня 0,6 км. Даўжыня берагавой лініі 5,61 км. Аб’ём вады 0,97 млн м³. Плошча вадазбору 45,6 км².

Катлавіна возера рэшткавага тыпу, выцягнутая з поўначы на поўдзень. Схілы катлавіны вышынёй 2—3 м (на паўднёвым захадзе 6—8 м), на ўсходзе спадзістыя, параслі лесам і хмызняком. Берагавая лінія звілістая. Берагі нізкія, месцамі сплавінныя, на ўсходзе месцамі вышынёй да 0,5—0,7 м. Пойма шырынёй 5—10 м, пад хмызняком. Дно выслана сапрапелем, у прыбярэжнай частцы да глыбіні 1 м пясчанае. У паўднёвай частцы востраў плошчай 0,4 га. Шырыня паласы расліннасці 10—75 м, пашырана да глыбіні 1 м. На поўначы ўпадае ручай з возера Лодасі, на поўдні выцякае ручай у раку Страча.

У возеры водзяцца шчупак, лешч, плотка, карась, акунь і іншыя віды рыб.