Віктар Цімафеевіч Тураў

Ві́ктар Цімафе́евіч Ту́раў (25 кастрычніка 1936(1936-10-25), Магілёў — 31 кастрычніка 1996(1996-10-31), Мінск) — беларускі кінарэжысёр, сцэнарыст і тэатральны педагог. Народны артыст Беларусі (1979), Народны артыст СССР (1986).

Віктар Тураў
Імя пры нараджэнні	Тураў Віктар Цімафеевіч
Дата нараджэння	25 кастрычніка 1936(1936-10-25)
Месца нараджэння	Магілёў, Беларуская ССР, СССР
Дата смерці	31 кастрычніка 1996(1996-10-31) (60 гадоў)
Месца смерці	Мінск, Беларусь
Месца пахавання	Усходнія могілкі
Грамадзянства	СССР  Беларусь
Жонка	Вольга Лысенка[d]
Дзеці	Арцём Віктаравіч Тураў[d]
Адукацыя	Усерасійскі дзяржаўны ўніверсітэт кінематаграфіі імя С. А. Герасімава (1961)
Месца працы	Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут Беларусьфільм
Прафесія	кінарэжысёр, сцэнарыст, кінасцэнарыст
Кар’ера	1959—1996
Член у	Саюз кінематаграфістаў СССР Саюз кінематаграфістаў БССР[d]
Прэміі
Узнагароды
IMDb	ID 0878010
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Бацьку В. Турава ў час Вялікай Айчыннай вайны расстралялі як партызана, сам В. Тураў разам з маці быў вязнем «сямейнага» канцлагера на Рэйне. З 1959 — рэжысёр кінастудыі «Беларусьфільм», аўтар шэрагу дакументальных фільмаў і сюжэтаў у кіначасопісе «Савецкая Беларусь». Скончыў рэжысёрскі факультэт Усесаюзнага дзяржаўнага інстытута кінематаграфіі (Масква, 1961, майстэрня А. Даўжэнкі і М. Чыяўрэлі). Працаваў выкладчыкам Беларускай акадэміі мастацтваў. У 1976—1981 — першы сакратар праўлення Саюза кінематаграфістаў Беларусі.

Творчасць

Этапнымі работамі В. Турава былі экранізацыі «Палескай хронікі» І. Мележа «Людзі на балоце» (1981), «Подых навальніцы» (1982), тэлефільм паводле апавядання І. Тургенева «Жыццё і смерць двараніна Чартапханава». Сярод іншых фільмаў, прысвечаных тэме вайны і гісторыі, — «Я родам з дзяцінства» (1966), «Сыны ідуць у бой» (1969), «Пераправа» (1987), «Чорны бусел» (1993), «Шляхціц Завальня, ці Беларусь у фантастычных расказах» (1994) і іншыя. Мастацкія стужкі В. Турава неаднаразова атрымлівалі ўзнагароды на ўсесаюзных і замежных кінафестывалях. Здымаў фільмы з удзелам Уладзіміра Высоцкага, з якім сябраваў. Творчай манеры Турава ўласцівы эпічная глыбіня, востры драматызм у спалучэнні з лірычнымі інтанацыямі, імкненне да разнастайнасці жанраў.

Узнагароды і прэміі

Мемарыяльная дошка Віктару Тураву на будынку Беларусьфільма

• Дыпламант кінафестывалю рэспублік Прыбалтыкі, Беларусі і Малдавіі (1965, дыплом II ступені і прыз рэжысёру) за лепшы дэбют, фільм «Цераз могілкі».
• Лаўрэат прэміі кінафестывалю рэспублік Прыбалтыкі, Беларусі і Малдавіі (1967) за лепшую рэжысёрскую працу, фільм «Я родам з дзяцінства».
• Дыпламант Усесаюзнага кінафестывалю (1977, спецыяльны дыплом) за рэжысуру, фільм «Нядзельная ноч».
• Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР (1984) за фільм «Людзі на балоце».
• Лаўрэат прэміі Міністэрства абароны ПНР (1989) за фільм «Пераправа»
• Лаўрэат прэміі Беларускай праваслаўнай царквы (1989) за фільм «Высокая кроў».
• Узнагароджаны прызам міжнароднага кінафестывалю славянскіх і праваслаўных народаў «Залаты Віцязь» (1993) за рэжысуру, фільм «Чорны бусел».
• У сувязі са 100-годдзем кінематаграфіі (1994) фільм «Праз могілкі» рашэннем ЮНЕСКА быў унесены ў спіс 100 найбольш значных фільмаў свету.
• Уключаны ЮНЕСКА (1995) у лік 50 кінематаграфістаў свету, з якіх складаўся Ганаровы камітэт па святкаванню 100-годдзя кінематаграфіі.
• Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь у галіне літаратуры, мастацтва і архітэктуры (1996, пасмяротна) — за вялікі ўклад у кінематаграфію.

Фільмаграфія

• «Цераз могілкі»
• «Высокая кроў»
• «Чорны бусел»
• «Шляхціч Завальня»
• «Я родам з дзяцінства»
• «Сыны ідуць у бой»
• «Час яе сыноў» (1974)

Памяць

• Імем Віктара Турава названы вуліцы ў Мінску і Магілёве.
• У Магілёве на фасадзе будынка кінатэатра «Радзіма» адкрыта памятная дошка кінарэжысёра.
• Мемарыяльная дошка ў гонар Віктара Турава ўстаноўлена ў Мінску на доме № 145 на праспекце Незалежнасці, дзе рэжысёр пражыў 21 год.
• Штогод у канцы восені «Магілёўаблкінавідэапракат» і Магілёўскае абласное аддзяленне Саюза кінематаграфістаў Рэспублікі Беларусь праводзяць «Тураўскую восень» — цыкл мерапрыемстваў, прысвечаных кінарэжысёру.
• У Беларусі заснаваны творчыя ўзнагароды імя Віктара Турава — на Міжнародным кінафестывалі «Лістапад» уручаецца прыз «За лепшы фільм конкурсу маладога кіно» імя народнага артыста СССР В. Т. Турава, на Рэспубліканскім фестывалі беларускіх фільмаў, які традыцыйна праходзіць у Брэсце адзін раз на два гады, — прыз імя Віктара Турава за лепшы дэбют у кінарэжысуры^[1].
• Імем Віктара Турава названы прыпыначны пункт пры адпаведнай вуліцы ў Мінску (2025)^[2].