(45) Яўгенія

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Яўгенія.

(45) Яўгенія (ісп.: Eugenia) — буйны астэроід галоўнага пояса, які належыць да рэдкага спектральнага класа F. Галоўнай асаблівасцю астэроіда (45) Яўгенія з’яўляецца тое, што ён стаў адным з першых астэроідаў, у якіх быў выяўлены спадарожнік, і другім, пасля (87) Сільвія, астэроідам, які быў прызнаны патройным^[11].

(45) Яўгенія
Адкрыццё[1]
Першаадкрывальнік	Г. Гольдшміт
Месца выяўлення	Парыж
Дата выяўлення	27 чэрвеня 1857
Эпанім	Яўгенія
Альтэрнатыўныя абазначэнні	1941 BN
Катэгорыя	Галоўны пояс астэроідаў
Арбітальныя характарыстыкі
Эпоха 14 сакавіка 2012 года JD 2456000.5
Эксцэнтрысітэт (e)	0,0818345
Вялікая паўвось (a)	407,435 млн км (2,7235372 а.а.)
Перыгелій (q)	374,093 млн км (2,5006579 а.а.)
Афелій (Q)	440,778 млн км (2,9464165 а.а.)
Перыяд абарачэння (P)	1 641,717 сут (4,495 г)
Сярэдняя арбітальная скорасць	18,018 км/с
Схіленне (i)	6,59912°
Даўгата ўзыходнага вузла (Ω)	147,75755°
Аргумент перыгелія (ω)	87,84976°
Сярэдняя анамалія (M)	187,52218°
Спадарожнік астэроіда	Маленькі прынц, S/2004 (45) I
Фізічныя характарыстыкі
Дыяметр	232 × 193 × 161 км[2] 305 × 220 × 145 км[3] 214,63 ± 2,1 км[4]
Маса	(5,69 ± 0,1)×1018 кг[2] (5,8 ± 0,2)×1018 кг[5][6][7]
Шчыльнасць	(1,1 ± 0,3) г/см³[8]
Паскарэнне свабоднага падзення на паверхні	0,0170 м/с²[9]
2-я касмічная скорасць	0,0710 км/с[9]
Перыяд вярчэння	5,699 гад
Спектральны клас	F [10]
Абсалютная зорная велічыня	7,46m
Альбеда	0,040 ± 0,002[4]
Сярэдняя тэмпература паверхні	171 К (−102 °C)

Адкрыццё

Астэроід быў адкрыты 27 чэрвеня 1857 года нямецкім астраномам-аматарам і мастаком Германам Гольдшмітам з дапамогай 4-цалевага тэлескопа, размешчанага на шостым паверсе яго кватэры ў Лацінскім квартале Парыжа^[12]. Папярэднія элементы арбіты былі разлічаны нямецкім астраномам Вільгельмам Фёрстэрам  (англ.) у Берліне па выніках трох назіранняў ліпеня 1857 года^[13]. Названы ў гонар французскай імператрыцы Яўгеніі дэ Манціхо дэ Гусман (1826—1920), жонкі Напалеона III^[14]. (45) Яўгенія стала першым астэроідам, якому было прысвоена імя рэальнага яшчэ жывога чалавека. Да гэтага астэроіды называлі толькі імёнамі персанажаў антычнай міфалогіі. Хоць адзін час вяліся спрэчкі адносна паходжання імя астэроіда (12) Вікторыя, выказвалася меркаванне, што астэроід быў названы не імем міфалагічнага персанажа, а імем каралевы Вікторыі^[15].

Фізічныя характарыстыкі

Арбіта астэроіда (45) Яўгенія

Яўгенія — буйны астэроід выцягнутай формы, з сярэднім памерам каля 214,6 км і цёмнай вугляродзістай паверхняю, характэрнай для спектральнага класа F. Як і (253) Мацільда, астэроід Яўгенія мае вельмі нізкую шчыльнасць, што можа паказваць на нізкую сітаватасць гэтага цела, а ўлічваючы малую верагоднасць наяўнасці вадзянога лёду ў складзе парод гэтага астэроіда, цалкам магчыма, што ён уяўляе сабой не што іншае як «кучу друзу» — кангламерат механічна не звязаных паміж сабой аскепкаў, якія ўтрымліваюцца разам толькі гравітацыяй^[16].

Спадарожнікі

Абодва спадарожніка былі адкрыты з дапамогай зямных тэлескопаў з выкарыстаннем адаптыўнай оптыкі.

Маленькі прынц

Першы (знешні) спадарожнік астэроіда (45) Яўгенія быў выяўлены 1 лістапада 1998 года пры дапамозе тэлескопа CFHT, усталяванага на вяршыні вулкана Маўна-Кеа (Гаваі), і атрымаў часовае абазначэнне S/1998 (45) 1. Пазней спадарожнік быў названы «Маленькі прынц» у гонар сына французскай імператрыцы Яўгеніі Напалеона IV, які так і не стаў імператарам. Аднак гэта назва таксама добра стасуецца з дзіцячай аповесцю Антуана дэ Сент-Экзюперы «Маленькі прынц»^[17]. Спадарожнік мае дыяметр каля 13 км і абарачаецца вакол астэроіда ў экватарыяльнай плоскасці на адлегласці каля 1200 км, з перыядам каля пяці сутак^[18]. Зорная велічыня спадарожніка адрозніваецца ад Яўгеніі больш як на 6 адзінак. Але, нягледзячы на гэта, яго яркасці хапіла, каб ён быў заўважаны ў зямныя тэлескопы, стаўшы такім чынам першым спадарожнікам астэроіда, выяўленым з дапамогай аптычных назіранняў.

S/2004 (45) 1

Другі (унутраны) спадарожнік астэроіда (45) Яўгенія быў выяўлены ў лютым 2004 года пасля аналізу трох выяў, атрыманых у Еўрапейскай паўднёвай абсерваторыі ў Чылі^[19][20] і атрымаў часовае абазначэнне S/2004 (45) 1^[21]. Свайго ўласнага імя ён пакуль не мае. Спадарожнік мае дыяметр каля 6 км і абарачаецца вакол астэроіда на адлегласці каля 700 км, з перыядам трохі больш за двое сутак^[7].

Гл. таксама

• Спіс астэроідаў (1—100)
• Класіфікацыі малых планет

Зноскі

1. Discovery Circumstances: Numbered Minor Planets (нявызн.). IAU Minor Planet Center. Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics (9 лютага 2010). Архівавана з першакрыніцы 17 жніўня 2010. Праверана 12 жніўня 2010.
2. Baer, Jim. Recent Asteroid Mass Determinations (нявызн.)(недаступная спасылка). Personal Website (2008). Архівавана з першакрыніцы 21 кастрычніка 2013. Праверана 7 снежня 2008.
3. Kaasalainen, M.; et al. (2002). Models of Twenty Asteroids from Photometric Data (PDF). Icarus. 159 (2): 369. Bibcode:2002Icar..159..369K. doi:10.1006/icar.2002.6907. Архівавана з арыгінала (PDF) 29 чэрвеня 2011. Праверана 1 снежня 2015.
4. Supplemental IRAS Minor Planet Survey (нявызн.). Planetary Science Institute. Архівавана з першакрыніцы 12 верасня 2010. Праверана 1 снежня 2015.
5. Marchis, F.. synthesis of several observations (нявызн.)(недаступная спасылка). Berkeley. Архівавана з першакрыніцы 24 ліпеня 2007. Праверана 1 снежня 2015.
6. Uncertainty calculated from uncertainties in the orbit of Petit-Prince
7. Wm. Robert Johnston. (45) Eugenia, Petit-Prince, and S/2004 (45) 1. (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 4 лютага 2012. Праверана 1 снежня 2015.
8. Marchis, F.; et al. (2004). Fine Analysis of 121 Hermione, 45 Eugenia, and 90 Antiope Binary Asteroid Systems With AO Observations. Bulletin of the American Astronomical Society. 36: 1180. Bibcode:2004DPS....36.4602M.
9. On the extremities of the long axis.
10. PDS node taxonomy database (нявызн.). Planetary Science Institute. Архівавана з першакрыніцы 12 верасня 2010. Праверана 1 снежня 2015.
11. Wm. Robert Johnston. Asteroids with Satellites (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 19 сакавіка 2012. Праверана 1 снежня 2015.
12. J. C. (1867). Memoirs of the Royal Astronomical Society. Memoirs of the Royal Astronomical Society. 36. Priestley and Weale: 155. Праверана 2010-08-13.
13. Goldschmidt, H. (July 1857). New Planet (45). Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 17: 263. Bibcode:1857MNRAS..17..263G.
14. Lutz D. Schmadel, International Astronomical Union. Dictionary of Minor Planet Names. — 5-th Edition. — Berlin Heidelberg New-York: Springer-Verlag, 2003. — P. 19. — ISBN 3-540-00238-3.
15. Tobin, William (2003). The life and science of Leon Foucault: the man who proved the earth rotates. Cambridge University Press. p. 301. ISBN 0-521-80855-3.
16. A. S. Rivkin. Calculated Water Concentrations on C Class Asteroids (нявызн.). Lunar and Planetary Institute (2002). Архівавана з першакрыніцы 23 сакавіка 2012. Праверана 22 мая 2008.
17. William J. Merlin et al. On a Permanent Name for Asteroid S/1998(45)1 (нявызн.) (26 мая 2000).
18. Discovery of Asteroidal Satellite S/1998 (45) 1. American Astronomical Society(англ.). 1999.
19. IMCCE Breaking News Архівавана 27 верасня 2007.
20. A new triple asteroid discovered in the Main Belt. IMCCE (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 20 сакавіка 2012. Праверана 22 студзеня 2022.
21. IAUC 8817