Сямён Яфімавіч Шпіленя

Сямён Яфімавіч Шпіле́ня^[1] (1 лютага 1916 — 1998) — вучоны ў галіне фізіялогіі раслін, урач, педагог, доктар біялагічных навук (1968), прафесар (1970).

Сямён Яфімавіч Шпіленя
Дата нараджэння	1 лютага 1916(1916-02-01)
Месца нараджэння	Языль, Бабруйскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	1998
Месца смерці	Санкт-Пецярбург, Расія
Месца пахавання	Волкаўскія могілкі[d]
Грамадзянства	СССР,  Расія
Род дзейнасці	навуковец
Навуковая сфера	фізіялогія
Месца працы	Ваенна-медыцынская акадэмія імя С. М. Кірава[d] Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны педыятрычны медыцынскі ўніверсітэт[d]
Навуковая ступень	доктар біялагічных навук (1968)
Навуковае званне	прафесар[d] (1970)
Альма-матар	Расійскі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя А. І. Герцэна (1940) Мар’інагорскі сельскагаспадарчы тэхнікум (1934)
Навуковы кіраўнік	Фёдар Данілавіч Сказкін, Яўген Ніканоравіч Паўлоўскі
Узнагароды	Медаль «За абарону Ленінграда»

Біяграфія

Нарадзіўся ў вёсцы Языль (сучасны аграгарадок у Старадарожскім раёне Мінскай вобласці Беларусі). Скончыў вясковую чатырохкласную школу ў 1929 годзе, вучыўся ў школе сялянскай моладзі ў вёсцы Горкі.

У 1931 годзе паступіў у Мар’інагорскі сельскагаспадарчы тэхнікум, які скончыў у 1934 годзе і быў накіраваны ў Ціміразеўскую акадэмію. У 1935—1936 гадах працаваў настаўнікам хіміі і біялогіі ў вёсцы Горкі. У 1936 годзе паступіў на біялагічны факультэт Ленінградскага педагагічнага інстытута імя А. І. Герцэна, які скончыў у 1940 годзе і застаўся ў аспірантуры пры ім.

З пачаткам Вялікай Айчыннай вайны ўступіў у батальён народнага апалчэння інстытута. З сакавіка 1942 года знаходзіўся ў санітарным аддзеле 67-й арміі на Ленінградскім фронце^[2]. Удзельнічаў у баявых дзеяннях па абароне Ленінграда, зняццю яго блакады, вызваленні Ленінградскай вобласці і Прыбалтыкі^[2].

Пасля вайны займаў пасаду старшага афіцэра ў Ваенна-медыцынскім упраўленні Ленінградскай ваеннай акругі. У 1945—1963 гадах выкладаў біялогію на кафедры біялогіі і паразіталогіі Ваенна-медыцынскай акадэміі. У 1950 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю^[2]. У 1963 годзе абраны на пасаду прафесара, загадчыка кафедры біялогіі Ленінградскага педыятрычнага медыцынскага інстытута.

Памёр у 1998 годзе^[2]. Пахаваны ў Санкт-Пецярбургу на Волкаўскіх могілках^[2].

Навуковая і грамадская дзейнасць

Аўтар навуковых прац у галіне біялогіі і фізіялогіі ядавітых і лекавых раслін, генетыкі, медыцынскай геаграфіі, вывучэнню гарманальных прэпаратаў, эпідэміялогіі хваробы Даўна, па заалагічнай тэматыцы з экалагічнай, эпідэміялагічнай накіраванасцю і інш. Таксама вялікую ўвагу ўдзяляў вучэбна-метадычнай рабоце. Пад яго кіраўніцтвам падрыхтаваны і абаронены 5 кандыдацкіх дысертацый.

Аўтар каля 140 навуковых прац, у тым ліку пяці манаграфій. Сярод апублікаванага:

• Ядовитые растения северо-западной части СССР: пособие для студ. и слушат. фак. повышения квалификации / С. Е. Шпиленя ; Ленинградский педиатрический медицинский институт. — Л.: [б. и.], 1974. — 20 с.
• Лекарственные и ядовитые растения и их значение в педиатрии / Ленинградский педиатрический медицинский институт; ред. С. Е. Шпиленя. — Л.: ЛПМИ, 1986. — 80 с.
• Азбука природы: лекарственные растения / С. Е. Шпиленя; Ред. Н. И. Феоктистова; Предисл. Г. А. Баирова. — 2-е изд., перераб. и доп. — М.: Знание, 1989. — 221 с. — (Нар. ун-т. Естественнонауч. фак.).
• Дикорастущие растения и грибы (1994).

Член Усесаюзнага батанічнага таварыства з 1948 года, ганаровы член вучонага савета Санкт-Пецярбургскага дзяржаўнага педыятрычнага медыцынскага ўніверсітэта з 1998 года. Быў членам саветаў Акадэміі навук СССР, Батанічнага інстытута Акадэміі навук СССР, Ленінградскага педагагічнага інстытута.

Узнагароды

• два ордэны Айчыннай вайны II ступені,
• два ордэны Чырвонай Зоркі,
• два медаля «За баявыя заслугі»,
• ордэн «Знак Пашаны»,
• медаль «За абарону Ленінграда»,
• медаль «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»,
• нагрудны знак «Ветэран Неўскага пятачка»,
• нагрудны знак «Ветэран Неўскай Дуброўкі»
• нагрудны знак «Ветэран народнага апалчэння»
• медаль Акадэміі навук СССР імя П. П. Сямёнава-Цяньшаньскага,
• медаль Акадэміі навук СССР імя Я. Н. Паўлоўскага.

Памяць

• Рашэннем Старадарожскага выканаўчага камітэта ад 25 красавіка 2012 г. № 193 «Об установлении специальных стипендий» у ліку іншых стыпендый для навучэнцаў — стыпендыя імя доктара біялагічных навук С. Я. Шпілені.
• Імя вучонага занесена ў Кнігу Гонару аграгарадка Языль.

Зноскі

1. Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз.
2. Л. П. Чурилов, Ю. П. Строев. Творческий путь Семена Ефимовича Шпилени // 12-я международная научно-практическая конференция по истории медицины и фармации: сборник материалов / Ред. колл.: Э. А. Вальчук (отв. ред.), Е. М. Тищенко (отв. ред.) и др. — Гродно: ГрГМУ, 2012 Архівавана 20 красавіка 2021.