Шчаўе тупалістае

Шчаўе тупалістае^[1] (Rumex obtusifolius) — кветкавая травяністая расліна, від роду Шчаўе (Rumex) сямейства Драсёнавыя (Polygonaceae).

Шчаўе тупалістае
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Гваздзікакветныя Сямейства:  Драсёнавыя Трыба:  Rumiceae Род:  Шчаўе Від:  Шчаўе тупалістае
Міжнародная навуковая назва
Rumex obtusifolius L., 1753
Сінонімы
Acetosa obtusifolia (L.) M.Gómez Lapathum obtusifolium (L.) Moench Lapathum sylvestre Lam. Rumex agrestis (Fr.) Schur nom. illeg. Rumex crispatulus Michx. Rumex laevigatus Willd. ex Spreng.
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   20939 NCBI   3619 EOL   585267 GRIN   t:32541 IPNI   310739-2 TPL   kew-2424630

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Карнач (значэнні).

Назва

Шчаўе тупалістае, карнач^[2], шчаўлюк вадзяны^[3].

Батанічнае апісанне

Батанічная ілюстрацыя Якаба Штурма з кнігі «Deutschlands Flora in Abbildungen», 1796

Шматгадовая буйная расліна з магутным коранем і бароздавым сцяблом вышынёй да 1,5 м, дугападобнымі або ніцымі галінамі ў сярэдняй частцы.

Прыкаранёвае лісце сядзіць на доўгіх хвосціках, з плоскай і бліскучай ліставай пласцінкай даўгавата-яйкападобнай формы, у даўжыню да 25 см і 12 см шырынёй, канцы лісця тупыя або слабазавостраныя, з сэрцападобным аснаваннем. Лісце на сцеблах кароткачарашковае, авальна-ланцэтнай формы.

Суквецце аблісцвенае, мяцёлкавае, з адхіленымі галінамі. Кветкі двухполыя, дробныя, зялёнага колеру, сабраны ў друзлыя калатоўкі. Калякветнік складаецца з шасці авальна-трохкутных лісточкаў. Падчас паспявання пладоў унутраныя лісточкі становяцца цёмна-бурымі. Тычынак у колькасці шэсць, песцік з трыма слупкамі і гронкападобнымі лычыкамі.

Цвіценне адбываецца ў ліпені — жніўні. Плод — трохграневы арэшак.

Лёгка гібрыдызуецца з іншымі відамі шчаўя, напрыклад, са шчаўем прыморскім (Rumex maritimus) або шчаўем кучаравым (Rumex crispus).

Распаўсюджанне і асяроддзе пражывання

Від распаўсюджаны ў Заходняй і Цэнтральнай Еўропе, у Скандынаўскіх краінах, на Балканскім паўвостраве, у Міжземнамор’і, у Малой Азіі і Іране. На тэрыторыі Расіі сустракаецца ў еўрапейскай частцы на захад ад Камы і Волгі, акрамя паўночных раёнаў і Крыма, прысутнічае на Каўказе.

Расце ў лясах, на ўзлесках і ў зарасніках кустоўя. Ля жылля чалавека селіцца як рудэральная і пустазельная расліна.

Значэнне і выкарыстанне

Лісце расліны можа быць выкарыстана ў якасці салаты ці як шпінат, можа адварвацца. Лісце змяшчае шчаўевую кіслату, ужыванне якой у вялікай колькасці можа быць небяспечным.

Высушанае насенне выкарыстоўваецца ў якасці вострай прыправы.

Вегетатыўныя часткі могуць выкарыстоўвацца ў якасці лекавай сыравіны.

Зноскі

1. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 115. — 160 с. — 2 350 экз.
2. Ганчарык М. М. Беларускія назвы раслін. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. II і IV. — Горы-Горки, 1927.
3. Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.