Тытаніт

Тытані́т, сфен — мінерал, астраўны сілікат тытану і кальцыю. Назва паходзіць ад хімічнага элемента тытану, які ўваходзіць у склад мінералу. Сінонім сфен (стар.-грэч. Σφήν - клін) — звязаны з будовай крышталя.

Тытаніт
Формула	CaTiSiO5
Статус IMA	approved mineral and/or valid name (A)[d][1]
Фізічныя ўласцівасці
Колер	Жоўты, зялёны, буры да чорнага
Колер рысы	Бясколерны ці белы
Бляск	Шкляны ці алмазны
Празрыстасць	Непразрысты, часам празрысты
Цвёрдасць	5—5,5
Спайнасць	Дасканалая
Злом	Няроўны, ракавісты; далікатны
Шчыльнасць	3,40—3,54 г/см³
Сінгонія	Манаклінная
Аптычныя ўласцівасці
Паказчык пераламлення	1,885—2,050
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Змяшчае да 40,8 % аксіду тытану, прымешкі жалеза, марганцу, танталу, германію, волава і інш. Цвёрдасць па шкале Моаса 5—5,5, шчыльнасць 3,45—3,6 г/см³.

Радовішчы

Сустракаецца амаль паўсюдна. У Расіі шырока распаўсюджаны на Урале, у апатытавых радовішчах на Кольскім паўвостраве. Упершыню ў Расіі быў апісаны Г. Разэ ў 1842 годзе.

Радовішчы сфена ювелірнай якасці вядомыя ў Мексіцы і Бразіліі. Прыгожыя калекцыйныя ўзоры карычняватага колеру сустракаюцца на Урале, жоўта-зялёныя — у Нарвегіі, бясколерныя і цёмна-карычневыя — у Швейцарыі, жоўтыя і чырванаватыя — у Італіі.

Сфен можна зблытаць са шматлікімі ювелірнымі камянямі.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2003. — Т. 16. — С. 82. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0263-6 (Т. 16).