Валгаград

Валгаград (руск.: Волгоград; да 1925 — Царыцын, да 1961 — Сталінград) — горад (з 1780 года) у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Валгаградскай вобласці. Насельніцтва 1 018 898 чалавек (2024, 15-е месца ў Расіі). Найбуйнейшы прамысловы горад у Ніжнім Паволжы.

Горад
Валгаград
руск.: Волгоград
Сцяг[d] Герб
48°42′ пн. ш. 44°29′ у. д.HGЯO
Краіна	Расія
Суб’ект федэрацыі	Валгаградская вобласць
Муніцыпальны раён	гарадская акруга горад Валгаград[d]
Кіраўнік	Андрэй Касалапаў[d]
Гісторыя і геаграфія
Заснаваны	1589
Першае згадванне	1579
Горад з	1780
Плошча	565[заўв 1] км²
Вышыня цэнтра	−12…156 м
Водныя аб’екты	Волга
Часавы пояс	UTC+4
Насельніцтва
Насельніцтва	▼ 1 018 898 чалавек (2024)
Шчыльнасць	1695[заўв 1] чал./км²
Лічбавыя ідэнтыфікатары
Тэлефонны код	+7 844
Паштовыя індэксы	400001—400138
Аўтамабільны код	34
Код АКАТП	18401000000
volgadmin.ru
Паказаць/схаваць карты
Валгаград Валгаград
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Горад размешчаны на правым беразе ракі Волгі ў яе ніжнім цячэнні. Працягнуўся ўздоўж берага ракі на 90 км.

Гісторыя

Горад заснаваны ў XVI стагоддзі на востраве, насупраць упадзення ракі Царыцы ў Волгу, для абароны волжскага шляху на стыку Волгі і Дона. У пачатку XVII стагоддзя Царыцын згарэў; ізноў пабудаваны ў 1615 годзе на правым беразе Волгі. У XVII—XVIII стагоддзях Царыцын з’яўляўся буйным цэнтрам паўстанняў: у маі 1670 года горад быў захоплены атрадамі Сцяпана Разіна, у жніўні 1774 года войскі Емяльяна Пугачова разбілі пад Царыцынам буйны атрад царскіх войск. З 1782 года павятовы горад Саратаўскай губерні. У XIX стагоддзі былі пабудаваны найбуйнейшая на Волзе нафтабаза таварыства Нобель, кацельныя майстэрні француза Баро, Урала-Волжскі металургічны завод (1898) і інш. У другой палове XIX стагоддзя праз Царыцын прайшла чыгунка і ён ператварыўся ў буйны чыгуначны вузел, звязаны з цэнтрам Расіі, Данбасам, Каўказам.

Насельніцтва

Год Колькасць 1909 100 000 ± 1 000 1914 100 800 ± 1 000 1990 998 000 ± 1 000 1991 1 005 000 ± 1 000 Год Колькасць 1992 1 004 000 ± 1 000 1993 1 002 000 ± 1 000 1994 1 000 000 ± 1 000 1995 999 000 ± 0 Год Колькасць 1996 999 000 ± 0 2009 981 909 2010 1 021 215 2016 1 016 137 Год Колькасць 2017 1 015 586 2018 1 013 533 [1] 2021 1 004 763 [2] 2025 1 012 219 [3]

Транспарт

• Валгаградскі хуткасны трамвай

Гарады-пабрацімы

•  Jilin City^[d], Кітай (22 лютага 1994)^[4]
•  Qujing^[d], Кітай (1 лістапада 2020)^[4]
•  Ізмір, Турцыя (22 красавіка 2011)^[5][4]
•  Алевана-Рамана^[d], Італія (1 лютага 2011)^[4]
•  Арланда, ЗША (2008)
•  Артона^[d], Італія (8 жніўня 2014)^[4]
•  Дыжон, Францыя (5 верасня 1959)^[4][6]
•  Ерэван, Арменія (9 кастрычніка 2015)^[4][7]
•  Канстанца, Румынія
•  Кемі, Фінляндыя (1953)^[4][8]
•  Кліўленд, ЗША (13 верасня 1990)^[4]
•  Ковентры, Вялікабрытанія (1944)^[9][4]
•  Крушавац, Сербія (28 жніўня 1999)^[4]
•  Кёльн, Германія (28 лістапада 1988)^[4][10]
•  Кіеў, Украіна^[11][12]
•  Льеж, Бельгія (1959)^[4][13]
•  Острава, Чэхія (1948)
•  Плоньск, Польшча (8 мая 2008)^[4]
•  Порт-Саід, Егіпет (1962)^[4]
•  Райнікендорф^[d], Германія
•  Русэ, Балгарыя (11 мая 2001)^[4]
•  Санданскі, Балгарыя (2008)
•  Таронта, Канада (1991)
•  Турын, Італія (1961)^[4]
•  Хемніц, Германія (6 мая 1988)^[4][14]
•  Хірасіма, Японія (1972)^[4]
•  /  Ціраспаль, Малдова / Прыднястроўе (2006)^[15]
•  Чэнаі, Індыя (1967)^[4]
•  Чэнду, Кітай (27 мая 2011)^[16][4]

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Валгаграда

• Алена Гаджыеўна Ісінбаева — расійская спартсменка.
• Галіна Уладзіміраўна Палянская (нар. 1950) — беларускі архітэктар.
• Генадзь Васілевіч Рымскі — беларускі вучоны і педагог.
• Вераніка Уладзіміраўна Стоцкая (нар. 1967) — беларускі архітэктар.
• Ганна Васільеўна Чапман — агент расійскай разведкі.
• Віктар Іванавіч Башмакоў (нар. 1933) — фізік. Доктар фізіка-матэматычных навук (1987), прафесар (1990).

Славутасці

• Цэнтральны парк культуры і адпачынку

Заўвагі

1. У межах гарадской акругі ўключна з тэрыторыямі населеных пуктаў, якія знаходзяцца за гарадскімі межамі і падначалены мэрыі Валгаграда — 881,55 км²