Якаў Ільіч Веснік

Якаў Ільіч Ве́снік^[1] (Вясні́к^[2]; 19 жніўня 1894, Пінск, Расійская імперыя — 17 лістапада 1937) — заснавальнік і першы дырэктар «Крыварожсталі  (руск.)»^[3]. Бацька Яўгена Весніка.

Якаў Ільіч Веснік
Дата нараджэння	19 жніўня 1894(1894-08-19)
Месца нараджэння	Пінск, Пінскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	17 лістапада 1937(1937-11-17) (43 гады)
Месца смерці	СССР
Дзеці	Яўген Веснік
Альма-матар	Лазанскі ўніверсітэт
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Прыналежнасць
Бітвы/войны	Усходні фронт Першай сусветнай вайны
Узнагароды і званні

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Веснік.

Біяграфія

Нарадзіўся 19 жніўня 1894 года ў Пінску ў купецкай сям’і. У 19 гадоў, паспеўшы адслужыць у арміі, адправіўся ў Швейцарыю, дзе паступіў у Лазанскі ўніверсітэт. Скончыць яго не паспеў — пачалася сусветная вайна.

У першы ж дзень вайны Якава вызначылі ў Каломенскі 119-ы пяхотны полк^[1]. У адным з баёў ва Усходняй Прусіі быў цяжка паранены. Пасля лячэння ў шпіталі адправіўся ў Петраград і, сам таго не ведаючы, наблізіўся да цэнтра маючых адбыцца рэвалюцыйных падзей.

У дні Лютаўскай рэвалюцыі 23-гадовы Якаў Веснік узначальваў атрад чырвонагвардзейцаў^[1], у ліпені 1917 года ён быў ужо камісарам пошты і тэлеграфа Выбаргскага раёна.

Грамадзянская вайна. Служба ў РСЧА

З першага дня арганізацыі Чырвонай Арміі Якаў Веснік — у яе шэрагах^[1].

Паслужны спіс члена Рэўваенсавета^[4]:

• 8-я армія, РСЧА Паўднёвага фронту: — з 7 лістапада 1918 — 28 лістапада 1919
• 11-я армія, РСЧА: — з 27 мая — 31 жніўня 1920

15-я армія, РСЧА: — з 10 лістапада — 26 снежня 1920

• 11-я армія, РСЧА: — з 26 студзеня — 29 мая 1921

Рамантычная сямейная гісторыя

Адзін з самых важных момантаў свайго жыцця ён перажыў ужо на зыходзе грамадзянскай вайны ў лютым 1921 года на Тыфліскім фронце. Ваенная аперацыя за авалоданне Пойлінскім чыгуначным мостам ледзь не скончылася для Весніка трагічна — у баях ён быў цяжка паранены і цудам пазбег смерці. У гэтага драматычнага эпізоду ёсць і іншы, рамантычны бок. У Бакінскім шпіталі за цяжка параненым Якавам Веснікам старанна даглядала маладзенькая медсястра, чэшка па нацыянальнасці Яўгенія Немечак. Згодна сямейнаму паданню, калі стаяла пытанне: ампутаваць ці не Якаву абедзве нагі, яна прызналася яму ў каханні і паклялася, што, незалежна ад зыходу аперацыі, гатова быць з ім усё жыццё. Пасля лячэння яны пажаніліся.

Мірны час

Пасля заканчэння грамадзянскай вайны былы ваенны камісар Якаў Веснік становіцца адным з вядучых кіраўнікоў мірнага будаўніцтва. Ён аднаўляў затопленыя Рыдэраўскія руднікі, працаваў віцэ-прэзідэнтам Амгандлю ў Нью-Ёрку і намеснікам старшыні гадлёвага прадстаўніцтва СССР у Швецыі. Быў галоўным інжынерам будаўніцтва нафтаправода ў Баку і начальнікам пракатных цэхаў «Магнітабуда». У Крывы Рог прыехаў летам 1931 года.

У 1936 годзе дырэктар Крыварожскага металургічнага камбіната Я. І. Веснік быў абвінавачаны ў садзейнічанні контррэвалюцыянерам-трацкістам і выключаны з партыі, аднак за яго ўступілася Палітбюро і партбілет быў яму вернуты^[5].

Пасля загадкавай смерці Р. К. Арджанікідзэ (18 лютага) 1937 года рушыла ўслед расправа са сваякамі і знаёмымі наркама. Я. І. Веснік быў арыштаваны па сфабрыкаванай справе 10 ліпеня 1937 года, і ўжо 17 лістапада — расстраляны па сталінскіх спісах^[6][7].

Яго жонка была адпраўлена ў ссылку ў Казахстан, а сын, будучы вядомы акцёр Яўген Веснік, апынуўся пад пагрозай трапіць у дзіцячы дом^[8].

Сям’я

• Жонка — Яўгенія Эмануілаўна Веснік (народж. Немечак; 18 жніўня 1897 — 4 мая 1977), ураджэнка г. Жытомір Валынскай губерні.
• Сын — акцёр Яўген Веснік (15 студзеня 1923 — 10 красавіка 2009)

Узнагароды

• Ордэн Чырвонага Сцяга (1921)^[1]
• Ордэн Чырвонага Сцяга
• Ордэн Чырвонага Сцяга Азербайджанскай ССР
• Ордэн Леніна

Ушанаванне памяці

• Спектакль «Чыстка», Крыварожскі тэатр імя Шаўчэнкі, пастаноўка Я. Я. Веснік.
• Помнік каля будынка кіравання персаналам Крыварожсталі.
• Вуліца ў Крывым Рогу.
• Мемарыяльная дошка на доме ў Крывым Рогу, дзе жыў Якаў Веснік.
• Помнік першаму дырэктару КМЗ Весніку Якаву Ільічу^[9]

Зноскі

1. Весник Яков Ильич // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 112. — 737 с.
2. Евгений Весник: «…Люблю пьяниц» (нявызн.). Совершенно секретно. — «Правильно ударение в моей фамилии делать на втором слоге – Весник!»  Архівавана з першакрыніцы 20 студзеня 2013. Праверана 16 студзеня 2013.
3. Кривой Рог; Новостной портал
4. Документы РККА (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016. Праверана 11 снежня 2013.
5. Политбюро. Механизмы политической власти в 30-е годы Архівавана 3 чэрвеня 2013. (руск.)
6. https://kryvorizhski.info/uk/eternal-865-zhyttyevyj-shlyah-yakova-vesnyka-ta-jogo-vnesok-u-budivnycztvo-kryvorizhstali
7. Сталинские списки Архівавана 29 кастрычніка 2013. (руск.)
8. Феномен Е. Весника (Материал Вести.ру) Архівавана 13 красавіка 2009. (руск.)
9. Памятник первому директору КМЗ Веснику Якову Ильичу (руск.)