Ташкент

Ташке́нт (узб.: Toshkent, Тошкент) — сталіца Узбекістана. Найбуйнейшы па колькасці насельніцтва горад Узбекістана і Цэнтральнай Азіі, цэнтр Ташкенцкай гарадской агламерацыі, найважнейшы авіяцыйны, чыгуначны і аўтамабільны вузел, а таксама палітычны, эканамічны, культурны і навуковы цэнтр краіны.

Горад
Ташкент
(узб.: Toshkent, Тошкент)
Сцяг Герб
41°20′ пн. ш. 69°18′ у. д.HGЯO
Краіна	Узбекістан
Унутраны падзел	12 раёнаў
Кіраўнік	Shavkat Umurzakov[d][1]
Гісторыя і геаграфія
Першае згадванне	II стагоддзе да н.э.
Вышыня цэнтра	455 м
Водныя аб’екты	Рака Чырчык
Часавы пояс	UTC+5
Насельніцтва
Насельніцтва	3 095 498[2] чалавек (2024)
Афіцыйная мова	узбекская мова
Лічбавыя ідэнтыфікатары
Тэлефонны код	71
Паштовы індэкс	100000
Аўтамабільны код	01—09, (10 і 30 — старые)
tashkent.uz
Паказаць/схаваць карты
Ташкент
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Адміністрацыйна Ташкент дзеліцца на 12 раёнаў.

Гісторыя

Упершыню ўпамінаецца ў кітайскіх хроніках канца 2 — пачатку 1 стагоддзя да н.э. пад назвай Юні. У 4-5 стагоддзях н.э. нарадское паселішча Чач (Шаш) у цэнтры земляробчага аазіса, на перакрыжаванні гандлёвых шляхоў паміж Усходам і Еўропай. У 6 стагоддзі ў складзе Цюркскага каганата. У 8-9 стагоддзях пад назвай Бінкент быў цэнтрам самастойнага ўладання Чач (Шаш). У пачатку 8 стагоддзя заваяваны арабамі. Шмат разоў разбураўся качэўнікамі. У 9-10 стагоддзях у складзе дзяржавы Саманідаў, у канцы 10 — пачатку 13 стагоддзяў — дзяржаў Караханідаў і Каракітаяў. Упершыню пад назвай Ташкент упамінаецца ў 11 стагоддзі. У пачатку 13 стагоддзя Ташкент захапіў шах Харэзма Мухамед II, паводле загаду якога ў 1214 годзе горад разбураны, а жыхары пераселены. У 14 стагоддзі заваяваны Цімурам, ператвораны ў адну з найбуйнейшых крэпасцей Цімурыдаў.

У другой палове 16 стагоддзя далучаны да Бухарскага ханства. У 17-18 стагоддзях захоплены казахамі і калмыкамі. У 1809 годзе ў складзе Какандскага ханства. У 1865 годзе далучаны да Расійскай імперыі, з 1867 года цэнтр Туркестанскага генерал-губернатарства і Сырдар’інскай вобласці. У 1899 годзе да Ташкента пракладзена сярэднеазіяцкая чыгунка.

З 1918 года сталіца Туркестанскай Аўтаномнай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі. У часы Вялікай айчыннай вайны ў Ташкент была эвакуявана АН БССР, жыў Якуб Колас. Сярэднеазіяцкі ўніверсітэт скончыў беларускі лінгвіст і перакладчык Аркадзь Мардвілка. У Ташкенцім педінстытуце працаваў беларускі паэт, перакладчык Сцяпан Ліхадзіеўскі. Тут падпісана Ташкенцкая дэкларацыя (1996). З 1993 года ў Ташкенце дзейнічаў беларускі культурны цэнтр «Світанак».

Адукацыя і культура

• Ташкенцкі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Нізамі
• Вялікі тэатр імя Алішэра Наваі
• Узбекскі рэспубліканскі лялечны тэатр

Транспарт

• Ташкенцкі метрапалітэн

Насельніцтва

Год Колькасць 1897 156 000 [3] 1926 314 000 [3] 1939 556 000 [3] 1959 927 000 [3] Год Колькасць 1970 1 385 000 [3] 1975 1 595 000 [3] 1987 2 124 000 1997 2 200 000 [4] Год Колькасць 2014 2 352 900 ± 0 [5] 2017 2 424 100 2018 2 497 900 [6] 2019 2 522 800 [7] Год Колькасць 2023 2 956 384 [8]

Гарады-пабрацімы

•  Берлін, Германія (30 красавіка 1993)
•  Варна, Балгарыя
•  Дніпро, Украіна (май 1998)^[9]
•  Карачы, Пакістан
•  Кортрэйк, Бельгія
•  Кіеў, Украіна (16 студзеня 1998)^[10][11]
•  Маракеш, Марока
•  Нагоя, Японія (18 снежня 2019)
•  Патыяла, Індыя
•  Санкт-Пецярбург, Расія
•  Сарагоса, Іспанія
•  Скоп’е, Паўночная Македонія
•  Стамбул, Турцыя
•  Сіэтл, ЗША
•  Трыпалі, Лівія
•  Туніс, Туніс
•  Хаскава, Балгарыя
•  Шанхай, Кітай (1994)

Памятныя мясціны

• Маўзалей Юнус-Хана
• Медрэсэ Абдулкасім Шэйха
• Медрэсэ Баракхан

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Ташкента

• Уладзімір Васілевіч Аўсянка (нар. 1955) — беларускі архітэктар.
• Гурый Іларыёнавіч Барышаў (1928—2001) — беларускі тэатразнавец і мастацтвазнавец.
• Шукур Бурханаў, узбекскі акцёр
• Альберт Віктар Ёзэфавіч Вейнік
• Уладзімір Рыгоравіч Зубкоў (нар. 1935) — беларускі архітэктар.
• Бернара Рахімаўна Карыева, узбекская балерына
• Яўген Вітольдавіч Корчыц, беларускі хірург
• Алена Яўгенаўна Ніціеўская (нар. 1961) — беларускі архітэктар
• Аляксандр Сарагавец (1991—1995), Герой Расійскай Федэрацыі
• Юлій Платонавіч Пурэцкі (1929—2000) — беларускі архітэктар.
• Галіна Рыгораўна Качаткова (нар. 1939) — беларускі архітэктар.
• Ніна Мікалаеўна Юдзеніч (1924—2010) — беларускі музыказнавец, педагог.
• Анатоль Віктаравіч Яршоў (1933—2018) — беларускі архітэктар.
• Дзмітрый Сяргеевіч Варанюк (нар. 1987) — член Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь 7-га склікання.
• Урал Тансыкбаеў (1904—1974) — узбекскі савецкі мастак, народны мастак СССР (1963).
• Юрый Валянцінавіч Трубнікаў (нар. 1946) — беларускі матэматык, спецыяліст у галіне тэорыі функцый і функцыянальнага аналізу. Доктар фізіка-матэматычных навук.