Унутраная македонская рэвалюцыйная арганізацыя

Унутраная македонская арганізацыя (УМРА) ( балг.: Вътрешна македонска революционна организация, макед.: Внатрешна македонска револуционерна организација ) — створаная ў 1919 годзе падпольная арганізацыя пераважна македонскіх і фракійскіх балгар^{[1] [2]}. У арганізацыі прынялі ўдзел балгары, часткова арумыны і прадстаўнікі іншых этнасаў.

Унутраная македонская рэвалюцыйная арганізацыя
балг.: Вътрешна македонска революционна организация макед.: Внатрешна македонска револуционерна организација
Сцяг УМРА ў 1920—1934 гадах
Ідэалогія	Нацыяналізм Сепаратызм Вызваленне
Этнічная прыналежнасць	балгары, македонцы
Дэвіз	Воля або смерць
Лідары	гл. Кіраўнікі
Актыўная ў	Македонія
Сфарміравана	1896
Расфарміравана	1934
Саюзнікі	Усташы (у 1934 годзе)
Праціўнікі	Каралеўства Югаславія (у 1919—1934 гадах) Паўстанцы (у 1923 годзе)
Удзел у канфліктах	Прыгнечанне Вераснёвага паўстання
Буйныя акцыі	Марсэльскае забойства

Паходжання

Арганізацыя была заснавана ў 1893 годзе ў Асманскай Салоніках невялікай групай антыасманаў македонскіх,балгарскіх рэвалюцыянераў ^[3], якія лічылі Македонію непадзельнай тэрыторыяй і сцвярджалі, што ўсе яе жыхары «македонцы», незалежна ад іх рэлігіі ці этнічнай прыналежнасці. На практыцы УМРАбыла створана балгарамі, і большасць іх паслядоўнікаў былі балгарамі. ^[4]

Арганізацыя была таемным рэвалюцыйным грамадствам, дзейнічаўшы ў канцы 19-га і пачатку 20-га стагоддзяў з мэтай аўтаномных Македоніі і Адрыянопаль рэгіёнаў. Першапачаткова яны былі супраць памкненняў суседніх дзяржаў у гэтым раёне і разглядалі будучую аўтаномную Македонію і паўднёвую Фракію як шматэтнічнае ўтварэнне. Уяўляецца магчымым, што на ранніх этапах барацьбы жаданым вынікам аўтаноміі стала аб'яднанне з Балгарыяй.^{[5] [6] [7]}

Ідэалогія

Арганізацыя была заснавана на базе Унутранай македонска-одрынскай рэвалюцыйнай арганізацыі (УМОРА ), якая дзейнічала ў 1893—1919 гады.

Пасля падзелу Фракіі і Македоніі падчас Балканскіх войнаў пад кантролем Асманскай імперыі застаўся раён Одрына, тады як большую частку геаграфічнай Македоніі атрымалі Грэцыя і Сербія.

Пасля Балканскіх войнаў УМАРА абвясціла ідэю стварэння адзінай Македоніі.

Пасля паразы ў Першай сусветнай вайне УМАРА фактычна распалася ў 1919 годзе на некалькі арганізацый, але ядро партыі захавалася і трансфармавалася ў УМРА.

У арганізацыі пасля 1920 гады актыўна змагаліся прасавецкія і прафашысцкія ўплывы.

Міжваенны перыяд

Пасля Першай сусветнай вайны, калі сербская Македонія ўвайшла ў склад Югаславіі, баевікі УМРА дзейнічалі супраць прадстаўнікоў каралеўскай сербскай улады.

20 красавіка 1929 года правадыр харвацкіх усташоў А. Павяліч і кіраўнік УМРА Ванча Міхайлаў падпісалі дэкларацыю аб сумеснай барацьбе супраць Югаславіі^[8]

У 1934 годзе сумесна з харвацкімі ўсташамі і абверам УМРА арганізавала забойства югаслаўскага караля Аляксандра I Карагеоргіевіча і міністра замежных спраў Францыі Луі Барту ў Марсэлі (непасрэдным выканаўцам стаў баявік УМРА Улада Чарназемскі ). У тым жа годзе кіраўнік УМРА Іван Міхайлаў аб'явіў аб роспуску арганізацыі^[9].

Другая сусветная вайна

Пасля балгарскага вызвалення Вардарская Македонія (1941-1944), югаславы прыйшлі да ўлады і забаранілі ўсё балгарскае. І пераследавалі вядучых македонскіх балгарскіх рэвалюцыянераў, якія выступалі супраць дэ-булгарызацыі. Такія, як Метадыя Андонаў-Шэнта і Панко Брашнараў.^[10]

УМРА прыняла ўдзел у стварэнні «незалежнай» македонскай дзяржавы ў 1944 годзе.

Пасля ўсталявання ў Балгарыі і Югаславіі камуністычнага рэжыму і стварэння СФРЮ УМРА дэ-факта спыніла сваё існаванне.

Кіраўнікі

• Хрыста Татарчоў
• Даме Груеў
• Гоце Дзялчаў
• Герчэ Пятроў
• Барыс Сарафаў
• Яне Санданскі
• Тодар Аляксандраў
• Аляксандр Пратагераў : 1924—1928
• Іван Міхайлаў