Ахбор Імамхаджаеў
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Ахбор Рустамавіч Імамхаджаеў (узб.: Axbor Rustamovich Imomxoʻjayev; 19 лютага 1936 года, Ташкент — 30 мая 2022 года, Ташкент) — узбекскі спартыўны каментатар, футбольны суддзя рэспубліканскай катэгорыі, педагог, заслужаны настаўнік моладзі Узбекістана. Заснавальнік узбекскай школы футбольных каментатараў[1][2].
Кар’еру Імамхаджаеў пачынаў настаўнікам фізічнай культуры ў школах. Пазней працаваў арбітрам, каментатарам і спартыўным журналістам[3][4].
Быў кіраўніком судзейскага камітэта Федэрацыі футбола Узбекістана[5].
У 1996 годзе ўзнагароджаны медалём «Shuhrat», у 2006 — ганараваны званнем Заслужанага настаўніка моладзі Узбекістана. Акадэмік Акадэміі навук «Туран» і лаўрэат Нацыянальнай прэміі журналістаў Узбекістана «Oltin qalam» (Залатое пяро)[6][7].
Аўтар шэрагу кніг пра ўзбекскі футбол. Выдадзены яго кнігі «Футбол — мая радасць, мой боль, мой гонар» (узб.: Futbol — quvonchim, dardim, faxrim), «Я зачараваны футболам» (узб.: Maftuningman, futbol), «Мае сапраўдныя ўлюбёнцы ў стагоддзі футбола» (узб.: Asr futbolidagi asl qadrdonlarim)[8].
Remove ads
Біяграфія
Дзяцінства і адукацыя
Ахбор Імамхаджаеў нарадзіўся 19 лютага 1936 года у Ташкенце. Вучыўся ў школе № 45 на вуліцы Катта-Бог кішлака Эшангузар. У 1954—1956 гадах вучыўся ў Педагагічным інстытуце Ташкента. У 1956—1957 гадах быў настаўнікам фізічнай культуры школы № 83 Мірзачульскага раёна. У 1957 годзе таксама працаваў у школе Ахангаранскага раёна Ташкенцкай вобласці[1]. Пазней яго запрасілі ў спартыўнае таварыства «Пахтакор». У 1963 годзе скончыў футбольнае аддзяленне Інстытута фізкультуры з чырвоным дыпломам. У гэтай вышэйшай школе ён вучыўся разам з такімі людзьмі як Генадзій Красніцкі, Уладзімір Штэрн, Хамід Рахматулаеў, Максуд Шарыпаў, якія ўнеслі значны ўклад у развіццё ўзбекскага футбола[9][10].
Журналісцкая, судзейская і педагагічная дзейнасць
Набыўшы вышэйшую адукацыю, Імамхаджаеў пэўны час выкладаў у школе № 83 Зангіяцінскага раёна Ташкенцкай вобласці, а неўзабаве быў запрошаны на работу ў Інстытут фізкультуры. Пазней працягнуў працу начальнікам моладзевага аддзела Камітэта фізкультуры і спорту, кіраўніком судзейска-нагляднага камітэта Федэрацыі футбола, кіраўніком каманды «Пахтакор» (узб. «Paxtakor»), начальнікам аддзела футбола газеты «Спорт» (узб. «Sport»). У спартыўным аддзеле Нацыянальнай тэлерадыёкампаніі Узбекістана прайшоў шлях ад радавога каментатара да начальніка аддзела[11].
У 1956 годзе разам з Раманам Турпішчавым пачаў працаваць як футбольны каментатар[12]. Яго першы каментарый адбыўся падчас матча «Пахтакора» супраць клуба «Спартак» (Ерэван). Два каментатары на працягу пятнаццаці хвілін каментавалі гульню па радыё на рускай і ўзбекскай мовах[13]. Першы каментарый на тэлебачанні быў у 1960 годзе. Разам з Раманам Турпішчавым яны арганізавалі паездку ў Маскву, Санкт-Пецярбург, Мінск, Кіеў, Баку, Тбілісі, Ерэван і Алма-Ату і каментавалі гульні з удзелам «Пахтакора». Імамхаджаеў стаў першым спартыўным журналістам Узбекістана, які стаў працаваць і па-за яго межамі.
У сваёй судзейскай кар’еры ў тым ліку кіраваў таварыскім матчам ветэранскай зборнай Савецкага Саюза супраць каманды «Пахтакор». Праз 40 хвілін матч завяршыўся ўнічыю — 1:1.
Пасля завяршэння кар’еры
Разам з Махмудам Абдураімавым, Тулкінам Казакбаевым, Шаўкатам Туляганавым, Бахадырам Ібрагімавым, Станіславам Стаднікам і Берадорам Абдураімавым Ахбор Імамхаджаеў сфарміраваў каманду ветэранаў футбола пад назвай «Тонг» (Раніца). Пазней да іх далучыліся прадстаўнікі з розных галін дзейнасці Узбекістана, якія падзяліліся на дзве групы; сам Імамхаджаеў быў капітанам[14].
У пачатку 2000-х гадоў быў кіраўніком Судзейскага камітэта Федэрацыі футбола Узбекістана. Падчас яго дзейнасці на пасадзе старшыні судзейскага камітэта Раўшан Ірматаў, пяціразовы найлепшы суддзя Азіі і ўдзельнік двух Кубкаў свету, дэбютаваў у Вышэйшай лізе Узбекістана[5].
Ахбар Імамхаджаеў памёр 30 мая 2022 года на 86-м годзе жыцця[15][16][17].
Remove ads
Кнігі
З’яўляецца аўтарам шматлікіх кніг. Футбольнай грамадскасці добра вядомы яго працы «Futbol — quvonchim, dardim, faxrim» («Футбол — маё шчасце, смутак і гонар!»), «Maftuningman futbol» («Зачараваны табой, футбол!»), «Oʻzbegimning Mirjaloli» («Наш Мірджалол»)[18].
Найвядомейшая з яго кніг называецца «Аср футболидаги асл кадрдонларим», што перакладаецца як «Мае сапраўдныя блізкія ў стогадовым футболе» і выпушчана ў гонар 100-годдзя ўзбекскага футбола[19][20]. У сваіх кнігах пан Ахбор прывёў мноства гістарычных матэрыялаў, успамінаў і цікавых фактаў пра ўзбекскі футбол, а таксама шмат інфармацыі пра вядомых людзей, якія працавалі трэнерамі, гульцамі, экспертамі, спартыўнымі журналістамі[21].
Пра гібель каманды «Пахтакор» у 1979 годзе ён сказаў:
Мой самы вялікі боль — гэта авіякатастрофа «Пахтакора». Таму што кожны член таго «Пахтакора» стаў мне сябрам, братам, родным. Колькі гадоў прайшло пасля аварыі, да гэтага часу не верыцца, што яны загінулі. Жыццё — гэта бягучая рака. Гавораць, час лечыць. Але некаторы боль не вылечваецца нават гадамі. Такі боль не старэе. Успаміны заўсёды абнаўляюць гэты боль. Таму ў кожнай кнізе, якую я заканчваю, я звяртаю ўвагу чытачоў на «Пахтакор-79». Да гэтага часу ў мяне ёсць адна няспраўджаная мара: правядзенне таварыскага памятнага матчу паміж «Пахтакорам» і «Манчэстэр Юнайтэд»[22].Арыгінальны тэкст (узб.)Mening eng katta dardim — „Paxtakor-79“ning aviahalokati. Chunki oʻsha „Paxtakor“ning har bir aʼzosi men uchun doʻst, aka-uka, qadrdon boʻlib qolgan edi. Halokatga qancha yillar oʻtdi, ularning halok boʻlganiga hamon ishongim kelmaydi. Hayot — oqar daryo. Vaqt davolaydi deydilar. Ammo baʼzi dardlarni hatto oʻtib ketgan yillar ham butlay olmaydi. Bunday dard eskirmaydi. Xotiralar har gal bu dardni yangilayveradi. Shuning uchun ham oʻzim bitgan har bir kitobida kitobxonlar eʼtiborini „Paxtakor-79“ga qarataveraman. Shu kungacha ushalmay kelinayotgan bitta orzum bor. U ham boʻlsa „Paxtakor“ va „Manchester Yunayted“ jamoalari oʻrtasida oʻrtoqlik xotira uchrashuvini oʻtkazish.
Remove ads
Сям’я
Меў траіх дачок і двух сыноў[23].
Яго сын, Аброр Ахбаравіч Імамхаджаеў, — журналіст некалькіх узбекскіх спартыўных інтэрнэт-выданняў[24]. Шмат гадоў працаваў у газетах і на тэлебачанні, аўтар многіх тэлевізійных праграм, прысвечаных аналізу футбольных навін ва Узбекістане[25].
Другі сын — Зафар Ахбаравіч Імамхаджаеў, спартыўны журналіст. Станам на 2025 года, радца прэзідэнта Нацыянальнага алімпійскага камітэта Узбекістана па пытаннях інфармацыйнай палітыкі, дырэктар Дэпартамента сродкаў масавай інфармацыі і грамадскіх сувязей[26][27][28][29][30][31].
Унук — Дыёр Аброравіч Імамхаджаеў, спартыўны журналіст. Станам на 2025 года, генеральны дырэктар Прафесійнай футбольнай лігі Узбекістана[32].
Узнагароды
Узнагароджаны нагруднымі знакамі «Xalq ta’limi a’lochisi» (выдатнік народнай адукацыі) і «Xalq ta’limi fidoyisi» (самаадданец народнай адукацыі)[22].
За публіцыстычную працу ў газетах «Sport» і «O‘zbekiston futboli» («Футбол Узбекістана») узнагароджаны Нацыянальнай прэміяй «Oltin qalam» (Золатое пяро)[33].
У 1996 годзе ўзнагароджаны медалём Шухрат (узб. Shuhrat)[34].
У 1996 годзе ўзнагароджаны Ганаровай граматай Рэспублікі Узбекістан[35].
22 лютага 2006 года ў гонар 70-годдзя быў удастоены ганаровага звання заслужанага настаўніка моладзі Узбекістана — «За праяўлены вялікі клопат аб шырокай прапагандзе масавага спорту, у прыватнасці, футбола, у нашай краіне, выхаванне ўсебакова і гарманічна развітога маладога пакалення на аснове нацыянальных і агульначалавечых каштоўнасцей, у духу любові да Радзімы і за шматгадовую плённую працу»[36].
У 2021 годзе рашэннем Савета Дзяржаўнага ўніверсітэта фізічнай культуры і спорту Узбекістана Ахбору Імамхаджаеву прысвоена званне ганаровага прафесара гэтай ВНУ[33]. 25 снежня 2021 года Футбольная асацыяцыя Узбекістана ўручыла яму ўзнагароду «Свяціла ўзбекскага футбола»[37].
Рашэннем Прэзідыума Акадэміі навук «Туран» Інстытута гісторыі народаў Сярэдняй Азіі Імамхаджаеў прыняты ў сапраўдныя члены Акадэміі[38][33].
Remove ads
Памятны турнір
2023
30 мая 2023 года на гадавіну смерці Імамхаджаева Футбольная асацыяцыя Узбекістана прыняла рашэнне правесці «Памятны турнір імені Ахбора Імамхаджаева»[39]. Дзень адкрыцця турніру прызначылі на 2 ліпеня — Сусветны дзень спартыўнай журналістыкі. Гульні адбыліся з 3 па 6 ліпеня. У турніры спаборнічалі чатыры ветэранскія і чатыры журналісцкія футбольныя каманды. Каманды ветэранаў «Пахтакор», «Тонг», «АФУ», «Журналіст» і каманды спартыўных журналістаў «Championat.asia», «Sports.uz», «Sharhlovchi», «Sulola»[40]. Па выніках турніру перамагла ветэранская каманда Асацыяцыі футбола Узбекістана. Другое месца заняла каманда «Sulola» у складзе з дзецьмі і ўнукамі Ахбора Імамхаджаева. Ветэраны «Пахтакора» занялі 3-е месца. Фінальная табліца турніру выглядае наступным чынам[41]:
2024
28 мая 2024 года Нацыянальны алімпійскі камітэт Узбекістана, Асацыяцыя футбола Узбекістана і Прафесійная футбольная ліга Узбекістана дамовіліся пра правядзенне турніру ў памяць пра Ахбора Імамхаджаева[42][43]. У другім памятным турніры прынялі ўдзел 10 каманд[44]. 5 ліпеня было кінута лёсаванне. 6 ліпеня ўсе клубы Узбекістана ўзялі перапынак, а турнір пачаўся 7 ліпеня[45]. У першы дзень спаборніцтваў каманда Асацыяцыі футбола пад кіраўніцтвам Раўшана Ірматава перамагла каманду Цэнтра футбольных суддзяў Узбекістана з лікам 7:0[46][47]. У фінале за перамогу змагаліся каманды Футбольнай асацыяцыі Узбекістана і «Сулола». Фінал завяршыўся перамогай каманды ФАУ з лікам 4:2[48][49]. Выніковая турнірная табліца выглядае наступным чынам[50]:
2025
3 верасня 2025 года Прафесійная футбольная ліга Узбекістана прыняла рашэнне правесці турнір памяці Ахбора Імамхаджаева і абвясціла склад удзельнікаў турніру[51]. У сёлетнім турніры прынялі ўдзел 12 футбольных каманд. Турнір пачаўся 9 верасня[52][53]. 2 кастрычніка адбыліся матчы за сёмае, пятае, трэцяе месцы і фінальны матч[54]. У фінале перамагла каманда Федэрацыі футзала Узбекістана (ФФУ). Канчатковы расклад турніру памяці 2025 года наступны[55]:
Remove ads
Крыніцы
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads