Анамальная гарачыня ў свеце (2023)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
У 2023 годзе ў шэрагу рэгіёнаў свету назіралася анамальна гарачае надвор’е[1]. 4 ліпеня была зафіксавана самая высокая з пачатку назіранняў (1979 года) сярэдняя тэмпература паветра на Зямлі — 17,18 °C[2]. 6 ліпеня быў зафіксаваны новы рэкорд з тэмпературай — 17,23 °C.
Па даных Copernicus Climate Change Service, лета 2023 года стала самым гарачым з пачатку назіранняў, на 0,66 °C перавысіўшы сярэдняе значэнне для гэтай пары года і на 0,3 °C пабіўшы ранейшы рэкорд, усталяваны ў 2019 годзе. Сярэднія тэмпературы ліпеня і жніўня на 1,5 °C перавышалі даіндустрыяльны ўзровень, чаго планавалася не дапусціць Парыжскім пагадненнем 2015 года[3].
Як мяркуецца, 2023-і стаў самым гарачым годам з Мікулінскага міжледнікоўя (120 тыс. гадоў таму)[4][5].
Remove ads
Вясна
Сакавік
5 сакавіка сярэдняя тэмпература на поўдні Атлантыкі склала 19,9 °C, перавысіўшы рэкорд для гэтага дня, усталяваны ў 2020 годзе, на 0,1 °C. Наступныя тры месяцы яна заставалася значна вышэйшай за норму, 11 чэрвеня яна ўжо на 0,5 °C перавысіла рэкорднае значэнне, склаўшы 22,7 °C[6].
Красавік
.jpg)
Хваля цяпла, якая зарадзілася ў Паўночнай Афрыцы, у перыяд з 26 па 28 красавіка выклікала анамальна высокія тэмпературы ў заходнім Міжземнамор’і. У Марока і Алжыры тэмпература месцамі перавышала 40 °C, метэастанцыя аэрапорта Кордавы зафіксавала тэмпературу 38,8 °C[7][8]. 26 красавіка спадарожнік Sentinel-2 засняў першы выпадак поўнага перасыхання возера Фуэнтэ-дэ-П’едра[9][10].
Таксама анамальна гарачае надвор’е назіралася ў шэрагу краін Азіі, у прыватнасці ў Бангладэш, Індыі, Кітаі, Лаосе і Тайландзе[11][12]. 15 красавіка была зафіксавана рэкордная тэмпература для ўсяго Тайланда — 45,4 °C, ад анамальнай гарачыні ў краіне ў красавіку загінула прынамсі 44 чалавекі. Таксама ў гэты дзень была зафіксавана рэкордная тэмпература для сталіцы Бангладэш — 40,6 °C. Рэкордныя значэнні назіраліся і ў шэрагу гарадоў Лаоса, уключаючы сталіцу, а таксама ў Індыі[13].
Сярэдняя тэмпература Сусветнага акіяна паводле звестак назіранняў са спадарожнікаў, у красавіку складала 21,1 °C, перавышаючы рэкорднае значэнне 2016 года[14].
Май
У маі анамальная гарачыня назіралася ў заходняй частцы Паўночнай Амерыкі, хоць і саступала аналагічнаму феномену 2021 года. Высокія тэмпературы выклікалі лясныя пажары ў канадскай правінцыі Альберта, да 20 мая выгарэла 842 тыс. гектараў лесу[15][16]. У ЗША ў шэрагу гарадоў штатаў Вашынгтон і Арэгон былі пабітыя рэкорды тэмператур (вышэй за 30 °C)[17].
Remove ads
Лета
Чэрвень
Хваля цяпла ў Ізраілі ў пачатку чэрвеня з тэмпературамі ад 35 °C да 45 °C у спалучэнні з моцным ветрам прывяла да сотняў пажараў і перабояў з электразабеспячэннем[18]
У выніку анамальнай гарачыні, якая дасягала 50 °C і выкліканай цэлай серыяй хваляў цяпла, у мексіканскім штаце Санора з 12 па 25 чэрвеня загінула больш за 100 чалавек[19].
У цэлым чэрвень стаў самым гарачым за ўсю гісторыю назіранняў, найбольшыя перавышэнні тэмператур былі ў паўночна-заходняй частцы Еўропы, у Паўночнай Амерыцы, у шэрагу краін Азіі і на ўсходзе Аўстраліі. Пры гэтым у некаторых рэгіёнах, напрыклад на захадзе Расіі, чэрвень быў халадней звычайнага[20].
Ліпень
_-_Climate_Reanalyzer.jpg)
З 3 ліпеня рэгістраваліся рэкордныя значэнні сярэдняй тэмпературы паветра на вышыні 2 м над узроўнем паверхні Зямлі, разлічаныя сістэмай Climate Reanalyzer на аснове даных метэаспадарожнікаў і камп’ютарнага мадэлявання клімату. 6 ліпеня была атрыманая тэмпература 17,23 °C, што на полградуса перавысіла ранейшы максімум для гэтага дня, які назіраўся ў 2016 годзе, і на 1,02 °C вышэй сярэднестатыстычнага значэння[21]. Сярод прычын высокіх значэнняў называюць феномен Эль-Ніньё, параўнальна мяккую зіму ў некаторых рэгіёнах Антарктыды, моцную гарачыню ў многіх правінцыях Кітая і на поўдні ЗША[22].
11 ліпеня ў размешчаным на поўнач ад 56-й паралелі паўночнай шыраты Екацярынбургу ўпершыню за ўсю гісторыю метэаназіранняў (больш за 187 гадоў) была зафіксавана тэмпература +40,0 °C[23]. 16 ліпеня на паўночным захадзе КНР была зарэгістраваная рэкордная для краіны тэмпература паветра 52,2 °C[24][25]. У сярэдзіне ліпеня з-за рэкорднай засухі ў канадскай правінцыі Брытанская Калумбія пачалася новая серыя лясных пажараў[26].
18 ліпеня зафіксаваны высокія тэмпературы ў Афрыцы: Туніс — 46,9 °C (116 °F), Алжыр — 47,4 °C (117 °F), Чад — 45,8 °C (114 °F), Егіпет — 45,2 °C (113 °F), Нігер — 44,4 °C (112 °F)[27].
Па даных Copernicus Climate Change Service, сярэдняя тэмпература паверхні Зямлі ў першыя 23 дні ліпеня складала 16,95 °C, што было на 0,32 °C вышэй рэкорду, усталяванага ў гэты ж перыяд у 2019 годзе. Грунтуючыся на такіх метадах даследаванняў, як гадавыя кольцы дрэў, каралавыя рыфы і бурэнне ападкавых парод у акіянах, навукоўцы прыйшлі да высновы, што гэты перыяд быў самым гарачым на планеце за апошнія 120 тыс. гадоў. Найбольшыя анамаліі тэмператур назіраліся ў некаторых штатах ЗША (Невада і Арызона, дзе паветра стабільна днём прагравалася да больш за 50 °C), на поўдні Еўропы (Іспанія, Італія, Грэцыя, дзе ад пажараў загінула больш за 40 чалавек), Кітаі і некаторых іншых краінах Азіі[28].
Па стане на сярэдзіну ліпеня назіраўся самы нізкі ўзровень прыросту марскога лёду ў Антарктыцы з пачатку назіранняў 45 гадоў таму[29]. 3 ліпеня (сярод палярнай зімы) на антарктычнай станцыі «Акадэмік Вярнадскі» была адзначана тэмпература +8,7 °C, што на 3,1 градус вышэй папярэдняга рэкорду для гэтага дня, які трымаўся з 1965 года[30].
Жнівень
Сярэднядзённая тэмпература паверхні Сусветнага акіяна 1 жніўня паднялася да 20,96 °C, паводле даных Еўрапейскага цэнтра кліматычных назіранняў Copernicus. Гэта не толькі вышэй за папярэдні рэкорд 2016 года — самага цёплага ў гісторыі чалавецтва, але і значна вышэй за тэмпературы, уласцівыя сезону. Бо звычайна Сусветны акіян праграваецца да сакавіка, і менавіта ў сакавіку 2016 года быў зафіксаваны папярэдні пік у 20,95 °C[31].
У пачатку жніўня назіралася інтэнсіўная хваля цяпла ў Паўднёвай Амерыцы, сярод зімы ў Чылі і Аргенціне тэмпература паветра на 10-20 °C перавышала норму. У многіх частках Бразіліі паветра прагравалася да 35-38 °[32].
Даследчыкі зафіксавалі самы гарачы жнівень за ўсю гісторыю назіранняў – з вялікім адрывам – і другі самы гарачы месяц за ўсю гісторыю назіранняў пасля ліпеня 2023 года. Згодна з штомесячным кліматычным бюлетэнем C3S, жнівень быў прыкладна на 1,5° цяплей, чым у сярэднім за даіндустрыяльны перыяд 1850—1900 гадоў[33]. У той жа час у цэлым за жнівень была зафіксавана самая высокая за ўсе месяцы сярэднямесячная тэмпература паверхні мора ў свеце – +20,98°C. Тэмпература перавышала папярэдні рэкорд (сакавік 2016 года) на працягу кожнага дня[34].
Remove ads
Восень
У пачатку верасня над Заходняй Еўропай сфармаваўся новы цеплавы купал, які вызначаў сухое надвор’е з тэмпературамі на 5-10 °C вышэй за кліматычную норму. 9 верасня большасць метэастанцый Англіі і Уэльса, уключаючы Лондан, зафіксавалі тэмпературы больш за 30 °C. У другой палове верасня цеплавы купал перамясціўся ва Усходнюю Еўропу[35].
У Аўстраліі ў сярэдзіне верасня хваля цяпла прынесла рэкордныя тэмпературы для гэтай пары года: у штаце Новы Паўднёвы Уэльс тэмпература паветра на працягу 5 дзён перавышала 30 °C. У спалучэнні з моцным ветрам гэта прывяло да ранняга пачатку сезона пажараў у бушы[36].
Верасень 2023 года стаў самым гарачым вераснем з пачатку назіранняў, а яго анамалія (адхіленне ад сярэдняй тэмпературы ў перыяд з 1991 па 2020 год) склала 0,93 °C, гэта найбольшая анамалія для любога месяца з пачатку назіранняў[37].
3 лістапада больш за 300 метэастанцый у Японіі зафіксавалі тэмпературныя рэкорды. Хваля цяпла ахапіла амаль трэць краіны, зрабіўшы 3 лістапада 2023 года самым гарачым днём у лістападзе за ўвесь час метэаназіранняў[38].
17 і 18 лістапада сярэдняя тэмпература паветра была вышэй за нуль, чым на 2 °C, што прывяло да павышэння тэмпературы паветра[39].
Па рэгіёнах
Заўвагі
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads